-  Podatnik VAT prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług reklamowych, przygotowania do druku, wykonywania projektów różnego rodzaju itp. Zawarł umowę na prace i czynności dotyczące albumu (dalej: utwór), takie jak m.in.: wykonanie projektu graficznego wnętrza, wyklejek i okładki utworu; przełamanie całości tekstu i materiału ilustracyjnego; dostarczenie złamanego utworu do korekt; przygotowanie plików do druku; przygotowanie gotowego utworu do archiwizacji i przekazanie wydawcy kompletu materiałów.

Zakres prac dokonanych w ramach umowy obejmuje przeniesienie autorskich praw majątkowych do projektu graficznego wnętrza, wyklejek i okładki. Na fakturze zastosował 23-proc. VAT do wykonania projektu i przygotowania książki do druku oraz 8-proc. VAT do przeniesienia autorskich praw majątkowych na nabywcę. Tytuły wynagrodzenia są określone w umowie i fakturze VAT. Czy do przeniesienia autorskich praw majątkowych na nabywcę można zastosować 8-proc. stawkę VAT? –

pyta czytelnik.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 4 kwietnia 2012 r., I SA/Wr 545/12 i wyrok WSA w Warszawie z 19 września 2011 r., III SA /Wa 261/11).

W myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie jest dostawą towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej (zob. wyrok WSA w Gliwicach z 8 lutego 2012 r., III SA/GI 1103/11 i wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 listopada 2011 r., I FSK 1521/10).

Podstawowa stawka VAT wynosi 23 proc., natomiast dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy – 8 proc. W poz. 181 tego załącznika wymienione zostały usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania.

Kiedy dzieło jest utworem

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór. Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 października 2011 r., VI Aca 496/11; wyrok Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2010 r., IV CSK 359/09; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 stycznia 2007 r., VI ACa 736/06).

W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe) – art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy o prawie autorskim.

Aby więc określone dzieło mogło być przedmiotem prawa autorskiego, musi:

- mieć źródło w pracy człowieka (twórcy),

- stanowić przejaw działalności twórczej,

- posiadać indywidualny charakter.

Nie może być powieleniem

Twórcą w rozumieniu ustawy o prawie autorskim jest każda osoba prowadząca faktycznie działalność twórczą, czyli działalność, której efektem jest powstanie utworu. Natomiast użyte w art. 1 ustawy o prawie autorskim określenie „przejaw działalności twórczej" oznacza jakikolwiek uzewnętrzniony rezultat działalności człowieka o charakterze kreacyjnym.

Przesłanka ta jest spełniona, gdy mamy do czynienia z subiektywnym nowym wytworem intelektu. Chodzi zatem o to, żeby utwór był przejawem działalności twórczej oraz miał indywidualny charakter. Tylko w razie spełnienia tych przesłanek przysługują twórcy zarówno autorskie prawa osobiste, jak i autorskie prawa majątkowe, w szczególności zaś wynagrodzenie za korzystanie z utworu.

Należy jednak podkreślić, że nie każdy projekt spełnia przesłanki utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim. Dotyczy to w szczególności projektów będących powieleniem innych projektów, a więc niebędących rezultatem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, jak również projektów typowych, zawierających powtarzalne, nieoryginalne rozwiązania. Projekty takie nie podlegają ochronie autorskoprawnej na podstawie ustawy o prawie autorskim.

Jednocześnie należy wskazać, że w myśl postanowień rozdziału 5 ustawy o prawie autorskim autorskie prawa majątkowe do utworu mogą przejść na inne osoby na podstawie umowy o przeniesieniu autorskich praw majątkowych lub na podstawie umowy o korzystaniu z utworu, zwanej licencją.

Preferencyjne zasady

Z listu wynika, że czytelnik zawarł umowę, w ramach której zobowiązał się wykonać projekt graficzny wnętrza, wyklejek i okładki albumu, jak również dokonać przełamania całości tekstu i materiału ilustracyjnego zgodnie z projektem, dostarczyć złamany utwór do korekt, przygotować pliki do druku oraz gotowego utworu do archiwizacji, a następnie przekazać komplet materiałów wydawcy. Czytelnik zaznaczył, że zakres prac dokonanych w ramach umowy obejmuje także przeniesienie autorskich praw majątkowych do projektu graficznego wnętrza, wyklejek i okładki książki, których jest twórcą.

W liście wskazano również, że z momentem przejęcia projektu utworu przez wydawcę wydawca ten nabywa całość wyłącznych i nieograniczonych autorskich praw majątkowych do utworu na wszelkich polach. Wynagrodzenie określone w umowie składa się z dwóch elementów. Dotyczy bowiem wykonania projektu i przygotowania książki do druku, a także udzielenia licencji. W wystawionej fakturze VAT pierwszą czynność opodatkowano stawką VAT 23 proc., a przeniesienie autorskich praw majątkowych stawką VAT 8.

Analizując powołane wyżej przepisy w kontekście przedstawionych okoliczności należy stwierdzić, że skoro projekt graficzny wnętrza, wyklejek i okładki albumu został wykonany przez twórcę w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych i stanowi przedmiot autorskich praw majątkowych, który zgodnie z umową został przeniesiony na nabywcę usług, a wynagrodzenie za te prawa wypłacono twórcy w formie honorarium, to przeniesienie to podlega opodatkowaniu preferencyjną (obniżoną) 8 proc. stawką VAT.

Autor jest doktorem nauk prawnych, radcą prawnym, partnerem zarządzającym w Pawełczyk & Szura Kancelaria Radców Prawnych Spółka Partnerska w Katowicach