- W dzierżawionym lokalu spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą, a licznik zużytej energii zapisany jest na właściciela lokalu. Czy spółdzielnia może odliczyć VAT z faktury za energię elektryczną wystawioną na inną osobę (właściciela lokalu), ale zapłaconą w całości przez spółdzielnię? Spółdzielnia zapłaciła za fakturę wystawcy, czyli firmie Tauron. Wydatek ten został poniesiony w związku z prowadzoną statutową działalnością gospodarczą

– pyta czytelnik.

Rozliczanie VAT z tytułu tzw. usług powszechnych (mediów) w ustawie o VAT zostało uregulowane w sposób szczególny, zarówno w kwestii momentu powstania obowiązku podatkowego, jak i prawa do odliczenia podatku naliczonego od ich nabycia.

Ten szczególny sposób rozliczania mediów dotyczy nie tylko dostawy energii elektrycznej, ale też energii cieplnej, chłodniczej, gazu przewodowego oraz świadczenia usług telekomunikacyjnych, radiotelekomunikacyjnych, usług w zakresie rozprowadzania wody, gospodarki ściekami, wywozu i unieszkodliwiania odpadów, zamiatania śmieci, usuwania śniegu i pozostałych usług sanitarnych. Mimo to nadal zagadnienie to budzi wątpliwości.

Co mówi przepis

Organy podatkowe od pewnego czasu stoją na stanowisku, że media są składnikiem usługi głównej (najmu, dzierżawy) i powinny być zawsze opodatkowane tak jak ta usługa, gdyż są z nią nierozerwalnie związane.

Powołują się przy tym m.in. na art. 8 ust. 2a wprowadzony 1 kwietnia 2011 r. do ustawy o VAT, a dotyczący świadczenia usług w imieniu i na rzecz osoby trzeciej.

W przepisie tym określono, że w przypadku gdy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Czynność tę uznaje się więc za świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu VAT. Z przepisu tego wynika zatem, że podatnik, który nabył usługę we własnym imieniu, ale na rzecz innego podmiotu, jest najpierw uznawany za usługobiorcę, a następnie za usługodawcę tej samej usługi.

Najlepiej refakturować

Jednak, mimo wprowadzenia wskazanego przepisu, kwestia refakturowania mediów związanych z usługą najmu bądź dzierżawy nadal budzi wątpliwości. Konsekwencją tego są liczne interpretacje podatkowe, wydawane w indywidualnych sprawach z tego zakresu.

Nie można odliczyć VAT z faktury wystawionej na inny podmiot

Podatnicy pytają o możliwość refakturowania przez wynajmującego kosztów mediów i odliczenia VAT. Organy podatkowe stoją jednak na stanowisku, że najemca odrębnie i niezależnie od czynszu może ponosić koszty mediów pod warunkiem jednak, że zawrze umowę bezpośrednio z dostawcą usług powszechnych.

W przypadku zaś braku takich umów, zdaniem fiskusa, najem pozostaje usługą złożoną z różnych świadczeń, prowadzących do realizacji określonego celu, czyli najmu lokali. Inaczej mówiąc, organy twierdzą, że w przypadku najmu mamy do czynienia z kompleksową usługą, opodatkowaną stawką właściwą dla tej usługi jako całości. W konsekwencji organy skarbowe nakazują opodatkowanie tych usług jedną stawką VAT właściwą dla usług najmu.

Przykładem tego stanowiska organów skarbowych może być interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 26 września 2012 r. (IPTPP4/443-414/12-6/UNR).

Zatem, biorąc pod uwagę stanowisko organów skarbowych, spółdzielnia może odliczyć VAT naliczony w fakturze za media tylko wówczas, gdy zawrze umowę bezpośrednio z dostawcą energii elektrycznej.

Sądy mają inne zdanie

Biorąc jednak pod uwagę orzeczenia sądów administracyjnych, należy wskazać, że nie podzielają one stanowiska organów podatkowych. Jako przykład można tu podać wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 maja 2011 r. (I FSK 740/10) oraz z 14 grudnia 2011 r. (I FSK 475/11).

W wyrokach tych NSA wskazuje, że tylko wówczas można uznać, że dochodzi do refakturowania konkretnie wskazanych usług, jeżeli zarówno z okoliczności faktycznych, jak i z umowy najmu wynikają postanowienia, zgodnie z którymi w sposób odrębny od czynszu regulowane będą przez najemcę na rzecz wynajmującego świadczenia z tytułu korzystania z usług powszechnych przypadające na rzecz zakładu dostarczającego dane media. Brak zaś takiego porozumienia czy zastrzeżenia powoduje, że rozliczanie opłat z tego rodzaju usług powinno odbywać się na zasadach ogólnych.

Także sądy pierwszej instancji (wojewódzkie sądy administracyjne) coraz częściej wyrażają pogląd, że zarówno media, jak i czynsz za najem mogą być odrębnymi czynnościami, które stanowią cel sam w sobie. Mogą zatem stanowić świadczenie niezależne i być opodatkowane według właściwej dla siebie stawki VAT. Przykładem może być orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 25 maja 2012 r. (I SA/Wr 246/12).

Należy się liczyć ze sporem

W przypadku wskazanym w pytaniu, jeśli faktura jest wystawiona na właściciela lokalu, to spółdzielnia będąc najemcą lokalu nie ma prawa do odliczenia VAT naliczonego z tej faktury, mimo że dokona jej płatności. Nie można bowiem odliczyć VAT z faktury wystawionej na inny podmiot.

W takim przypadku można rozważyć refakturowanie usługi. Zagadnienie rozliczania opłat za media nie jest do końca jednoznacznie uregulowane w przepisach i nadal mamy do czynienia z rozbieżnymi interpretacjami na ten temat. W przypadku opłat za media faktycznymi odbiorcami tych usług są najemcy. Dlatego też uzasadnione jest, moim zdaniem, ich refakturowanie według stawek wynikających z pierwotnie wystawionych faktur.

Jednak uwzględniając to, że od dłuższego czasu ograny stoją na stanowisku, iż nie można stosować obniżonych stawek VAT, czyli nakazują traktować media jako część usługi kompleksowej i opodatkować je taką stawką jak najem, należy liczyć się z tym, że w razie sporu z organem podatkowym w tej kwestii szanse na wygranie, na poziomie organów podatkowych (urząd skarbowy, izba skarbowa) należałoby ocenić jako niewielkie. W przypadku wejścia w spór na poziomie sądów administracyjnych możliwość wygranej jest wysoka, tym bardziej że również orzecznictwo ETS nie jest w tej sprawie jednoznaczne.

Trzeba mieć ponadto na uwadze, że co do zasady (z wyjątkami określonymi w ustawie, np. w art. 32 ustawy o VAT) przepisy prawa podatkowego pozostawiają stronom transakcji rozstrzygnięcie kwestii wysokości wynagrodzenia za dostawę towarów czy świadczenie usług.

Należy podkreślić, że nawet organy skarbowe zauważają, że tylko sprzedawca jest w stanie określić, co dokładnie jest wkalkulowane w kwotę należną od nabywcy. Podstawa opodatkowania powinna wynikać wyłącznie z umowy zawartej pomiędzy kontrahentami (w tym przypadku umowy najmu).

Organy podatkowe nie mają prawa ingerować w treść zawieranych umów i przyjęty w nich sposób rozliczeń pomiędzy kontrahentami, chyba że postanowienia umów naruszają przepisy podatkowe, co może być stwierdzone jedynie w trakcie przeprowadzonego przez uprawniony organ postępowania podatkowego.