Wznowienie postępowania jest jednym z nadzwyczajnych trybów weryfikacji ostatecznej decyzji organu podatkowego kończącej postępowanie.

Postępowanie podatkowe można wznowić w sprawie, która została zakończona poprzez wydanie decyzji ostatecznej. Decyzja ostateczna zaś to taka, której nie sposób już zaskarżyć w toku tego postępowania np. dlatego, że podatnik nie odwołał się od decyzji wydanej w pierwszej instancji . Postępowanie wznowieniowe następuje z urzędu lub na żądanie strony.

11 przesłanek

Zgodnie z art. 240 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) wznawia się postępowanie ?w sprawie zakończonej ostateczną decyzją w przypadku, gdy zaistnieje jedna z 11 przesłanek wymienionych w tym przepisie.

I.

Dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe. Przy czym jeśli sfałszowanie dowodu jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne w celu ochrony interesu publicznego, to postępowanie może być wznowione również przed wydaniem przez sąd orzeczenia stwierdzającego sfałszowanie dowodu. Postępowanie można wznowić także wtedy, gdy postępowanie przed sądem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn, określonych w przepisach.

II.

Decyzja została wydana ?w wyniku przestępstwa. Przy czym jeśli popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne w celu ochrony interesu publicznego, to postępowanie może być wznowione również przed wydaniem przez sąd orzeczenia stwierdzającego popełnienie przestępstwa. Postępowanie można wznowić także wtedy, gdy postępowanie przed sądem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub ?z innych przyczyn, określonych w przepisach.

III.

Decyzja została wydana przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu

>patrz ramka.

IV.

Strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu. Wznowienie postępowania następuje ?w tym przypadku tylko na żądanie strony wniesione ?w terminie miesiąca od dnia powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji. Doręczenie decyzji osobie niemającej pełnomocnictwa do reprezentowania strony przed organem podatkowym skutkuje brakiem udziału strony bez jej winy w postępowaniu podatkowym i jest przesłanką do wznowienia postępowania na podstawie art. 240 ?§ 1 pkt 4 o.p.

(wyrok NSA ?z 8 marca 2013 r., I FSK 674/12)

.

V.

Wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję. Ujawnione w danej sprawie okoliczności faktyczne lub dowody powinny spełnić łącznie następujące cechy: są nowe, istniały w dniu wydania decyzji, nie były znane organowi, który wydał decyzję oraz mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy

(wyrok WSA w Szczecinie z 10 kwietnia 2013 r., I SA/Sz 1083/12)

. ?Za okoliczności lub dowody w danej sprawie wskazane jako „nowe" można uznać takie, które istniały w dniu orzekania w postępowaniu zwykłym, ale organ orzekający nie dysponował nimi. Nie mają przy tym znaczenia przyczyny, które to spowodowały

(wyrok NSA z 20 kwietnia 2012 r., I FSK 687/11)

. Pod pojęciem „nowych dowodów" należy rozumieć zarówno okoliczności lub dowody nowo odkryte lub po raz pierwszy zgłoszone przez stronę. Za „istotne" dowody lub okoliczności faktyczne przyjmuje się takie dowody i okoliczności faktyczne, których ocena miałaby znaczenie w sprawie i nie tylko prowadziłaby do wznowienia postępowania, ale także mogłaby wpłynąć na zmianę treści zaskarżonej decyzji. To oznacza, że istotne dla sprawy będą tylko te dowody lub okoliczności faktyczne, których istnienie lub brak będzie bezpośrednio wpływać na treść orzeczenia

(wyrok NSA z 25 czerwca 1985 r., ?I SA 198/85)

.

VI.

Decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu.

VII.

Decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji.

VIII.

Decyzja została wydana na podstawie przepisu, ?o którego niezgodności ?z konstytucją, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny. Wznowienie postępowania następuje w tym przypadku tylko na żądanie strony wniesione ?w terminie miesiąca odpowiednio od dnia wejścia ?w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

IX.

Ratyfikowana umowa ?o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji. W takim przypadku wznowienie postępowania następuje na żądanie strony.

X.

Wynik zakończonej procedury wzajemnego porozumiewania lub procedury arbitrażowej, prowadzonych na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji.

XI.

Orzeczenie TSUE ma wpływ na treść wydanej decyzji, przy czym wznowienie postępowania następuje tylko na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca odpowiednio od dnia publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w Dzienniku Urzędowym UE.

Uwaga na termin

W przypadku złożenia wniosku o wznowienie postępowania, oprócz przesłanki ostateczności decyzji, na którą się powołuje podatnik i przyczyny wznowieniowej wskazanej w art. 240 § 1 o.p., należy również spełnić inne przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania. Wniosek musi więc zostać złożony przez podmiot będący stroną w sprawie zakończonej decyzją ostateczną oraz w odpowiednim terminie (jeżeli przepisy tak stanowią).

Przykład

Spółka z o.o. A złożyła odwołanie od decyzji naczelnika urzędu skarbowego z 4 stycznia 2013 r., określającej zaległość w VAT ?za listopad 2012 r. w wysokości ?21 550 zł. Dyrektor izby skarbowej utrzymał jednak ?w mocy tę decyzję.

30 kwietnia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł ?o niezgodności z prawem przepisu, na mocy którego zapadło rozstrzygnięcie wobec firmy A. Dowiedziawszy się o tym, spółka A zdecydowała się wystąpić ?z wnioskiem o wznowienie postępowania podatkowego. Wniosek taki został złożony ?do dyrektora izby skarbowej jako organu, który w ostatniej instancji zajmował się tą sprawą.

Kto decyduje

Z wnioskiem o wznowienie postępowania należy się zwrócić do tego organu podatkowego, który jako ostatni rozstrzygał w sprawie. Ten właśnie organ jest uprawniony do stwierdzenia istnienia przesłanek do ponownego przeprowadzenia postępowania podatkowego. Jeśli jednak przyczyną wznowienia postępowania jest działanie organu, który jako ostatni zajmował się sprawą, to o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia. Jeśli uzna on, że istnieją przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania, to wyznaczy organ właściwy do ponownego przeprowadzenia postępowania i wydania decyzji w sprawie. Trybu tego nie stosuje się jednak w przypadkach, kiedy decyzja w ostatniej instancji została wydana przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej lub samorządowe kolegium odwoławcze.

Organ podatkowy stwierdzając dopuszczalność wznowienia wydaje postanowienie w tym przedmiocie. Jest ono podstawą do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy. ?W przypadku odmowy wznowienia postępowania organ podatkowy ma obowiązek wydać decyzję w tym przedmiocie.

Kiedy uchylenie, ?a kiedy odmowa

Organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania wznowieniowego wydaje decyzję, w której:

1)

uchyla w całości lub w części decyzję dotychczasową, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek określonych ?w art. 240 § 1 o.p., i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy lub umarza postępowanie w sprawie;

2)

odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli nie stwierdzi istnienia przesłanek określonych w art. 240 § 1 o.p.;

3)

odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1 o.p., ale:

a)

w wyniku uchylenia mogłaby zostać wydana wyłącznie decyzja rozstrzygająca istotę sprawy tak jak decyzja dotychczasowa albo

b)

wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić ?z uwagi na upływ terminów przewidzianych w art. 68 lub art. 70, przy czym w takich przypadkach – odmawiając uchylenia decyzji – organ podatkowy w rozstrzygnięciu stwierdza istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1 o.p. oraz wskazuje okoliczności uniemożliwiające uchylenie decyzji.

Pracownik fiskusa może być wyłączony z rozstrzygania w sprawie

Pracownik urzędu skarbowego, urzędu gminy (miasta), starostwa, urzędu marszałkowskiego, izby skarbowej, funkcjonariusz celny ?lub pracownik urzędu celnego, izby celnej, urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz członek samorządowego kolegium odwoławczego nie może brać udziału ?w postępowaniu podatkowym, w którym:

1)

jest stroną;

2)

pozostaje ze stroną w takim stosunku prawnym, ?że rozstrzygnięcie sprawy może mieć wpływ na jego prawa ?lub obowiązki;

3)

stroną jest jego małżonek, rodzeństwo, wstępny (np. rodzic ?czy dziadek), zstępny (np. dziecko czy wnuk) lub powinowaty pierwszego stopnia (np. teść), przy czym przyczyny ?wyłączenia od załatwienia sprawy trwają także po ustaniu małżeństwa;

4)

stronami są osoby związane z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, z tym że przyczyny wyłączenia od załatwienia sprawy trwają także po ustaniu przysposobienia, opieki lub kurateli;

5)

był świadkiem lub biegłym, był lub jest przedstawicielem podatnika albo przedstawicielem podatnika jest członek jego rodziny, np. zstępny czy osoba związana z tytułu kurateli

6)

brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;

7)

zaistniały okoliczności, w związku z którymi wszczęto przeciw niemu postępowanie służbowe, dyscyplinarne lub karne;

8)

stroną jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Naczelnik urzędu skarbowego podlega wyłączeniu od załatwiania spraw dotyczących zobowiązań podatkowych lub innych spraw normowanych przepisami prawa podatkowego, w przypadku gdy sprawa dotyczy:

1)

naczelnika urzędu skarbowego albo jego zastępcy;

2)

dyrektora izby skarbowej albo jego zastępcy;

3)

małżonka, rodzeństwa, wstępnych, zstępnych albo powinowatych pierwszego stopnia naczelnika urzędu skarbowego albo jego zastępcy czy dyrektora izby skarbowej albo jego zastępcy;

4)

osoby związanej stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli z naczelnikiem urzędu skarbowego albo jego zastępcą czy dyrektorem izby skarbowej albo jego zastępcą;

Analogicznemu wyłączeniu podlega naczelnik urzędu celnego.