Jeżeli polska firma jest pierwszym w kolejności podatnikiem w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej rozliczanej zgodnie z procedurą uproszczoną, to powinna rozliczyć sprzedaż towaru jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zatem musi wystawić fakturę VAT i wykazać transakcję ze stawką zerową (pod warunkiem posiadania dokumentów określonych w ustawie o VAT) oraz ująć ją w ewidencji, deklaracji podatkowej i informacji podsumowującej. Zatem polska firma będąc pierwszym w kolejności podatnikiem nie ma żadnych ułatwień.

Rozliczenia pośrednika

Inaczej jest, gdy polska firma jest drugim podatnikiem w kolejności. Wtedy w transakcji trójstronnej rozliczanej według procedury uproszczonej musi:

- wystawić „specjalną” fakturę VAT,

- podać w prowadzonej ewidencji dodatkowe informacje,

- wykazać w określony sposób transakcję w deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej.

Zgodnie z art. 136 ustawy o VAT, jeśli w procedurze uproszczonej polska firma jest drugim w kolejności podatnikiem, to uznaje się, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów zostało u niej opodatkowane, jeżeli wystawiła ostatniemu w kolejności podatnikowi fakturę zawierającą, oprócz typowych danych, następujące informacje:

- adnotację „VAT: Faktura WE uproszczona na mocy art. 135-138 ustawy o ptu” lub „VAT: Faktura WE uproszczona na mocy artykułu 141 dyrektywy 2006/112/WE”;

- stwierdzenie, że podatek z tytułu dokonanej dostawy zostanie rozliczony przez ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej;

- numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowych,  poprzedzony kodem PL, który jest stosowany przez niego wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej;

- numer identyfikacyjny stosowany na potrzeby podatku od wartości dodanej ostatniego w kolejności podatnika.

Takie same zasady obowiązują, gdy ostatnim w kolejności podmiotem jest osoba prawna, która nie jest podatnikiem podatku od wartości dodanej, a która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrz-wspólnotowych w państwie członkowskim, w którym znajduje się towar w momencie zakończenia wysyłki lub transportu.

Ponadto polska firma jest obowiązana, oprócz danych niezbędnych do prawidłowego wypełnienia deklaracji VAT określonych w art. 109 ust. 3 ustawy o  VAT, podać w prowadzonej ewidencji ustalone wynagrodzenie za dostawy w ramach procedury uproszczonej oraz nazwę i adres ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej (osoby prawnej niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej, obowiązanej do rozliczenia VAT z tytułu tej transakcji).

Transakcję trójstronną należy także odpowiednio wykazać w deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej.

Jak ująć w deklaracji

W deklaracji podatkowej trzeba ująć tylko wartość netto wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów od pierwszego w kolejności podmiotu. Bardzo ważne jest, że w tym przypadku wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów wykazuje się w deklaracji bez VAT (wynika to z rozporządzenia ministra finansów w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług i zawartych w nim objaśnień do sposobu wypełniania deklaracji dla podatku VAT).

Pewne wątpliwości mogą dotyczyć kwestii, czy sprzedaż towaru na rzecz ostatniego podmiotu należy wykazać w deklaracji w poz. 21 (w której wykazuje się dostawę towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju).

Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 27 stycznia 2009 r. (IBPP3/443-806/08/DG)

wyjaśniła, że podatnik „w składanej deklaracji podatkowej wykazuje odpowiednio dane o wewnątrzwspólnotowym nabyciu towaru (bez podatku od towarów i usług, gdyż w procedurze uproszczonej nie wykazuje się z tego tytułu podatku) od pierwszego w kolejności podatnika. W deklaracji nie wykazuje się dostawy towarów na rzecz ostatniego w kolejności podatnika, gdyż ta dostawa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (jest wykonywana w państwie zakończenia wysyłki lub transportu)”.

Co w informacji podsumowującej

Natomiast w informacji podsumowującej należy wykazać odpowiednio dane o wewnątrzwspólnotowym nabyciu towaru od pierwszego w kolejności kontrahenta i wewnątrzwspólnotowej dostawie na rzecz ostatniego w kolejności podatnika, zaznaczając, że są to transakcje trójstronne.

W tej samej odpowiedzi Izba Skarbowa w Katowicach podkreśliła, że „wykazanie dostawy towarów na rzecz ostatniego w kolejności podatnika w części dotyczącej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów nie oznacza, że mamy do czynienia u drugiego w kolejności podatnika z wewnątrzwspólnotową dostawą towarów. Jest to dostawa towarów, której miejscem świadczenia jest państwo członkowskie zakończenia wysyłki i transportu”.

Jeśli odbiorcą jest polski podatnik

Jeżeli polska firma jest ostatnim w kolejności podatnikiem w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej rozliczanej zgodnie z procedurą uproszczoną, to w deklaracji oraz informacji podsumowującej wykazuje wewnątrz-wspólnotowe nabycie towarów. W ewidencji zobowiązana jest wówczas podać, oprócz danych niezbędnych do prawidłowego wypełnienia deklaracji podatkowej, również takie dane jak:

- obrót z tytułu dokonanej na jego rzecz dostawy oraz kwotę podatku przypadającą na tę dostawę, która stanowi u niego wewnątrz-wspólnotowe nabycie towarów,

- nazwę i adres drugiego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej. -

Gdy nie są spełnione

warunki

Jeśli którykolwiek z warunków dotyczących stosowania procedury uproszczonej nie jest spełniony, to należy opodatkować wewnątrz-wspólnotową transakcję trójstronną na zasadach ogólnych, czyli z zastosowaniem art. 22 ust. 2 i 3 ustawy o VAT.

W myśl tego przepisu, gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przy czym towar ten jest wysyłany lub transportowany, to wysyłka lub transport tego towaru jest przyporządkowana tylko jednej dostawie.

Jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany przez nabywcę, który dokonuje również jego dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport jest przyporządkowana dostawie dokonanej dla tego nabywcy (chyba że nabywca ten udowodni, że wysyłkę lub transport towaru należy zgodnie z zawartymi przez niego warunkami dostawy przyporządkować jego dostawie).

W takim przypadku dostawę towarów, która:

- poprzedza wysyłkę lub transport towarów, uznaje się za dokonaną w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów;

- następuje po wysyłce lub transporcie towarów, uznaje się za dokonaną w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.

Zatem z art. 22 ust. 2 i 3 ustawy o VAT  przepisu  wynika, że opodatkowanie wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej na zasadach ogólnych powoduje konieczność rejestrowania się podmiotu środkowego (drugiego) w kraju ostatecznego nabywcy, aby tam dokonać rozliczenia najpierw wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a następnie krajowej dostawy w tym państwie.