Rz: Od 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą dostawy towaru lub zrealizowania usługi. Co do zasady nie jest on już związany – jak to było wcześniej – z momentem wystawienia faktury. Czy jednak można tak porozumieć się z klientem, aby ustalić przeniesienie władztwa nad towarem w momencie wystawienia faktury?

Władysław Varga

: Cywilnoprawna zasada swobody umów daje szerokie możliwości stronom kontraktu w ustalaniu takich zasad. Istnieją interpretacje fiskusa (IBPP2/443-1193/13/KO ?czy IBPP4/443-37/14/LG), które potwierdzają, że już ?w obecnym stanie prawnym obowiązek podatkowy może się wiązać z datą wystawienia faktury. Dzieje się tak, jeśli faktura zawiera klauzulę ?o treści np. „prawo do rozporządzania przedmiotem transakcji jak właściciel przechodzi na nabywcę ?w chwili wystawienia faktury przez sprzedawcę". Dodatkowym warunkiem jest, aby nabywca już od momentu wystawienia faktury mógł bez ograniczeń rozporządzać towarami, tj. używać ich, przetwarzać je, sprzedawać, oddawać w użytkowanie, ?w najem, przemieszczać lub wykorzystywać w inny, wybrany przez siebie sposób.

Dlaczego fiskus zgadza się na taką interpretację, mimo że przywraca ona nieobowiązujące już reguły?

Ustawa o VAT nie określa jednoznacznie, jak należy rozumieć datę dostawy towaru. Jeśli rozpatrujemy ten problem w aspekcie stosunków handlowych, to można zwrócić uwagę na międzynarodowe warunki dostaw INCOTERMS. Jednak dotyczą one raczej momentu przejścia z dostawcy na nabywcę ryzyka związanego ?z towarem, a nie prawa do rozporządzania nim jak właściciel. Dlatego logiczne jest, że organ podatkowy odniósł się w tych interpretacjach do swobody stron w kształtowaniu kontraktu. Zresztą podobne podejście funkcjonuje ?w Niemczech, gdzie podatnicy działają przecież według reguł tej samej dyrektywy o VAT.

W jakich sytuacjach zamieszczenie wspomnianej przez pana klauzuli na fakturze może być korzystne dla podatnika?

We wszystkich, w których występuje praktyczna trudność z określeniem dokładnego momentu dostawy towaru. Doświadczają tego np. operatorzy sklepów internetowych, powierzający wysyłkę kurierom czy poczcie. W praktyce nie mają przecież kontroli nad dostarczeniem przesyłki z zamówionym towarem. Podobnie bywa ?w eksporcie. Pół biedy, jeśli towar jest wysyłany do krajów stosunkowo bliskich. Jednak gdy towar płynie drogą morską np. do krajów Dalekiego Wschodu, czas dostawy jest dość długi, ?a z różnych przyczyn może się jeszcze w niekontrolowany sposób wydłużyć, np. poprzez postój statku na redzie. Ponieważ w eksporcie dla momentu powstania obowiązku podatkowego (choć stawka jest tu zerowa) również decydująca jest data dostawy. Przy zamieszczeniu stosownej klauzuli na fakturze łatwiej ją określić. Należy tylko pamiętać, że klauzula powinna odpowiadać okolicznościom faktycznym – tzn. wystawieniu faktury nie mogą towarzyszyć żadne ograniczenia nabywcy do swobodnego dysponowania towarem. Wówczas, jak wskazały organy podatkowe ?w powołanych wyżej interpretacjach, wystawienie faktury należy rozumieć jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ?w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

—rozmawiał ?Paweł Rochowicz