Czy odszkodowanie to przychód dla firmy

Likwidacja szkód w majątku firmy, powstałych w wyniku zdarzeń losowych może wymagać zaangażowania znacznych środków. Często odbywa się w oparciu o odszkodowanie z tytułu objęcia danego składnika majątku ubezpieczeniem majątkowym. Drobni przedsiębiorcy stają przed dylematem właściwej kwalifikacji podatkowej kwoty otrzymanej od firmy ubezpieczeniowej.

W ustawie o PIT dominuje zasada wyrażona w art. 14 ust. 2 pkt 12, zgodnie z którą za przychód z działalności gospodarczej uważa się również otrzymane odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Skutki otrzymania odszkodowania odnoszącego się do składników majątku związanych z działalnością gospodarczą są inne od odszkodowania za szkody w prywatnym majątku przedsiębiorcy – osoby fizycznej. W tym drugim przypadku obowiązuje zwolnienie z PIT (art. 21 ust. 1 pkt 4a).

W przypadku otrzymania przez podatnika PIT odszkodowania dotyczącego składników majątku związanych z działalnością gospodarczą zasadą jest uznanie takiej kwoty za przychód z tej działalności (art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT), co w efekcie pozwala niemal na jednoznaczną kwalifikację otrzymanego odszkodowania jako przychodu podatkowego.

Regulacje obu ustaw podatkowych przewidują także katalog zdarzeń nieuznawanych za przychody podatkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT (art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT), nie uznaje się za przychody zwróconych innych wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Przykładem takiej sytuacji jest powypadkowa naprawa samochodu osobowego stanowiącego środek trwały przedsiębiorcy, który nie został objęty ubezpieczeniem dobrowolnym.

Wydatki poniesione na jego naprawę nie są kosztami podatkowymi, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PIT (art. 16. ust. 1 pkt 50 ustawy o CIT). Odszkodowanie będzie przychodem podatnika, z wyłączeniem sytuacji w której będzie odnosiło się ono do wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Podobnie w zakresie CIT, przychodem podatkowym nie będzie takie odszkodowanie, które stanowi zwrot poniesionych wydatków (np. na naprawę uszkodzonego środka trwałego), niezaliczonych do podatkowych kosztów. Trzeba podkreślić, że wyłączenie z przychodów takiego odszkodowania dotyczy wyłącznie tej jego części, która odpowiada wartości poniesionych, a niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów wydatków na poszkodową naprawę składnika majątku.

Zatem, jeżeli odszkodowanie będzie miało np. charakter kosztorysowy, a wartość otrzymanych jego tytułem środków przekroczy wartość poniesionych na naprawę wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów, to nadwyżka odszkodowania powinna zostać zaliczona do przychodów podatnika (zob. wyrok WSA w Gdańsku z 26 marca 2007 r., I SA 358 /07).

Przedsiębiorcy, którzy rozliczają podatek w formie ryczałtu, muszą z tytułu otrzymanego odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z działalnością gospodarczą zawsze zapłacić podatek. Stawka tego podatku wynosi 8,5 proc.

Co więcej, konieczność opodatkowania przez ryczałtowca uzyskanego z tytułu odszkodowania przychodu nie zależy od tego, czy wydatki, które zostały zwrócone podatnikowi w formie odszkodowania mogłyby zostać zaliczone do kosztów podatkowych, gdyby podatnik rozliczał się na zasadach ogólnych (zob. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 lutego 2010 r., ITPB1/415-930/09/HD).

—Autor jest doradcą podatkowym, prowadzi własną kancelarię w Krakowie