Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 4 grudnia 2013 r. (I SA/Sz 758/12).
W wyniku kontroli przeprowadzonej w spółce zajmującej się sprzedażą oleju opałowego organ podatkowy stwierdził wiele nieprawidłowości związanych z oświadczeniami składanymi przez nabywców oleju opałowego przeznaczonego na cele opałowe. Oświadczenia zawierały błędy oraz braki w zakresie podpisów czy wymaganych numerów PESEL i NIP. W niektórych przypadkach w oświadczeniach podane były dane fikcyjnych podmiotów. Część oświadczeń była również niezgodna ze stanem rzeczywistym. W wydanej decyzji organ stanął na stanowisku, że spółka nie spełniła wymogów określonych w § 4 ust. 2 w zw. z ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra finansów z 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego, dlatego też nie przysługuje jej prawo do zastosowania obniżonej stawki akcyzy i zgodnie z art. 65 ust. 1a ustawy z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym określił zobowiązanie podatkowe, stosując sankcyjną stawkę akcyzy.
W wyniku skargi spółki sprawa trafiła do WSA, który oddalił skargę. Sąd wskazał, że przepisy podatkowe dotyczące ulg i zwolnień należy interpretować ściśle. W związku z tym brak jakichkolwiek wymaganych danych lub ustalenie niezgodności oświadczenia, dotyczących nabywania oleju na cele opałowe, ze stanem rzeczywistym, powoduje zastosowanie sankcyjnej stawki podatku akcyzowego. Zdaniem sądu spółka, która chce dokonać sprzedaży oleju z obniżoną stawką akcyzy, musi spełniać wszystkie wymogi formalne nałożone przez prawodawcę. Przepisy nie zawierają upoważnienia do decydowania, które wymogi należy zachować, a które można pominąć. To w interesie sprzedawcy oleju leży dołożenie wszelkiej staranności, aby odbierane od kontrahentów oświadczenia nie były wadliwe. Sąd w wyroku zwrócił uwagę na istniejące w orzecznictwie rozbieżności co do skuteczności oświadczeń obciążonych wadami formalnymi. Zdaniem sądu dominuje linia, zgodnie z którą oświadczenia dla ich skuteczności powinny być prawidłowe zarówno pod względem materialnym, jak i formalnym.
Jeden z sędziów składu orzekającego w niniejszej sprawie złożył zdanie odrębne, stając na stanowisku, że zgodnie z wykładnią celowościową art. 65 ust. 1a ustawy o podatku akcyzowym oświadczenie, które pozwala na zidentyfikowanie nabywcy, pomimo że zawiera inne nieistotne braki formalne, nie powinno implikować zastosowania przez organ podatkowy stawki sankcyjnej.
—Anna Bindas, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Karol Trybulec, konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. (biuro w Warszawie)
Komentowany wyrok należy ocenić częściowo negatywnie, przyznając rację sędziemu, który złożył zdanie odrębne. W komentowanym wyroku sąd stanął na stanowisku, że jakiekolwiek braki w oświadczeniach o charakterze formalnym niweczą możliwość zastosowania preferencyjnej stawki akcyzy. Stanowisko takie, moim zdaniem, stoi w sprzeczności z zasadą proporcjonalności, jak również nie bierze pod uwagę celu, jakiemu mają służyć przepisy dotyczące oświadczeń.
Warunkiem zastosowania preferencyjnej stawki podatku na sprzedaż olejów dla celów opałowych jest m.in. uzyskanie od nabywcy tego oleju oświadczenia zawierającego ściśle określone w przepisach dane. Wymóg ten podyktowany jest koniecznością zabezpieczenia interesów fiskalnych państwa, czyli tego, żeby olej nabywany ze stawką preferencyjną podatku akcyzowego nie był wykorzystywany do celów napędowych, gdyż dla oleju zużywanego na takie cele przepisy przewidują wyższą stawkę podatku. Oświadczenia mają umożliwić organom podatkowym kontrolę rzeczywistego przeznaczenia oleju. Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że uzyskiwanie oświadczeń nie stanowi celu samego w sobie, ale jest ściśle ukierunkowane na sprawowanie kontroli zużycia nabywanych olejów zgodnie z ich przeznaczeniem. Sąd rozstrzygający niniejszą sprawę nie wziął pod uwagę tej okoliczności i w efekcie przyjął sankcje nieproporcjonalne do naruszeń formalnych oświadczeń, które zawierały błędy czy braki pozwalające jednak na identyfikację podmiotu nabywającego olej opałowy po preferencyjnej stawce. W przypadkach gdy oświadczenia zawierały fikcyjne dane nabywców i w konsekwencji nie pozwalały na identyfikację kupujących olej opałowy, zakwestionowanie preferencyjnej stawki podatku było, moim zdaniem, zasadne. Interpretując przepisy dotyczące uzyskiwania oświadczeń, konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy zabezpieczeniem interesów fiskalnych państwa a celem, jakim mają służyć oświadczenia nabywców. Pewien poziom formalizmu jest konieczny dla unikania oszustw, ale z drugiej strony formalizm ten nie powinien przekreślać możliwości zastosowania stawki preferencyjnej, kiedy na podstawie oświadczenia obciążonego wadami formalnymi można zindywidualizować osobę nabywcy oleju i kiedy nie ma wątpliwości, że transakcja miała miejsce, a olej został zużyty zgodnie z przeznaczeniem.
Rozstrzygnięcie sądu należy zatem ocenić częściowo negatywnie w zakresie, w jakim zakwestionował on zastosowanie stawki preferencyjnej w sytuacji, gdy oświadczenia zawierały braki formalne czy błędy niemające znaczenia dla możliwości skontrolowania nabywców oleju opałowego. Jeżeli pomimo takich wad oświadczenia możliwe jest ustalenie nabywcy, a transakcja i użycie oleju zostało potwierdzone, to nie ma podstaw do kwestionowania zastosowania preferencyjnej stawki akcyzy.
