Obecnie nie budzi już wątpliwości,  że zaopatrzenie zatrudnionych w okulary korekcyjne, a także szkła kontaktowe zgodnie z zaleceniami lekarza okulisty, nie powoduje konieczności naliczenia zaliczki na PIT. I to bez względu na to, w jakiej formie pracodawca wywiąże się z tego obowiązku. Wcześniej jednak były w tej kwestii spory.

Zgodnie z art. 21 ust.1 pkt. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) wolne od tego podatku są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Przepis ma zastosowanie m.in. do wydatków na zakup okularów korekcyjnych dla pracowników. Początkowo organy podatkowe (w tym minister finansów w wydawanych przez siebie interpretacjach niesłusznie zawężały zakres zawartego w nim  zwolnienia podatkowego.

Co wynika z prawa pracy

Z § 8 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998r.  w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr148, poz.973) wynika, że pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym przezeń na  stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe profilaktyczną opiekę zdrowotną.

W szczególności, gdy wyniki badań okulistycznych pracowników przeprowadzone w ramach tej opieki wykażą potrzebę stosowania okularów korekcyjnych podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego, pracodawca jest zobowiązany zapewnić takie okulary. Obowiązek ten powinien być realizowany w odniesieniu do pracowników użytkujących monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy (§ 2 pkt. 4 tego rozporządzenia).

Obowiązek zapewnienia okularów dotyczy także praktykantów i stażystów, którzy pracują na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe i użytkują je przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

Badania okresowe dla pracowników wykonujących pracę przy monitorach ekranowych powinny być przeprowadzane co najmniej co cztery lata, zgodnie z załącznikiem nr1 do rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr69, poz.332 ze zm. i § 2 ust. 2 tego rozporządzenia).

Żadne przepisy nie określają jednak szczegółowych warunków zapewnienia pracownikom okularów korekcyjnych przez pracodawcę. W praktyce warunki te powinny wynikać z układu zbiorowego lub regulaminu pracy i wynagradzania, au pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników, którzy nie są objęci układem zbiorowym lub nie wydają regulaminu pracy i wynagradzania – z przepisów wewnętrznych obowiązujących u danego pracodawcy.

Dlatego dobrze się stało, że w interpretacji ogólnej z 16 marca 2011 r. (DD3/033/30/CRS/11/95) minister finansów skorygował swoje uprzednie stanowisko.

Minister wyjaśnił, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe kwestią zasadniczą jest, aby pracownik – u którego stwierdzono, na podstawie badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, potrzebę stosowania przy obsłudze monitora okularów korygujących wzrok – został zaopatrzony w okulary zgodne z zaleceniem lekarza, tj. o określonych parametrach (odpowiednich do stanu wzroku pracownika), przeznaczone do pracy przy monitorze.

Stanowisko fiskusa nie zawsze było korzystne

Minister finansów w interpretacji z 20 grudnia 2010 r. (nr DD3/033/ 179/CRS/10/PK-1244)

zmieniającej interpretację Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że zwolnienie ma zastosowanie tylko, gdy faktura za zakup okularów wystawiona jest na pracodawcę (tzn. wyłącznie w przypadku świadczenia rzeczowego, jakie pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy). Natomiast gdy faktura jest wystawiona na pracownika

(tzn. otrzymuje on de facto ekwiwalent pieniężny w określonej wysokości zamiast świadczenia rzeczowego od pracodawcy), zwolnienie nie wchodzi w grę. Podobne stanowisko zajął dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w piśmie z 27 lipca  2009 r. (DD3/066/46/CRS/ 09/586).

Dodatkowo uznał on, że również wydatki na zakup szkieł kontaktowych nie powodują u pracownika powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu, jeżeli faktura wystawiona jest na pracodawcę. Warunkiem jest jednak, aby lekarz okulista w ramach badań profilaktycznych zalecił stosowanie przy obsłudze komputera soczewek kontaktowych zamiast okularów.

Przepisy te nie określają jednak formy zapewnienia pracownikowi zaleconych okularów, dlatego w ocenie ministra to pracodawca określa sposób zaopatrzenia pracownika w okulary, co może nastąpić poprzez:

- otrzymanie od pracodawcy zaleconych okularów korygujących wzrok lub

- dokonanie przez pracownika (w porozumieniu z pracodawcą) zakupu zaleconych okularów i otrzymanie zwrotu poniesionych na ten cel wydatków udokumentowanych wystawioną na niego fakturą.

Zdaniem ministra obie  formy zapewnienia przez pracodawcę okularów korygujących jako zgodne z przepisami uprawniają do zastosowania zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt. 11 ustawy o PIT.

Ponadto, jeżeli lekarz specjalista w wyniku badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej zaleci pracownikowi stosowanie przy obsłudze monitora zamiast okularów szkieł (soczewek) kontaktowych, pracodawca ma obowiązek je zapewnić.

Zatem zgodnie z obecnym stanowiskiem MF, w tych szczególnych sytuacjach świadczenie takie również korzysta ze zwolnienia od PIT. -

Autor jest starszym konsultantem w PwC