Co zrobić z samochodem, gdy zamyka się firmę

Chcę zamknąć działalność gospodarczą, w której mam samochód „na firmę". Jestem czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Przy zakupie samochodu była wystawiona faktura, z której odliczony został VAT. Samochód został kupiony w 2003 r., gdy obowiązywała stawka VAT 22 proc. Co mam zrobić, aby uniknąć zapłaty podatku? – pyta czytelnik.

Przepisy dotyczące VAT przewidują obowiązek sporządzenia i opodatkowania tzw. remanentu likwidacyjnego. W ramach tego remanentu opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy (art. 14 ust. 1 ustawy o VAT), w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 14 ust. 4 ustawy o VAT). Obowiązek ten ciąży m.in. na podatnikach będących osobami fizycznymi, którzy zaprzestali wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).

Według stawki 23 proc.

A zatem w przedstawionej sytuacji - zakładając, że likwidacji działalności gospodarczej towarzyszyć będzie zaprzestanie wykonywania przez podatnika czynności podlegających opodatkowaniu – podatnik będzie obowiązany do opodatkowania samochodu w ramach remanentu likwidacyjnego według stawki podstawowej 23 proc. Stawka ta będzie obowiązywać, mimo że przy zakupie samochodu VAT został naliczony według wówczas obowiązującej stawki 22 proc.

Wartość netto zaktualizowana

Nie oznacza to jednak, że będzie Pan musiał „oddać" cały VAT odliczony przy nabyciu samochodu. Podstawą opodatkowania w przypadku remanentu likwidacyjnego jest wartość towarów, podlegających spisowi z natury, ustalona zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT (art. 14 ust. 8 ustawy o VAT), czyli cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów.

Na gruncie tego przepisu – ze względu na zwrot „określone w momencie dostawy tych towarów" – dominuje stanowisko, że podstawą opodatkowania przy podlegających opodatkowaniu nieodpłatnych dostawach towarów jest ich wartość netto zaktualizowana (rynkowa), tj. taka, za którą podatnik nabyłby daną rzecz na rynku w momencie powstania obowiązku podatkowego. Takie stanowisko zajął m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 marca 2010 r. (I FSK 2147/08).

Dotyczy to również ustalania podstawy opodatkowania towarów podlegających spisowi z natury (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 25 września 2008 r., IPPP2/443-1010/08-2/IK, czy interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 czerwca 2011 r., ITPP1/443-390/11/KM). A zatem w przedstawionej sytuacji, likwidując działalność gospodarczą będzie Pan obowiązany naliczyć VAT od kwoty znacznie niższej niż cena nabycia samochodu netto. W konsekwencji kwota podatku do zapłaty z tytułu opodatkowania przedmiotowego samochodu w ramach remanentu likwidacyjnego będzie znacznie niższa od kwoty podatku odliczonego przy jego zakupie.

Dwie metody na fiskusa

Istnieją tylko dwa sposoby na uniknięcie obowiązku naliczenia, a w konsekwencji zapłaty tego podatku. Pierwszy sposób to dokonana przed likwidacją działalności gospodarczej likwidacja (kasacja) samochodu. Natomiast drugi sposób to dokonane przed likwidacją działalności gospodarczej zbycie samochodu w ramach transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. W obu przypadkach w momencie likwidacji działalności gospodarczej nie będzie Pan już posiadał przedmiotowego samochodu, a w konsekwencji pojazd ten nie będzie musiał zostać ujęty i opodatkowany w ramach remanentu likwidacyjnego.

Darowizna nie, sprzedaż tak

Jeżeli żadne z tych rozwiązań nie wchodzi w grę, to pozostaje Panu pogodzić się z koniecznością zapłaty podatku. Pana problemu w szczególności nie rozwiąże darowizna samochodu dokonana przed likwidacją działalności gospodarczej, gdyż darowizna taka będzie opodatkowana ze względu na art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Kwotę podatku może Pan ograniczyć, sprzedając samochód za cenę niższą od jego wartości rynkowej (nawet za symboliczną złotówkę). Musi Pan jednak pamiętać, że nabywcą nie może być osoba z Panem powiązana. W przypadku nabywcy będącego osobą powiązaną organy podatkowe byłyby bowiem na podstawie art. 32 ustawy o VAT uprawnione do oszacowania Pana obrotu.

—Tomasz Krywan, doradca podatkowy, autor komentarza do ustawy o VAT