Sprzedaż posiłków najczęściej kojarzy się ze świadczeniem usług gastronomicznych, które opodatkowane są, co do zasady, stawką 8 proc. VAT. Wiele osób nie wie jednak, że często sprzedaż posiłków może być opodatkowywana według jeszcze niższej stawki, tzn. 5 proc.

Możliwość stosowania stawki 5 proc. do sprzedaży posiłków jest konsekwencją tego, że w niektórych przypadkach sprzedaż posiłków stanowi z punktu widzenia VAT nie świadczenie usług, lecz dostawę towarów (klasyfikowanych jako gotowe posiłki i dania – PKWiU 10.85). Wynika to m.in. z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej TSUE).

W restauracjach...

I tak w wyroku z 2 maja 1996 r. w sprawie C-231/94 TSUE rozróżnił transakcje w restauracjach oraz transakcje dotyczące posiłków „na wynos". Z wyroku tego wynika, że transakcje w restauracjach (czyli świadczenie usług gastronomicznych) mają charakter świadczeń kompleksowych składających się z wielu czynności, takich jak nakrycie do stołu, doradzanie klientowi i objaśnianie szczegółów dotyczących posiłków w menu, podawanie do stołu i sprzątanie po zakończeniu konsumpcji.

Ponadto przy takich transakcjach do dyspozycji klienta pozostaje infrastruktura, w tym jadalnia z pomieszczeniami sąsiadującymi (np. łazienka, szatnia), umeblowanie i zastawa stołowa. Oczywiście do czynności składających się na transakcje w restauracjach należy również dostarczenie posiłku, lecz mimo, że czynność ta ma charakter dominujący, transakcje takie – jak wynika ze wskazanego wyroku TSUE – stanowią z punktu widzenia VAT świadczenie usług.

...i na wynos

Inaczej ma się rzecz w przypadku sprzedaży posiłków „na wynos". Transakcje takie nie obejmują wymienionych powyżej czynności towarzyszących podaniu posiłku (a jeżeli niektóre z nich występują, to mają charakter marginalny). W konsekwencji ich celem nie jest wzrost konsumpcji na miejscu przy odpowiednim podaniu potrawy, lecz jedynie podanie posiłku. Powoduje to, że sprzedaż takich posiłków – jak orzekł TSUE w wyroku w sprawie C-231/94 – stanowi z punktu widzenia VAT dostawę towarów.

Do podobnych wniosków TSUE doszedł w wyroku z 10 marca 2011 r. w połączonych sprawach C-497/09, C-499/09, C-501/09 i C-502/09.

Czytamy w nim, że „sprzedaż świeżo przygotowanych dań i artykułów żywnościowych do spożycia na miejscu na stoiskach lub w pojazdach gastronomicznych lub we foyer kin stanowi dostawę towarów (...), jeżeli z oceny jakościowej całości transakcji wynika, że elementy świadczenia usług poprzedzające i towarzyszące dostawie artykułów żywnościowych nie mają charakteru przeważającego".

W wyroku tym TSUE wskazał również, że „działalność cateringowa stanowi świadczenie usług (...), chyba że przedsiębiorstwo cateringowe dostarcza jedynie standardowe dania bez świadczenia dodatkowych usług, albo inne szczególne okoliczności dowodzą, iż dostawa gotowych dań stanowi przeważający element transakcji".

Doprecyzowanie w przepisach unijnych

Wskazane wyroki TSUE skłoniły Radę Unii Europejskiej do określenia w art. 6 unijnego rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/ 2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.rz UE L 77/1 z 23 marca 2011 r.), że:

1) usługi restauracyjne i cateringowe oznaczają usługi polegające na dostarczaniu gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo żywności i napojów, przeznaczonych do spożycia przez ludzi, wraz z odpowiednimi usługami wspomagającymi pozwalającymi na ich natychmiastowe spożycie; dostarczanie żywności lub napojów lub żywności i napojów stanowi jedynie element większej całości, w której muszą przeważać usługi; usługi restauracyjne polegają na świadczeniu takich usług w lokalu należącym do usługodawcy, podczas gdy usługi cateringowe polegają na świadczeniu takich usług poza lokalem usługodawcy (zob. art. 6 ust. 1 unijnego rozporządzenia wykonawczego),

2) za usługi cateringowe i restauracyjne nie uznaje się dostawy gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo dostawy gotowej lub niegotowej żywności i napojów wraz z ich transportem lub bez niego, ale bez żadnych innych usług wspomagających (zob. art. 6 ust. 2 unijnego rozporządzenia wykonawczego); czynności takie uważane są za dostawy towarów.

Korzystna dostawa towarów

Jak widać, sprzedaż posiłków bardzo często jest z punktu widzenia VAT dostawami towarów. Do sprzedaży takiej podatnicy najczęściej mogą stosować stawkę 5 proc. – na podstawie art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 28 załącznika nr 10 do ustawy o VAT. Na podstawie tego przepisu stawką 5 proc. opodatkowane są gotowe posiłki i dania, z wyłączeniem produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. Stosowana przez nich w takim przypadku stawka jest zatem o trzy punkty procentowe niższa od obowiązującej w przypadku sprzedaży posiłków będącej świadczeniem usług.

Bez szatni, ale z toaletą

Stosowanie stawki 5 proc. jest możliwe w szczególności w przypadku sprzedaży posiłków z dostawą do klienta oraz sprzedaży posiłków „na wynos" (do spożycia poza lokalem).

Co więcej, Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 10 czerwca 2013 r. (ITPP1/443-235/13/TS) uznała za prawidłowe stanowisko podatnika, że z opodatkowania stawką 5 proc. korzysta również sprzedaż posiłków z możliwością spożycia na terenie lokalu, lecz bez obsługi kelnerskiej.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem interpretacji w lokalu znajdowały się miejsca siedzące przeznaczone do oczekiwania na produkt lub ewentualnej szybkiej konsumpcji na miejscu. Nie było zaś obsługi kelnerskiej ani możliwości zamówienia posiłku do stolika. Lokal nie był wyposażony w szatnię, ale znajdowała się w nim toaleta.

Nie ma ryzyka

Korzystanie z możliwości stosowania stawki 5 proc. do sprzedaży posiłków nie jest – jeżeli ich sprzedaż ma charakter dostawy towarów – obarczona szczególnym ryzykiem podatkowym, gdyż organy podatkowe zgodnie potwierdzają taką możliwość.

Z udzielanych przez nie wyjaśnień wynika, że opodatkowana stawką 5 proc. może być sprzedaż m.in. zapiekanek, hamburgerów czy lodów >patrz tabela.

Autor jest doradcą podatkowym