Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny ?w wyroku z 18 lipca 2014 r. (II FSK 1991/12).
Spółka akcyjna planuje wypłatę dywidendy. W tym celu zaciągnęła pożyczkę (kredyt). W związku z tym spółka zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy odsetki od pożyczki (kredytu) zaciągniętej i wykorzystanej w całości lub ?w części na wypłatę dywidendy są kosztami uzyskania przychodów, pod warunkiem że nie zachodzą przesłanki wyłączające, określone w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT.
W ocenie spółki odsetki od takiej pożyczki są kosztami uzyskania przychodów, jeżeli nie zachodzą przesłanki wyłączające z ww. przepisu. Ponadto pożyczka, gwarantując dalsze funkcjonowanie spółki, kwalifikuje się do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Organ podatkowy w interpretacji ?IPPB3/423-638/10-3/GJ nie podzielił stanowiska spółki. Zdaniem organu dywidenda nie spełnia kryteriów z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Nie umożliwia powstania źródła przychodu ani nie wiąże się ?z utrzymaniem bądź zabezpieczeniem źródła przychodów. Dlatego w opinii fiskusa dywidenda nie kwalifikuje się do kosztów uzyskania przychodów spółki. Natomiast odsetki z pożyczki na wypłatę dywidendy nie są kosztami uzyskania przychodów, ze względu na ich związek ?z wydatkami, które nie należą do tej kategorii.
Sprawa trafiła do sądu administracyjnego, zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji. Oba sądy orzekły na niekorzyść spółki, aprobując interpretację fiskusa. W wyrokach sądy odwołały się do uchwały NSA ?z 12 grudnia 2011 r. (II FPS 2/11), stwierdzającej, że odsetki oraz inne wydatki związane z kredytem zaciągniętym przez spółkę z o.o. na wypłatę dywidendy należnej jej udziałowcom, nie są kosztem uzyskania przychodów tej spółki. NSA, rozpatrując niniejszą sprawę, uznał możliwość stosowania uzasadnienia wymienionej uchwały odnośnie do spółki akcyjnej.
—Marek Zdziech, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte
Komentarz eksperta
Łukasz? Strzelec, doradca podatkowy, ?starszy menedżer ?w warszawskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.
Komentowana sprawa dotyczy zagadnienia, które większość sądów uznaje obecnie ?za dostatecznie rozstrzygnięte w orzecznictwie. W szczególności jest to uzasadniane poprzez odwołanie się do uchwały NSA ?z 2011 r. (II FPS 2/11). W tym kontekście można więc stwierdzić, że w drodze praktyki organów skarbowych oraz sądów administracyjnych odsetki od długu zaciągniętego ?na wypłatę dywidendy zostały dołączone ?do katalogu wydatków niestanowiących kosztów podatkowych.
Abstrahując od szczegółowej oceny argumentacji zaprezentowanej w komentowanej uchwale, trudna do zaakceptowania jest praktyka, w której organy podatkowe lub też sądy kategorycznie rozstrzygają o tym, czy dana kategoria wydatków może lub też nie może być zaliczana do kosztów podatkowych.
W uzasadnieniu do komentowanego wyroku sam sąd przywołał pogląd, zgodnie z którym ?o kwalifikacji każdego wydatku zawsze należy rozstrzygać indywidualnie, badając specyfikę danej transakcji, chyba że dany wydatek jest wymieniony w art. 16 ustawy o CIT wyłączającym pewne rodzaje wydatków z kategorii kosztów. Skoro zatem ustawodawca wyraźnie nie wyłączył odsetek od długu zaciągniętego na wypłatę dywidendy poprzez wskazanie takiej kategorii kosztów w art. 16 ustawy ?o CIT, trudno zgodzić się z tym, że organy podatkowe oraz większość sądów wręcz ?w automatyczny sposób odmawiają ?możliwości zaliczenia takich wydatków ?do kosztów podatkowych.
W szczególności w sprawie będącej przedmiotem komentowanego wyroku podatnik podał co najmniej kilka znaczących okoliczności wskazujących na biznesowe uzasadnienie decyzji o finansowaniu dłużnym wypłaty dywidendy oraz związku takiej ?decyzji z generowanymi przez niego przychodami. Przykładowo podatnik wskazał, że konieczność akumulowania środków pieniężnych przez dłuższy czas z przeznaczeniem ich na wypłatę dywidendy może mieć negatywny wpływ na wysokość generowanych przychodów (nieefektywne zamrożenie środków). Ważnym argumentem może być również wskazanie, że w przypadku braku odpowiednich środków na wypłatę dywidendy podatnik może być zmuszony do wyprzedaży aktywów i związanego z tym ograniczenia działalności, co w bezpośredni sposób ?może prowadzić do spadku generowanych przychodów.
W związku z tym jak najbardziej zasadne wydaje się stwierdzenie, że w wielu indywidualnych sytuacjach dłużne finansowanie wypłaty dywidendy może mieć bezpośredni, pozytywny wpływ na wysokość generowanych przez podatnika przychodów. Co za tym idzie, związane z tym wydatki odsetkowe powinny stanowić koszt podatkowy, co jest szczególnie uzasadnione w związku ?z brakiem wskazania tego rodzaju wydatków w negatywnym katalogu zawartym w art. 16 ustawy o CIT. Jeżeli ustawodawca chciałby ?wyłączyć tego rodzaju wydatki z kategorii kosztów podatkowych, to zgodnie z zasadą racjonalności tworzonych przepisów ?zrobiłby to, wprowadzając odpowiedni ?zapis w ustawie o CIT.
Uwzględniając powyższe wnioski, słuszny wydaje się postulat, aby organy skarbowe oraz sądy administracyjne w swych rozstrzygnięciach kierowały się nie tylko wskazówkami wynikającymi z komentowanego lub też ?z wcześniejszych wyroków NSA, lecz także każdorazowo w indywidualny sposób badały sytuację podatnika oraz zasadność wydatków związanych z dłużnym finansowaniem wypłaty dywidendy.