Popularną od wielu lat formą finansowania zakupów samochodowych jest leasing. Istotą leasingu jest co prawda oddanie nabytej w tym celu rzeczy do używania (względnie używania i pobierania pożytków) leasingobiorcy, lecz najczęściej umowy leasingu przewidują także tzw. opcję wykupu. Korzystając z tej opcji leasingobiorcy mogą po zakończeniu umowy leasingu nabyć własność przedmiotu leasingu (najczęściej za niewielką część jego wartości).
Leasingobiorca ma wybór
Stronami umowy leasingu są finansujący (firma leasingowa) oraz korzystający. Korzystającymi mogą być, między innymi, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które umowę leasingu zawarły jako przedsiębiorcy (potocznie mówi się, że wzięły leasing „na firmę"). Osoby takie mają wybór, czy przedmiot leasingu wykupić na cele działalności gospodarczej (potocznie – wykupić przedmiot leasingu „na firmę"), czy na cele osobiste (potocznie – wykupić przedmiot leasingu „prywatnie").
Oba rodzaje wykupu mają swoje zalety i wady. Biorąc pod uwagę, że najczęściej przedmiotem leasingu są samochody, które na gruncie VAT nie uprawniają do pełnych odliczeń, zalety i wady obu rodzajów wykupu najlepiej jest przedstawić na przykładzie takiego właśnie samochodu (dalej nazywanego samochodem osobowym). >Patrz tabela 1 i 2.
Fiskus ma inne zdanie
Niestety, korzystanie z drugiej z wymienionych w tabeli nr 2 zalet wykupu samochodu na cele osobiste jest ograniczone przez to, że odmienne stanowisko w tej kwestii reprezentują organy podatkowe. Uważają one, że przychód ze sprzedaży samochodu wykupionego „prywatnie" z firmowego leasingu operacyjnego jest przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej, który powstaje także wtedy, gdy sprzedaż nastąpi po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie (wykup z leasingu).
Jako przykład można wskazać interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 1 sierpnia 2011 r. (ITPB1/415-552/11/PSZ) czy Izby Skarbowej w Katowicach z 2 marca 2012 r. (IBPBI/1/415-1252/11/ESZ).
W drugiej ze wskazanych interpretacji czytamy, że „przychody z odpłatnego zbycia składnika majątku uprzednio wykorzystywanego w działalności gospodarczej (a więc również ze sprzedaży używanego uprzednio przy prowadzeniu działalności gospodarczej samochodu, będącego wcześniej przedmiotem leasingu), nawet niewprowadzonego do ewidencji związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, stanowi przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych".
WNIOSEK
Korzystniejszym rozwiązaniem jest najczęściej wykup samochodu osobowego z leasingu na cele prowadzonej działalności gospodarczej (na firmę).
Wykup na cele osobiste może być jednak opłacalny wtedy, gdy podatnik krótko po wykupie (najlepiej – jeżeli odrzucić stanowisko reprezentowane przez organy podatkowe – nie wcześniej niż pół roku od końca miesiąca, w którym nastąpił wykup) zamierza sprzedać samochód.
Tabela 1. Wykup z leasingu samochodu osobowego na cele działalności gospodarczej („na firmę")
zalety
wady
1)
możliwość odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej wykup samochodu (w przypadku wykupu samochodu osobowego będzie to 60 proc. podatku z tej faktury – zob. art. 3 ust. 1 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2010 r.); możliwość
ta dotyczy podatników, którzy będą wykorzystywać wykupiony samochód do wykonywania czynności opodatkowanych
1)
opodatkowanie przychodu ze sprzedaży samochodu
(niezależnie od tego, kiedy nastąpi sprzedaż) podatkiem dochodowym od osób fizycznych (jako przychód
z pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT)
2)
możliwość zaliczenia wydatku na wykup samochodu do kosztów uzyskania przychodów (bezpośrednio lub – co korzystniejsze ze względu na brak obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu
– w drodze jednorazowego odpisu amortyzacyjnego na podstawie art. 22f ust. 3 ustawy o PIT);
możliwość ta istnieje, gdy wydatek ten
nie przekracza 3500 zł
2)
możliwość wystąpienia obowiązku skorygowania części lub całości podatku odliczonego przy wykupie, jeżeli sprzedaż samochodu będzie zwolniona z VAT (najczęściej konieczność taka – ze względu na treść art. 91 ust. 7c ustawy o VAT – występuje na skutek sprzedaży między upływem pół roku od wykupu samochodu
z leasingu a dwunastym miesiącem, licząc od końca okresu rozliczeniowego wydania samochodu po wykupie do użytkowania
3)
zwolnienie z VAT sprzedaży samochodu (zob. § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów
z 4 kwietnia 2011 r.), jeżeli sprzedaż nastąpi przynajmniej pół roku po wykupie
4)
brak opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych ewentualnej umowy sprzedaży samochodu (zob. art. 2 pkt 4 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych; bezpośrednio jest to korzyść dla przyszłego nabywcy samochodu, lecz pośrednio – dzięki większej atrakcyjności oferty sprzedaży – jest to również korzyść dla sprzedawcy)
Tabela 2. Wykup samochodu z leasingu na cele osobiste („prywatny" wykup z leasingu)
zalety
wady
1)
sprzedaż wykupionego z leasingu samochodu nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT (niezależnie od tego, kiedy nastąpi sprzedaż) oraz nie wiąże się
z koniecznością korygowania odliczonego podatku naliczonego (gdyż podatek taki ze względu na brak prawa do odliczenia nie został odliczony)
1)
brak możliwości odliczenia podatku naliczonego
z faktury dokumentującej wykup samochodu
2)
już po upływie pół roku od końca miesiąca, w którym nastąpił wykup, sprzedaż samochodu nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych
(art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT)
2)
brak możliwości zaliczenia wydatku na wykup samochodu do kosztów uzyskania przychodów
3)
konieczność prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu (jeśli wydatki związane z używaniem samochodu dla potrzeb działalności gospodarczej mają być rozliczane w kosztach uzyskania
przychodów – zob. art. 23 ust. 1 pkt 45
oraz art. 23 ust. 5 ustawy o PIT)
4)
konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych przez ewentualnego nabywcę samochodu (bezpośrednio jest to wada dla przyszłego nabywcy samochodu, lecz pośrednio
– dzięki mniejszej atrakcyjności oferty sprzedaży
– jest to również wada dla sprzedawcy)
Autor jest doradcą podatkowym