Rz: Czy rolnik może jednocześnie sprzedawać swoje produkty otrzymując zryczałtowany zwrot podatku na podstawie faktur VAT RR i prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą wykonującą dla sąsiadów usługi wspomagające produkcję rolną, i rozliczać w tej firmie VAT na zasadach ogólnych?
Roman Namysłowski
: Nie. Uproszczony zwrot VAT dla rolników ryczałtowych wprowadzono, aby przyznać im swego rodzaju rekompensatę za brak możliwości odliczania VAT naliczonego zawartego w zakupach związanych z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Wykładnia celowościowa wskazuje więc, że z udogodnienia tego mogą korzystać tylko podmioty, którym nie przysługuje prawo do odliczania VAT od działalności objętej zryczałtowanym zwrotem. Działalność taka została zdefiniowana w załączniku nr 2 do ustawy o VAT. Są tam m.in. wymienione usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt. Z tego wynika, że nie jest możliwe, aby jeden podatnik rozliczał VAT na zasadach ogólnych od usług wspomagających produkcję rolną i jednocześnie pozostał rolnikiem ryczałtowym od sprzedaży produktów z własnego gospodarstwa. Jeśli zarejestruje się jako podatnik VAT, to w deklaracjach musi także rozliczać sprzedaż produktów z własnego przedsiębiorstwa i faktury zakupu z tym związane. Nabywcy nie mogą więc dokumentować zakupów od niego fakturami VAT RR.
A czy rolnik ryczałtowy, który zarejestrował działalność z zupełnie innej branży, np. prowadzi firmę transportową lub sklep, może tylko z tego tytułu rozliczać VAT na zasadach ogólnych?
Tak. Wtedy nadal może otrzymywać zryczałtowany zwrot VAT od nabywców na podstawie faktur VAT RR i jednocześnie wystawiać zwykłe faktury dla odbiorców. Potwierdza to m.in. art. 113 ust. 3 ustawy o VAT. Wynika z niego bowiem,
że obrotów rolnika ryczałtowego opodatkowanych w uproszczony sposób nie łączy się z pozostałymi przychodami z działalności gospodarczej. Za taką wykładnią przemawia także cel tych regulacji. Organy podatkowe również się z nią zgadzają.
Czy rolnik ryczałtowy może sam zrezygnować z uproszczeń i rozpocząć rozliczanie VAT na zasadach ogólnych?
Tak. Co istotne, od 1 kwietnia ubiegłego roku jest to o wiele prostsze niż wcześniej. Wtedy rolnik musiał m.in. wykazać, że w poprzednim roku dokonał dostawy produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych o wartości przekraczającej 20 tys. zł. Obecnie wystarczy złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R.
Kiedy taka rejestracja może się opłacać?
Z pewnością warto rozważyć to przed większymi zakupami, np. maszyn rolniczych. Warto też pamiętać, że VAT od takich wydatków można odliczyć także rejestrując się jako podatnik po ich poniesieniu. To dlatego że podatek naliczony od środków trwałych, których wartość początkowa przekracza 15 tys. zł, podlega tzw. pięcioletniej korekcie. Oznacza to, że jeśli np. w 2011 r. rolnik kupił ciągnik za 123 tys. zł (w tym 23 tys. zł) i od lipca 2012 r. zarejestruje się jako podatnik VAT, to w wyniku rocznej korekty odzyska 4/5 podatku naliczonego, czyli 18 400 zł.
A jak wygląda korekta, gdy rolnik ryczałtowy w marcu 2012 r. kupił kombajn za 246 tys. zł (w tym 46 tys. zł VAT), a zarejestruje się jako podatnik od 1 października 2012 r.?
Wtedy, w wyniku rocznej korekty sporządzonej w deklaracji za styczeń lub pierwszy kwartał 2013 r., odzyska cały VAT. Zmienił bowiem przeznaczenie środka trwałego w roku jego zakupu, już wtedy przeznaczył go do wykonywania działalności opodatkowanej VAT. Na wysokość odliczenia w żaden sposób nie wpłynie fakt, że wcześniej przez kilka miesięcy maszyna była wykorzystywana do działalności zwolnionej. Z punktu widzenia planowania podatkowego rejestracja jako podatnik VAT przez rolnika ryczałtowego od października może więc być korzystnym rozwiązaniem.
A czy w odzyskaniu VAT może przeszkadzać, że kombajn do końca roku będzie stał w garażu, czyli nie będzie wykorzystywany do działalności opodatkowanej?
Odliczenie przysługuje, jeżeli potrafimy wskazać związek z działalnością opodatkowaną. Jeżeli w danym roku takiej działalności nie będzie, to odliczenie VAT może okazać się utrudnione lub wręcz niemożliwe.
—rozmawiał
Konrad Piłat
