Firma A i firma B zawarły umowę barterową (wymiana towaru na usługę). Czynności te są wykonane ?w Polsce pomiędzy polskimi firmami. Zawarta umowa jest umową bezterminową. Z umowy barterowej wynika, że każda ze stron zleca drugiej stronie realizację przysługujących jej świadczeń w dowolnie wybranym przez siebie terminie. Terminy realizacji świadczenia wzajemnego mogą zatem przekroczyć 150 dni. Czy ?w odniesieniu do umów rozliczanych w formie barterowej znajdą zastosowanie postanowienia art. 89b ust. 1 ?i 2 ustawy o VAT dotyczące obowiązku korekty odliczonej kwoty podatku naliczonego wynikającej z faktur wystawianych w ramach umowy barterowej? – pyta czytelnik.

Dostawa towarów lub usług ?w kraju realizowana na podstawie umów barterowych jest na gruncie VAT odpowiednio odpłatną dostawą towarów lub odpłatnym świadczeniem usług na terytorium kraju (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT).

Jak przy umowie zamiany

Od strony cywilnoprawnej umowy barterowe przybierają postać umów zamiany (art. 603 kodeksu cywilnego), choć ściśle rzecz biorąc, umowy barterowe są pojęciem szerszym. W szczególności barter dotyczy nie tylko wymiany towaru na towar, ale również usługi na usługę, towaru na usługę albo usługi na towar. Poza tym, w przypadku barteru nie są przewidziane dodatkowe rozliczenia pieniężne. Innymi słowy, barter to równoważąca się wartościowo wymiana towaru na towar, usługi na usługę, towaru na usługę czy też usługi na towar.

Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy (art. 603 k.c.). Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży (art. 604 k.c.).

Przykład

Firma W zawarła z firmą Z umowę zamiany towarów (umowa barterowa). Wymiana towarów miała miejsce w Polsce. Obie firmy powinny rozpoznać u siebie odpłatną dostawę wymienianych towarów.

Co mówią przepisy...

W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług ?na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej ?z tej faktury. Korekta musi być zrobiona w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89b ust. 1 ustawy ?o VAT). W przypadku częściowego uregulowania należności ?w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności ?(art. 89b ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o VAT). Nie dotyczy to przypadku, gdy dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności (art. 89b ust. 1a i ust. 2 zdanie drugie ustawy o VAT).

... co wynika ?z uzasadnienia...

Analiza uzasadnienia do projektu ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, którą to ustawą znowelizowano od 1 stycznia 2013 r. zasady stosowania „ulgi na złe długi", przemawia za twierdzeniem, że art. 89b ust. 1 ?i 2 ustawy o VAT stosuje się wyłącznie w odniesieniu do zobowiązań finansowych, gdzie od początku założeniem kontrahentów była zapłata w formie pieniężnej. Czy to gotówkowej, czy bezgotówkowej (przelew bankowy, przekaz pocztowy itd.). Nie stosuje się ich natomiast do rozliczeń pomiędzy kontrahentami, których założeniem jest „bezgotówkowy" obrót pomiędzy kontrahentami, np. rozliczeń w formie barterowej.

... a co z wykładni

Wykładnia językowa tych przepisów nie wskazuje jednoznacznie, jakich rozliczeń w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dotyczą znowelizowane przepisy. Celem wprowadzonych zmian, jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, była poprawa płynności finansowej przedsiębiorców, ograniczenie zatorów płatniczych w gospodarce oraz zwiększenie dyscypliny płatniczej między przedsiębiorcami. Rozliczenia barterowe nie przekładają się na płynność finansową czy też dyscyplinę płatniczą pomiędzy przedsiębiorcami. Słuszny wydaje się zatem wniosek, że jeżeli umowa od samego początku miała charakter barterowy, to nie stosuje się art. 89b ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Oznaczałoby to, że przekazanie świadczenia wzajemnego na podstawie takiej umowy po upływie 150 dni nie obliguje dłużnika do pomniejszenia (skorygowania) odliczonego podatku naliczonego wynikającego z faktury otrzymanej od kontrahenta. Pogląd taki potwierdziła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 19 marca 2013 r. (IPPP2/443-6/13-2/KOM). Niestety z uwagi na to, że wykładnia językowa nie daje tutaj jednoznacznego rozstrzygnięcia, nie można wykluczyć odmiennego podejścia ze strony władz skarbowych.

— Marcin Szymankiewicz, doradca podatkowy