Kwestia opodatkowania sieci technicznych i transformatorów podatkiem od nieruchomości nie jest jednolicie rozstrzygana w praktyce. Zgodnie z przepisami podatek od sieci powinien być obliczany na podstawie ich wartości, natomiast transformatory zlokalizowane w budynkach zasadniczo nie powinny być opodatkowane. Opodatkowaniu w tej sytuacji podlega bowiem powierzchnia użytkowa budynku, w którym transformator jest zlokalizowany. W orzecznictwie ukształtował się jednak pogląd, zgodnie z którym budynek ?w znacznej mierze wypełniony urządzeniami technicznymi należy traktować jako budowlę, ponieważ ściany i dach mogą ?w tym przypadku pełnić jedynie funkcję ochronną dla urządzeń. Decyduje zatem funkcjonalne przeznaczenie obiektu, ?a skutkiem jest konieczność wykazania takiego obiektu do opodatkowania jako budowli (według jej wartości). Orzecznictwo sądów w tym zakresie nie jest jednolite. Jest to jednak istotna kwestia dla wszystkich przedsiębiorców posiadających tego typu obiekty (przede wszystkim z branży produkcyjnej), jak również przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Funkcjonalnie tworzy całość

Problem dotyczy tego, czy obiekt posiadający wszystkie cechy budynku w rozumieniu ustawy z 12 stycznia 1991 r. ?o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) może być sklasyfikowany jako budowla, jeżeli wewnątrz znajdują się wypełniające go urządzenia.

W orzecznictwie zarysowała się linia orzecznicza, wedle której taki obiekt w istocie jest budowlą. Jeżeli dany budynek faktycznie wykracza poza jego ustawowo określone elementy, ponieważ został wypełniony urządzeniami energetycznymi zajmującymi jego przestrzeń w znacznym stopniu, to przestaje być budynkiem. Należy go w tej sytuacji klasyfikować jako budowlę. W ten sposób orzekł np. NSA w wyroku z 10 stycznia ?2008 r. (II FSK 1309/07) dotyczącym stacji transformatorowej o cechach budynku. Zdaniem sądu o uznaniu takiego obiektu za budowlę decyduje m.in. to, że funkcjonalnie tworzy on całość gospodarczą, ze wszystkimi cechami budowli ?w rozumieniu przepisów ustawy podatkowej.

Stacja transformatorowa stanowi wraz ze znajdującymi się wewnątrz niej urządzeniami całość techniczno-użytkową, obejmującą również zewnętrzną obudowę urządzeń technicznych składającą się ze ścian i dachu. Skoro zatem obudowa ta stanowi integralną część stacji transformatorowej, wewnątrz której zlokalizowane są urządzenia techniczne wchodzące w skład sieci elektroenergetycznej (uznawanej za budowlę), to sama obudowa również musi być sklasyfikowana jako budowla. Jednocześnie – w ocenie sądu – okoliczność, że w spornym obiekcie znajdują się wszystkie elementy konstruujące pojęcie budynku ?w rozumieniu ustawy podatkowej (trwałe związanie z gruntem, przegrody budowlane, fundamenty i dach), nie przesądza o tym, że obiekt ten jest budynkiem.

Ważne jest przeznaczenie ?i wyposażenie

Biorąc pod uwagę, że brzmienie przepisów jest jasne, należy uznać, że interpretacja sądu nie jest uzasadniona. Jeśli bowiem dany obiekt składa się z fundamentów, dachu i przegród budowlanych, to jest budynkiem. Brak w przepisach kryterium pozwalającego na uznanie, że jeśli budynek jest w znacznym stopniu kubaturowo wypełniony urządzeniami technicznymi, to przez to staje się on kompleksową budowlą (łącznie z tymi urządzeniami). Powyższej argumentacji nie dostrzegł jednak NSA, zdaniem którego przy kwalifikacji takich obiektów należy brać także pod uwagę elementy funkcjonalne, jak przeznaczenie, wyposażenie oraz sposób wykorzystania tego obiektu jako całości.

Powyższe stanowisko zostało następnie kilkakrotnie powtórzone przez NSA m.in. w wyroku z 18 grudnia 2013 r. (II FSK 213/12), który dotyczył opodatkowania podatkiem od nieruchomości rozdzielni i stacji transformatorowych mających formę budynku. Sąd stwierdził, że jeżeli dany budynek wykracza poza jego ustawowo określone elementy, bo wypełniono go urządzeniami energetycznymi, kubaturowo zajmującymi jego przestrzeń w znacznym stopniu, to wówczas przestaje być budynkiem w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. Budynek taki staje się obiektem budowlanym funkcjonalnie tworzącym całość gospodarczą, ze wszystkimi cechami budowli, która podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości od jej wartości.

Orzecznictwo ?nie jest jednolite

Pojawiły się jednak również wyroki, w których sądy prezentowały odmienne stanowisko. Jednym z takich orzeczeń jest prawomocny wyrok WSA w Gliwicach z 20 lipca 2010 r. (I SA/Gl 424/10), dotyczący indywidualnej interpretacji podatkowej odnośnie do opodatkowania urządzeń technicznych zlokalizowanych wewnątrz budynku (m.in. turbozespołów i elektropomp). Sąd stwierdził, że nie ma żadnego uzasadnienia prawnego pogląd dotyczący traktowania jako budowli budynku wyposażonego w urządzenia techniczne kubaturowo zajmujące jego przestrzeń w znacznym stopniu. Tego typu obiekt, jeśli spełnia warunki niezbędne do uznania go za budynek w rozumieniu przepisów u.p.o.l., nie traci tego przymiotu z uwagi na to, co znajduje się wewnątrz jego przestrzeni. Z art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy podatkowej wynika wprost, że budowla nie może być budynkiem. Obiekt będący budynkiem nie może więc być jednocześnie budowlą, gdyż są to pojęcia rozłączne. Niezależnie od tego dodatkowym argumentem przeciwko opozycyjnej koncepcji jest brak precyzji ?w określeniu tego, w jakim stopniu urządzenia techniczne powinny wypełniać budynek, aby stał się budowlą na potrzeby jego opodatkowania. Powoduje to z kolei, że w danych okolicznościach podatnik nie wiedziałby, czy jest właścicielem budynku czy budowli.

—Michał Bogacz

Definicje zapisane w ustawie podatkowej

Definicję budynku i budowli zawiera art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Budynkiem jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Z kolei budowla to obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, ?a także urządzenie budowlane związane ?z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Definicję budowli rozwija art. 3 pkt 3 prawa budowlanego wymieniający poszczególne rodzaje budowli, m.in. sieci techniczne, sieci uzbrojenia terenu i obiekty liniowe (obiekty, których charakterystycznym parametrem jest długość, np. linia i trakcja elektroenergetyczna oraz linia kablowa nadziemna i podziemna umieszczona bezpośrednio w ziemi).

Michał?Bogacz, radca prawny i menedżer ?w Kancelarii Olesiński ?& Wspólnicy we Wrocławiu

Nie do końca zrozumiałe jest istnienie tak dużej rozbieżności pomiędzy poglądami sądów administracyjnych w kwestii opodatkowania transformatorów podatkiem od nieruchomości. Przepisy prawa budowlanego, do których odwołuje się ustawa podatkowa, dają bowiem jasną odpowiedź w tym zakresie. Jeśli dany obiekt posiada elementy charakterystyczne dla budynku (dach, fundamenty, wydzielenie z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych), to jest on budynkiem. Jednoczenie nie jest możliwe jego zaklasyfikowanie jako budowli, ponieważ zgodnie z art. 1a ust. 1 ustawy ?o podatkach i opłatach lokalnych budowla to obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury. Jedynym argumentem, który może przemawiać za opodatkowaniem transformatorów zlokalizowanych wewnątrz budynków podatkiem od nieruchomości, jest to, że mogą one zostać uznane za integralny element sieci energetycznej, jeśli tworzą z nią całość techniczno-użytkową. Taka sieć jest natomiast budowlą ?w rozumieniu prawa budowlanego.

Co z tego wszystkiego wynika dla podatników? Najważniejsze jest to, że istnieje podstawa, aby tego typu urządzeń zlokalizowanych wewnątrz budynku nie wykazywać do opodatkowania. Opodatkowany powinien być jedynie sam budynek (podstawą opodatkowania jest jego powierzchnia użytkowa). Przyjęcie odmiennego stanowiska zasadniczo będzie dla podatników niekorzystne, ponieważ w tej sytuacji wartość budynku, jak ?i zlokalizowanych w jego wnętrzu urządzeń, stanowiłaby podstawę opodatkowania. Zwiększyłoby to więc wysokość obciążenia podatkowego. ?W konkretnych okolicznościach przyjęcie takiego stanowiska może być jednak korzystne. Będzie tak w sytuacji, gdy podatnik jest właścicielem obiektu ?o małej wartości i jednocześnie dużej powierzchni użytkowej. W konsekwencji wykazanie takiego obiektu do opodatkowania jako budowli mogłoby spowodować obniżenie wysokości daniny. Sytuacja konkretnego podatnika zależy więc od okoliczności danego stanu faktycznego, specyfiki infrastruktury ?i urządzeń. Podatnicy zainteresowani potwierdzeniem swojego stanowiska mogą zwrócić się do lokalnego organu podatkowego z wnioskiem ?o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.