VAT: odszkodowanie za rozwiązanie umowy przedwstępnej nie podlega VAT

Tak uznała Izba Skarbowa w Poznaniu ?w interpretacji z 5 lutego 2014 r. (ILPP2/?443-1045/12/13-S/AK).

W złożonym wniosku spółka wskazała, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności zawarła ze swoimi wspólnikami umowy deweloperskie dotyczące sprzedaży apartamentów. Umowy te zostały następnie przez tych wspólników zerwane. Postanowienia zawarte w umowach dawały spółce możliwość dochodzenia zapłaty kar umownych oraz żądania wypłaty odszkodowania uzupełniającego do wysokości rzeczywiście poniesionej przez nią szkody.

W wyniku zerwania umów, spółka była zmuszona do sprzedaży ww. nieruchomości na rzecz podmiotu trzeciego za kwotę o 10–20 proc. niższą ?w stosunku do ceny sprzedaży wskazanej w umowach deweloperskich zawartych ze wspólnikami. W efekcie zawartej ugody, wspólnicy uiścili na rzecz spółki rekompensatę w wysokości będącej różnicą pomiędzy rzeczywistą ceną sprzedaży apartamentu ?a ceną wskazaną w umowach zawartych pomiędzy spółką a wspólnikami.

W pierwotnie wydanej interpretacji organ podatkowy, nie zgadzając się ?ze stanowiskiem spółki, stwierdził, że otrzymane środki pieniężne są wynagrodzeniami związanymi ze świadczeniem usług w postaci wyrażenia zgody na odstąpienie od zawartej umowy oraz utratę części przychodu.

WSA we Wrocławiu uchylił interpretację, uznając, wbrew twierdzeniu organu podatkowego, że wypłacona przez wspólników rekompensata nie była wynagrodzeniem za usługę. Zawarta ugoda nie oznaczała bowiem zgody na wcześniejsze rozwiązanie umów, ale była jedynie następstwem jej rozwiązania przez wspólników. W uzasadnieniu wskazano, że polubowne uzgodnienie wysokości należnej rekompensaty nie oznacza, że pomiędzy stronami zostaje nawiązany nowy stosunek prawny, w ramach którego spółka świadczy usługę w postaci wyrażenia zgody na rozwiązanie umowy za wynagrodzeniem.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ podatkowy, będąc zobowiązany do uwzględnienia oceny dokonanej przez WSA we Wrocławiu, potwierdził stanowisko spółki, że ?w przedmiotowej sprawie odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy deweloperskiej nie podlega opodatkowaniu VAT.

Komentarz eksperta

Joanna ?Poznańska, konsultant ?w dziale prawnopodatkowym ?PwC

Kwestia klasyfikacji wypłaty odszkodowań z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy na gruncie VAT relatywnie często jest przedmiotem interpretacji indywidualnych. Wątpliwości podatników w tym zakresie wynikają z bardzo szerokiej definicji usług zawartej ?w ustawie o VAT. Zgodnie z definicją usługą jest zarówno każde działanie, ?jak i zaniechanie podatnika. ?Konstrukcja ta zapewnia realizację zasady powszechności opodatkowania, jednocześnie powodując wiele wątpliwości w zakresie klasyfikacji zdarzeń gospodarczych.

W przypadku odszkodowań związanych ?z wcześniejszym rozwiązaniem umowy organy podatkowe wykorzystują szeroką definicję usług, dążąc do opodatkowania tych świadczeń. Swoją argumentację opierają na twierdzeniu, że wypłacie odszkodowania towarzyszy świadczenie wzajemne polegające na zgodzie bądź też tolerowaniu przez drugą stronę wcześniejszego rozwiązania umowy.

W niniejszej sprawie kwestia sporna koncentrowała się wokół ustalenia charakteru zapłaty poprzez powiązanie jej bądź ze zgodą na zerwanie umowy, ?bądź z rekompensatą za poniesione straty. Dokonanie tego rozróżnienia ma kluczowe znaczenie, gdyż o ile zgoda na zerwanie umowy za wynagrodzeniem jest przedmiotem opodatkowania, o tyle rekompensata za szkody tym wywołane pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT.

Analizowane rozstrzygnięcie należy zatem ocenić pozytywnie. W praktyce stanowisko zakładające, że otrzymane w tym przypadku środki pieniężne są wynagrodzeniami związanymi ?ze świadczeniem usług, nie znajduje zarówno prawnego, jak i logicznego uzasadnienia. W tym zakresie, jak słusznie zauważono, z opisu stanu faktycznego jednoznacznie wynika, że zawarta ugoda nie była zgodą na wcześniejsze rozwiązanie umowy, ale jedynie następstwem jej niewykonania. Należy uznać za nieuprawnione doszukiwanie się w tym przypadku świadczenia, spółka bowiem nie była beneficjentem z tytułu rozwiązania umowy, a wypłacone odszkodowanie miało na celu jedynie pokrycie poniesionych przez nią strat.

Taka wykładnia raz jeszcze potwierdza stanowisko, że nawet przy tak szerokiej przedmiotowo definicji usług, nie wszystkie przypadki, w których podatnik otrzymuje środki pieniężne od innej osoby, stanowią odpłatność za świadczenie usługi. Jednak z uwagi na istniejące w tym zakresie wątpliwości, podatnik, który klasyfikuje zdarzenia gospodarcze dla celów podatkowych, powinien każdorazowo badać ich obiektywny charakter, pamiętając, że nazewnictwo użyte w treści dokumentów może być jedynie pomocniczą wskazówką co do oceny skutków podatkowych świadczenia na gruncie ustawy o VAT.