Opisane w tym artykule zagadnienie jest częścią cyklu dotyczącego narzędzi pozwalających uzyskać ochronę prawną zabezpieczającą przed brakiem konsekwencji organów podatkowych. W poprzednim artykule („Minister wskaże jak stosować przepisy", DF z 10 czerwca br., str. >D4-5) opisane zostały objaśnienia podatkowe wydawane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W tej części przybliżone zostaną interpretacje indywidualne wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: dyrektor KIS, organ interpretacyjny).

Czytaj także: Uzyskanie interpretacji pomoże uniknąć sporu z fiskusem

Organ oceni stanowisko wnioskodawcy

Wywiązywanie się z obowiązków podatkowych wymaga właściwego odczytywania niejasnych przepisów prawa podatkowego. Trudności interpretacyjne zwiększają ryzyko wystąpienia sporu z organem, co może prowadzić do zwiększenia podatku. W celu zabezpieczenia się przed niekorzystnym działaniem organu, można zwrócić się do dyrektora KIS z wnioskiem o ocenę własnego stanowiska w danej sprawie. Podatnicy mogą bowiem uzyskać potwierdzenie prawidłowości swojego stanowiska w interpretacji wydanej przez dyrektora KIS w ich indywidualnej sprawie.

Interpretacje indywidualne służą ujednolicaniu orzecznictwa organów podatkowych. W prosty sposób można je zdefiniować jako oficjalne pisma oceniające stanowisko podatników w przedstawionych przez nich sprawach podatkowych.

Przykład

Pan Jan Borowski doszedł do wniosku, że na potrzeby PIT mógłby odliczać od dochodu wyższą kwotę, niż robił to dotychczas. Nie ma jednak pewności czy organ uzna jego sposób wnioskowania za prawidłowy. Dlatego chciałby uzyskać gwarancję, że wykazana nadpłata nie odbije mu się czkawką. Podobne zagadnienie zostało opisane w jednej z broszur, ale panu Borowskiemu to nie wystarcza. Nie potrzebuje informacji, lecz gwarancji bezpieczeństwa.

Zawartość dokumentu

Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej interpretacja indywidualna powinna w szczególności zawierać elementy opisane w poniższych punktach.

1. Wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego

To oznacza, że organ interpretacyjny opisuje sprawę przedstawioną przez podatnika we wniosku o wydanie interpretacji. Pismo dyrektora KIS daje ochronę w granicach zakreślonych przedstawionym stanem faktycznym (zdarzeniem przyszłym). Można więc powiedzieć, że jest to element stanowiący grunt dla pisma interpretacyjnego.

2. Ocena stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny

Ocena stanowiska podatnika nie może ograniczać się do stwierdzenia, że jest ono niewłaściwe. „Jeżeli organ interpretacyjny stwierdza, że przepis wskazywany przez stronę nie ma zastosowania, powinien to stanowisko uzasadnić." (wyrok NSA z 30 stycznia 2018 r., I FSK 1284/15). Jeżeli natomiast stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe w pełnym zakresie, to można odstąpić od uzasadnienia prawnego.

3. Wskazanie prawidłowego stanowiska wraz z uzasadnieniem prawnym (w razie negatywnej oceny stanowiska wnioskodawcy)

Jeżeli organ interpretacyjny nie zgodzi się z zawartym we wniosku stanowiskiem, to podatnik powinien uzyskać informacje na temat prawidłowego sposobu postępowania.

Nie w każdej sprawie...

Interpretacje indywidualne dotyczą przepisów prawa podatkowego, przy czym trzeba pamiętać o istotnym ograniczeniu. Przedstawiana przez podatnika sprawa (stan faktyczny) musi być świeża, to znaczy, że nie może być rozstrzygnięta (rozstrzygana) przez administrację skarbową. W przeciwnym razie, nawet jeżeli organ wyda interpretację, to nie wywoła ona skutku prawnego (nie da ochrony prawnej).

... i nie wszystkie przepisy

Ordynacja podatkowa zawiera zastrzeżenia dotyczące przepisów, które nie mogą być przedmiotem interpretacji indywidualnej. Należą do nich przepisy regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych. Podatnik nie uzyska też interpretacji przepisów mających na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego. Ograniczenie to wiąże się przede wszystkim z możliwością uzyskania innego rodzaju zabezpieczenia, czyli opinii zabezpieczającej dotyczącej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (zob. Dział IIIa ordynacji podatkowej).

Ogólnodostępne w BIP

Interpretacja indywidualna, po usunięciu danych identyfikujących wnioskodawcę oraz inne podmioty wskazane w treści interpretacji, jest niezwłocznie zamieszczana w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Dzięki temu interpretacje mogą pełnić również funkcje informacyjne. Dyrektor wydaje bardzo dużo tego typu pism, dlatego podatnicy mogą zorientować się w jaki sposób stosowane są przepisy w sprawach, gdzie stan faktyczny jest zbliżony do występującego w ich sytuacji. Jednak zastosowanie się do cudzej interpretacji nie daje ochrony prawnej (z wyjątkiem utrwalonej praktyki interpretacyjnej, o której będzie mowa w innym artykule). Z interpretacjami indywidualnymi można się zapoznać, korzystając z wyszukiwarki znajdującej się pod adresem internetowym: sip.mf.gov.pl.

Interpretacje indywidualne wraz z informacją o dacie doręczenia są niezwłocznie przekazywane organom podatkowym właściwym ze względu na zakres spraw będących przedmiotem interpretacji.

Zmiana lub uchylenie i co dalej

Mimo, że istnieją okoliczność uzasadniające ingerencję organów (Dyrektora KIS i  Szefa KAS) w interpretację, to jednak ochrona prawna jest skuteczna, jeżeli zastosowanie się do niej miało miejsce przed jej zmianą lub stwierdzeniem jej wygaśnięcia.

Przepisy dotyczące tego zagadnienia, które mogłoby być tematem odrębnego opracowania, zawiera art. 14e ordynacji podatkowej.

Skarga do sądu administracyjnego

Orzecznictwo interpretacyjne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej podlega kontroli sądowo-administracyjnej. To oznacza, że podatnik niezadowolony z rozstrzygnięcia może złożyć skargę do sądu administracyjnego zarzucając organowi naruszenie przepisów postępowania, dopuszczenie się błędu wykładni lub niewłaściwą ocenę co do zastosowania przepisu prawa materialnego.

Możliwość zaskarżenia interpretacji czyni z niej ciekawe narzędzie pozwalające rozstrzygnąć spór z organem podatkowym na gruncie abstrakcyjnym.

Przykład

Pan Jan Borowski zamierza za kilka lat podjąć działania, które mogą stać się zarzewiem konfliktu z organem podatkowym. Pan Jan ma dwie możliwości rozegrania sporu.

1) Spór bez interpretacji

W odpowiednim czasie może rozliczyć podatek i w razie wydania decyzji określającej zobowiązanie podatkowe, złożyć odwołanie. Następnie może złożyć skargę do sadu administracyjnego na rozstrzygniecie podtrzymujące decyzję w drugiej instancji. Przy czym decyzja organu odwoławczego podlega wykonaniu, mimo zaskarżenia jej do sądu. Natomiast postępowanie sądowe może trwać bardzo długo, jeżeli znajdzie finał w Naczelnym Sądzie Administracyjnym.

2) Spór z interpretacją

Pan Borowski może wystąpić o wydanie interpretacji, zanim jeszcze podejmie czynności związane z obowiązkiem podatkowym. Jeżeli organ interpretacyjny nie uzna stanowiska pana Jana za prawidłowe, to pan Borowski może uruchomić kontrolę sądowo-administracyjną dotyczącą zgodności z prawem wydanej interpretacji. A to oznacza, że ocena stanowiska podatnika (dokonana przez dyrektora KIS) sama zostanie oceniona przez sąd. Dzięki temu spór zostanie rozstrzygnięty, zanim wystąpi mogące wywołać go zdarzenie.

Przykład pokazuje, że w przypadku przewidywanego sporu z organem warto jest się skonsultować z doradcą podatkowym dużo wcześniej niż w momencie powstania obowiązku podatkowego. Rozstrzyganie sporów w ramach postępowania interpretacyjnego jest bezpieczniejsze i tańsze. Ponadto pozwala zaniechać wykonania czynności, które mogą wywołać niekorzystne skutki podatkowe.

Jak korzystać

Interpretacje indywidualne to chyba najpotężniejsze narzędzie w rękach podatników, które oferuje ordynacja podatkowa. Można z niego korzystać na trzy sposoby, tzn. traktować je jako:

1) bardzo obszerne źródło informacji dotyczące rozstrzygania spraw indywidualnych przez administrację skarbową;

2) gwarancję bezpieczeństwa w sprawach ważnych dla podatnika, która pozwoli spać spokojnie;

3) poligon doświadczalny, który umożliwi zawczasu rozstrzygnąć spór z administracją podatkową.

* * *

Temat interpretacji indywidualnych jest tak obszerny, a zarazem tak istotny, że warto mu poświecić trochę więcej uwagi. Dlatego w kolejnych dwóch artykułach z cyklu zostanie opisany sposób uzyskiwania interpretacji. Najpierw omówiony zostanie wniosek, a następnie postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia interpretacyjnego.

Autor jest głównym specjalistą w Urzędzie Miasta Szczecin

Podstawa prawna: art. 14b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU. z 2019 r. poz. 900)