Sposób prowadzenia ewidencji, sposobów jej uzupełniania, a także zakres danych, które powinna zawierać ewidencja wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem ze względu na przeznaczenie, został określony w rozporządzeniu ministra finansów z 16 września 2013 r. w sprawie dokumentu dostawy, ewidencji wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, warunków ?i sposobu ich zwrotu oraz środków skażających alkohol etylowy (DzU ?z 2013 r., poz. 1108).

Na papierze...

Ewidencja wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem ze względu na przeznaczenie może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej. Przed rozpoczęciem prowadzenia ewidencji podmiot zobowiązany do jej prowadzenia powinien poinformować na piśmie naczelnika urzędu celnego ?o formie jej prowadzenia.

W przypadku ewidencji prowadzonej w formie papierowej powinna ona mieć formę książkową. Karty ewidencji w formie książkowej powinny być zszyte przed rozpoczęciem jej wypełniania, natomiast poszczególne karty tej ewidencji powinny być ponumerowane oraz opatrzone stemplem podmiotu prowadzącego ewidencję. Tak przygotowana ewidencja powinna być przedstawiona naczelnikowi urzędu celnego, który zszywa ewidencję plombą oraz opisuje ją poprzez wskazanie liczby kart oraz podpis. Natomiast wpis do ewidencji powinien być wprowadzony:

1. niezwłocznie po otrzymaniu wyrobów zwolnionych, nie później jednak niż następnego dnia, który nie jest sobotą lub dniem ustawowo wolnym od pracy – po ich odebraniu, a także

2. niezwłocznie po zużyciu wyrobów zwolnionych na cele uprawniające do zwolnienia, nie później jednak niż następnego dnia, który nie jest sobotą lub dniem ustawowo wolnym od pracy – po ich zużyciu.

Poprawki powinny być wprowadzane w taki sposób, aby przekreślony pierwotny tekst pozostał czytelny. Każda poprawka powinna zostać potwierdzona podpisem osoby dokonującej poprawki, z podaniem daty wprowadzenia, oraz w razie potrzeby opisana w rubryce „uwagi". Dopuszczalne jest wpisanie do ewidencji ilości zużytych wyrobów zwolnionych raz ?w miesiącu, po zweryfikowaniu jej podczas dokładnej i rzeczywistej kontroli zużycia, gdy ilość zużytych wyrobów zwolnionych ustalana jest na podstawie współczynnikowo określonego poziomu ich zużycia przez poszczególne urządzenia, wskazanego ?w dokumentacji prowadzonej przez podmiot zużywający.

... albo elektronicznie

Natomiast w sytuacji wyboru prowadzenia ewidencji w formie elektronicznej powinna ona być prowadzona przy użyciu programu komputerowego zapewniającego wgląd w treść dokonywanych zapisów. Program ten powinien umożliwiać przechowywanie danych ?w sposób chroniący je przed zatarciem lub zniekształceniem, uniemożliwiać usuwanie dokonanych zapisów oraz pozwalać na uzyskanie czytelnego wydruku wpisów w porządku chronologicznym, a także umożliwiać korektę danych opatrzoną adnotacją osoby dokonującej tej korekty oraz wpisanie daty jej dokonania.

Podmiot prowadzący ewidencję wyrobów akcyzowych w formie elektronicznej powinien również posiadać szczegółową pisemną instrukcję obsługi programu komputerowego służącego jako ewidencja elektroniczna. Dodatkowo, w przypadku ewidencji prowadzonej w formie elektronicznej istnieje obowiązek przechowywania kopii ewidencji zapisanej na informatycznych nośnikach danych w sposób chroniący dane przed zatarciem, usunięciem lub zniekształceniem.

Gdzie i jak długo przechowywać

Ewidencja, zarówno papierowa jak ?i elektroniczna, powinna być prowadzona dla okresów obejmujących rok kalendarzowy. Natomiast wpisy do ewidencji powinny być dokonywane ?w porządku chronologicznym. Ewidencja wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie powinna być przechowywana przez podmiot zobowiązany do jej prowadzenia przez pięć lat. Okres ten liczony jest od końca roku kalendarzowego, ?w którym ewidencja została sporządzona. W przypadku podmiotu zużywającego powinna ona być przechowywana albo w siedzibie, albo w miejscu zamieszkania podmiotu zużywającego, na terytorium kraju.

Zakres danych

Ewidencja wyrobów zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie powinna zawierać informacje umożliwiające ustalenie ilości wysłanych lub otrzymanych wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, terminu wysłania lub odbioru tych wyrobów, a także miejsca odbioru w przypadku ich przemieszczania oraz informacje o dokumentach dostawy >patrz ramka.

Dopuszczalne normy zużycia...

W przypadku podmiotu zużywającego, który zamierza korzystać ze zwolnienia ze względu na przeznaczenie alkoholu skażonego częściowo, ustawodawca ustanowił dodatkowy warunek zwolnienia. Zwolnieniem jest w tym przypadku objęta jedynie ilość wyrobu nieprzekraczająca ilości określonej dopuszczalną normą zużycia. Zużycie alkoholu skażonego częściowo będzie podlegać opodatkowaniu jedynie ?w sytuacji, gdy ma ono charakter ponadnormatywny, tj. przekracza dopuszczalne normy zużycia. Aby jednak można było mówić o przekroczeniu tych norm, niezbędne jest wcześniejsze ustalenie przez naczelnika urzędu celnego dopuszczalnych norm zużycia danych wyrobów akcyzowych.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o podatku akcyzowym naczelnik urzędu celnego na wniosek podmiotów ustala w drodze decyzji dopuszczalne normy zużycia napojów alkoholowych (m.in. alkoholu częściowo skażonego) w przypadku ich użycia przez podmiot zużywający.

... są ustalane przez organ celny

Podstawą do ustalenia dopuszczalnych norm zużycia alkoholu skażonego częściowo zwolnionego ze względu na przeznaczenie są dane zawarte ?we wniosku kierowanym przez podmiot. Naczelnik urzędu celnego na podstawie tych danych w zakresie wysokości rzeczywistego zużycia w ostatnim okresie obrachunkowym lub na podstawie badania rzeczywistego zużycia lub oceny zaawansowania technologicznego stosowanych urządzeń ?i technologii ustala w drodze decyzji dopuszczalne normy zużycia.

Przepisy ustawy i aktów wykonawczych do niej nie wskazują wprost, że podmiot posiadający normy ma obowiązek badania wysokości norm zużycia w przypadkach przekazania do eksploatacji nowego (lub po remoncie) działu produkcyjnego, wprowadzenia zmian technicznych lub technologicznych, które mogą mieć wpływ na wysokość zużycia alkoholu skażonego częściowo lub rozpoczęcia produkcji nowego wyrobu. Jednak poinformowanie naczelnika urzędu celnego ?o wprowadzonych zmianach leży ?w jego interesie. Nowa technologia czy linia produkcyjna może bowiem wymagać uzyskania wyższych norm zużycia wyrobów akcyzowych (alkoholu skażonego częściowo).

Ustalenie norm zużycia przez właściwego naczelnika urzędu celnego nie może mieć charakteru wstecznego, ?a w przypadku braku ustalonych norm zużycia opodatkowaniu podlega całe rzeczywiste zużycie alkoholu częściowo skażonego.

Nowi bez ograniczeń ?przez pół roku

Wyjątkiem jest sytuacja podmiotów, które rozpoczynają działalność w zakresie wyrobów akcyzowych zwolnionych ze względu na przeznaczenie. Podmioty te są uprawnione do rozliczania rzeczywistego zużycia wyrobów (tj. zwolnienia ich z akcyzy) nie dłużej jednak niż przez sześć miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęto zużycie. Tym samym do czasu ustalenia wysokości norm dopuszczalnego zużycia przez właściwego naczelnika urzędu celnego przedsiębiorcy rozpoczynający działalność (nie dłużej niż przez sześć miesięcy liczone od miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęto zużycie wyrobu) nie są ograniczeni w zakresie rozliczania rzeczywistego zużycia wyrobów akcyzowych (w tym alkoholu skażonego częściowo) zwolnionych z akcyzy.

Podmioty wykonujące te czynności powinny w tym okresie wystąpić ?z wnioskiem o określenie norm dopuszczalnego zużycia. Wniosek powinien zostać złożony z odpowiednim wyprzedzeniem, tak aby do dnia upływu określonego powyżej terminu właściwy naczelnik urzędu celnego wydał decyzję określającą normy dopuszczalnego zużycia. Jeśli bowiem po upływie tego terminu dany podmiot nie będzie posiadał decyzji określającej normy dopuszczalnego zużycia opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, to całe jego rzeczywiste zużycie alkoholu częściowo skażonego będzie podlegać opodatkowaniu.

Autor jest ekspertem Służby Celnej