Darmowe akcje dla pracownika: PIT dopiero przy zbyciu

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 14 maja ?2014 r. (I SA/Gl 288/14).

Stan faktyczny

We wniosku o interpretację podatnik wskazał, że jest pracownikiem zatrudnionym ?w polskiej spółce. Jednocześnie otrzymuje akcje spółki amerykańskiej należącej do tej samej grupy kapitałowej co jego pracodawca. Wnioskodawca podkreślił, że akcje przyznawane są wybranym osobom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych w ramach akcyjnego planu motywacyjnego. Koszty i realizacja planów motywacyjnych w całości obciążają firmę amerykańską. Podatnik wyjaśnił także, że nie ma związku pomiędzy uczestnictwem w programie akcyjnym a zakresem wykonywanych przez niego obowiązków i wynagrodzeniem otrzymywanym ze stosunku pracy. W momencie otrzymania akcji beneficjent nie ma prawa do ich sprzedaży. Prawo do rozporządzania 25 proc. otrzymanych akcji uzyskuje dopiero z upływem każdego kolejnego roku od ich otrzymania. Podatnik zapytał, do jakiego źródła przychodów ma zakwalifikować przychody uzyskane w związku z uczestnictwem w planie akcyjnym i kiedy powstanie obowiązek podatkowy z tego tytułu.

Fiskus stwierdził, że osoba nabywająca akcje w sposób nieodpłatny (czy preferencyjny), otrzymuje przysporzenie majątkowe, a więc uzyskuje przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. W jego ocenie przychód po stronie wnioskodawcy powstanie już w momencie uzyskania prawa akcjonariusza (w tym prawa do dywidendy). Będzie to przychód zaliczany do „innych źródeł". Każde bowiem przysporzenie w postaci nieodpłatnego świadczenia otrzymane od podmiotu, z którym nie łączy beneficjenta stosunek pracy, należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł. Z interpretacji wynikało, że nieodpłatne nabycie akcji, a następnie ich zbycie, są to dwa różne zdarzenia podlegające - każde z nich z osobna – opodatkowaniu PIT.

Podatnik nie zgodził się jednak z taką wykładnią przepisów.

Rozstrzygnięcie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił zaskarżoną interpretację. Jego zdaniem wskazywane przez urzędników uprawnienie do czerpania korzyści z akcji (innych niż związane z ich zbyciem) musi zostać ustalone na gruncie prawa amerykańskiego, czego bezpodstawnie zaniechali. Zalecił też fiskusowi poczynienie innych ustaleń dotyczących m.in. nieodpłatności (nieekwiwalentności) świadczenia będącego elementem planu motywacyjnego.

Sąd kasacyjny uznał jednak, że WSA, zamiast zająć stanowisko co do meritum, wydał zalecenia, które były niezasadne, bezcelowe i zbędne i jako takie nie mogły przyczynić się do wydania prawidłowego rozstrzygnięcia.

Sprawa wróciła na wokandę WSA, ale ten nie zmienił zdania. Uznał, że potwierdzenie stanowiska fiskusa doprowadziłoby do podwójnego opodatkowania tego samego dochodu. Uczestnik takiego programu motywacyjnego nie miałby żadnego prawnego instrumentu do wyłączenia z podstawy opodatkowania przy ustalaniu dochodu ze zbycia akcji przychodu już opodatkowanego w momencie uzyskania pełni praw właścicielskich.

W ocenie sędziów uznanie, że przychód powstaje już w momencie objęcia akcji, jako równowartość ceny rynkowej nabytych nieodpłatnie papierów wartościowych, prowadziłoby do podwójnego opodatkowania części dochodu. Nabycie akcji nieodpłatnie oznacza bowiem niemożność uwzględnienia w podstawie opodatkowania kosztów uzyskania przychodów. Tymczasem podwójne opodatkowanie tego samego dochodu naruszałoby konstytucję. Zdaniem WSA, interes podatkobiorcy zostanie systemowo uwzględniony ?i zabezpieczony poprzez opodatkowanie zbycia akcji. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych. Użyte w tym przepisie pojęcie „należny" oznacza, że przychód powstanie niezależnie od momentu otrzymania środków pieniężnych przez podatnika.

Dochód do opodatkowania, który powstanie w momencie zbycia akcji, zostanie obliczony jako różnica pomiędzy przychodem (równym należności za zbyte akcje) ?i kosztami uzyskania tego przychodu.

–oprac. Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Konrad Filip Turzyński doradca podatkowy z kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec&Partnerzy

Programy związane z uzyskiwaniem akcji menedżerskich wiążą się z co najmniej dwoma rodzajami wątpliwości na gruncie przepisów o PIT. Pierwsza z nich dotyczy opodatkowania (braku opodatkowania) nieodpłatnego nabycia akcji. Wiąże się to z koniecznością rozpoznania przychodu z tytułu otrzymania akcji za darmo. Druga wątpliwość dotyczy określenia dochodu na moment zbycia akcji otrzymanych w ramach programu opcyjnego. W tym przypadku problemem jest konieczność opodatkowania całego przychodu wobec braku możliwości rozpoznania kosztu jego uzyskania. Omawiany wyrok dotyczył pierwszego ze wskazanych zagadnień. Pomimo korzystnego rozstrzygnięcia WSA, należy mieć na uwadze, że nie wynika ono z wyraźnego i jasnego brzmienia przepisów ustawy o PIT. Jest jedynie efektem korzystnej wykładni ogólnych przepisów dokonanej przez sąd, która jednak nie musi być podzielona w kolejnych orzeczeniach. Przepisy ustawy o PIT regulujące tę materię nadal wymagają więc zmiany. Nawet pomimo korzystnych orzeczeń powołanych przez WSA. Czytając je bowiem wprost nie ma wątpliwości, że nieodpłatne otrzymanie akcji może stanowić rodzaj przysporzenia dla podatnika. Ponieważ takie przysporzenie może być jedynie teoretyczne (np. jak w niniejszej sprawie, gdzie brak jest możliwości zbycia akcji przed upływem określonego czasu), podatnikom trudno jest pogodzić się z koniecznością natychmiastowej zapłaty podatku. W mojej ocenie nie do zaakceptowania jest stanowisko, jakoby celem ustawodawcy było opodatkowanie nieodpłatnego przydziału akcji menadżerskich na moment tego przydziału i ponowne opodatkowanie całego przychodu uzyskanego z tytułu sprzedaży tych akcji. Taki stan rzeczy, zgodnie ze stanowiskiem WSA, urągałby wartościom konstytucyjnym i podstawowej zasadzie opodatkowania dochodu jako definitywnego przysporzenia podatnika.