Jak po zmianach w przepisach o VAT należy dokumentować czynności, dla których do końca 2013 r. były przewidziane faktury wewnętrzne? – pyta czytelniczka.
Od 1 stycznia 2014 r. przepisy nie przewidują ani obowiązku (tak jak było do końca 2012 r.), ani możliwości (jak było w 2013 r.) wystawiania faktur wewnętrznych. Często w związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób należy dokumentować czynności potwierdzane dotychczas za pomocą faktur wewnętrznych.
Niezgodne z dyrektywą
Rezygnacja z przepisów dotyczących faktur wewnętrznych spowodowana była – jak wynika z uzasadnienia ustawy nowelizującej, która uchyliła te przepisy (tj. ustawy ?z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych usług, DzU z 2013 r., poz. 35 ze zm.) – ich niezgodnością z przepisami unijnymi, które nie przewidują możliwości wystawiania tego typu dokumentów. W uzasadnieniu tym można również przeczytać, że „faktura wewnętrzna nie jest zresztą istotnym dokumentem mającym wpływ na prawidłowe funkcjonowanie systemu VAT – przykładowo można wskazać, iż nie jest ona dokumentem wprowadzanym do obiegu. Jest to bowiem dokument jedynie pomocniczy, w którym podatnik zawiera (...) przeliczenie wyrażonych w walutach obcych kwot podatku, stawki podatku i inne informacje niezbędne do dokonywania zapisów w ewidencji i deklaracji podatkowej. Transakcje, w związku z którymi obecnie istnieje obowiązek wystawienia faktur wewnętrznych, po wejściu ?w życie nowelizacji ustawy o VAT będą mogły zostać rozliczone w podatku VAT także na podstawie innych dokumentów".
Podatnik sam postanowi...
Brak przepisów dotyczących faktur wewnętrznych nie oznacza, że dla czynności, które do tej pory należało (można było) nimi dokumentować, trzeba obecnie wystawiać faktury (z zastrzeżeniem wątpliwości dotyczących czynności nieodpłatnych, o czym będzie mowa dalej). Rezygnacja z tych przepisów miała na celu pozostawienie podatnikom swobody w wyborze sposobu dokumentowania tych czynności. Jednoznacznie wynika to z cytowanego powyżej uzasadnienia, w którym czytamy, że „kwestie dokumentowania zdarzeń objętych dotychczas obowiązkiem wystawiania faktur wewnętrznych, dla celów właściwego rozliczenia podatku VAT, pozostawiono całkowicie w sferze decyzji podatnika".
A zatem wyłącznie od podatników zależy obecnie, jak dokumentować czynności, dla których przed 1 stycznia 2014 r. wystawiane były faktury wewnętrzne. Swoboda ta nie ogranicza się przy tym do tego, jaki dokument należy wystawić w zamian. Nie ma bowiem przeszkód (nie było ich zresztą również w 2013 r., gdy wystawianie faktur wewnętrznych było fakultatywne), aby czynności te były przez podatników rozliczane dla celów VAT bez wystawiania żadnego dokumentu (np. aby wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów były uwzględniane w ewidencji VAT bezpośrednio na podstawie faktury unijnego dostawcy).
...ale musi uważać na wykazane dane
Wracając do treści dokumentów wystawianych zamiast faktur wewnętrznych, należy zauważyć, że swoboda podatników jest w tej kwestii zupełna. Nie ma zatem przeszkód, aby podatnicy – choćby ze względu na przyzwyczajenie – nadal dokumentowali czynności, o których mowa, za pomocą faktur wewnętrznych, a precyzyjniej – dokumentów nazywanych fakturami wewnętrznymi. Jedynym warunkiem takiej możliwości jest to, aby dokumenty takie nie zawierały wszystkich danych wymaganych dla faktur (o co w przypadku faktur wewnętrznych nie jest trudno). O ile bowiem nazwanie dokumentu fakturą nie czyni z tego dokumentu faktury, o tyle już zawarcie w dokumencie wszystkich danych wymaganych dla faktur powoduje, że dokument ten jest fakturą. I to ze wszystkimi tego konsekwencjami, w tym z obowiązkiem zapłaty kwoty podatku wykazanej na tym dokumencie (zob. art. 108 ust. 1 ustawy o VAT).
Istnienie takiej możliwości sugerują również twórcy ustawy nowelizującej. W cytowanym już dwukrotnie uzasadnieniu tej ustawy można bowiem przeczytać, że „brak jest przy tym przeszkód, aby taki dokument zawierał wszystkie dane, które w obecnym stanie prawnym zawiera faktura wewnętrzna ?– w związku z likwidacją obowiązku wystawiania faktur wewnętrznych przedmiotowa kwestia pozostaje w sferze wyboru podatnika".
Nieodpłatność komplikuje sprawę
Jak zostało wspomniane wcześniej, pewne wątpliwości dotyczą sposobu dokumentowania podlegających opodatkowaniu nieodpłatnych dostaw towarów i podlegających opodatkowaniu nieodpłatnie świadczonych usług. Wątpliwości te biorą się z tego, że czynności te uważa się za, odpowiednio, odpłatne dostawy towarów (zob. art. 7 ust. 2 ustawy o VAT) oraz odpłatne świadczenie usług (zob. art. 8 ust. 2 ustawy o VAT). Stanowią więc one sprzedaż w rozumieniu przepisów o VAT (zob. ?art. 2 pkt 22 ustawy o VAT). Sprzedaż zaś ?(w rozumieniu tych przepisów) musi być, co do zasady, dokumentowana fakturami ?(zob. art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Teoretycznie oznacza to, że czynności nieodpłatne to czynności podlegające opodatkowaniu, które muszą być, co do zasady, dokumentowane „zwykłymi" fakturami. Co ciekawe, w grę wchodzi również uznanie, że podatek wykazany na takich fakturach może podlegać odliczeniu przez nabywcę tych nieodpłatnych czynności. Najprawdopodobniej przyjmie się jednak praktyka, że podlegające opodatkowaniu czynności nieodpłatne nie muszą być dokumentowane fakturami.
Tym niemniej należy postulować, aby ustawodawca uregulował tę kwestię, wprowadzając przepis, który by wprost wyłączał obowiązek dokumentowania fakturami podlegających opodatkowaniu czynności nieodpłatnych.
Autor jest doradcą podatkowym ?i autorem komentarza do ustawy o VAT
Faktury wewnętrzne do końca 2013 roku
Czynności, które przed 1 stycznia 2014 r. można było dokumentować za pomocą faktur wewnętrznych, to:
1) podlegające opodatkowaniu nieodpłatne dostawy towarów,
2) podlegające opodatkowaniu nieodpłatne świadczenie usług,
3) wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów,
4) dostawy towarów, dla których podatnikiem ?jest nabywca,
5) świadczenie usług, dla których ?podatnikiem jest nabywca (w tym import ?usług),
6) zwrot kwot dotacji, subwencji i innych ?dopłat o podobnym charakterze, które ?powiększyły obrót (podstawę opodatkowania).
