Orzecznictwo sądowe jest dość korzystne dla podatników.

WSA w Warszawie w wyroku z 27 kwietnia 2010 r. (III SA/Wa 2039/09)

wypowiedział się w sprawie polisy, która nie obejmowała wskazanych z imienia i nazwiska osób (ale po prostu członków organów).

W skardze podnoszono, że odpowiedzialność różnych osób wchodzących w skład różnych organów osoby prawnej jest różna (różny jest bowiem zakres ich obowiązków i kompetencji, w konsekwencji inne jest prawdopodobieństwo spowodowania przez nie zdarzenia rodzącego obowiązek odszkodowawczy). W pewnym zakresie sama spółka także jest objęta ochroną, a w trakcie trwania ochrony zarówno skład osobowy, jak i ilościowy osób korzystających z ochrony może ulegać zmianom.

Sąd stwierdził, że jakkolwiek opłacenie przez spółkę składki ubezpieczeniowej i objęcie ochroną członków jej organów można rozpatrywać jako nieodpłatne świadczenie otrzymane przez te osoby, to nie oznacza to automatycznie, że osoby te będą podlegały opodatkowaniu.

Niemożliwe wyliczenie

WSA nie zgodził się z koncepcją organu podatkowego, że przychód tych osób należy ustalić na moment zapłaty składki, dzieląc jej kwotę na znane na ten moment osoby wchodzące w skład organów (i objęte ochroną).

Natomiast podzielił pogląd zaprezentowany wcześniej w orzeczeniu z 26 lutego 2009 r. (III SA/Wa 2019/ 08), zgodnie z którym wliczony w wyniku operacji matematycznej uśredniony przychód przeczy zasadzie opodatkowania przychodów otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika.

W razie zatem zawarcia umowy grupowego ubezpieczenia, gdzie opłata za polisę jest zryczałtowana, niezależnie od liczby osób ubezpieczonych w danym momencie, nie jest możliwa identyfikacja ceny konkretnej usługi ponoszonej na rzecz konkretnego pracownika (a z drugiej strony ustalenie wartości uzyskanego przez każdą osobę nieodpłatnego świadczenia).

Skoro zaś nie można ustalić wartości przychodu z nieodpłatnego świadczenia w sposób niebudzący wątpliwości, to nie może on być uwzględniany z podstawie opodatkowania.

Nieskonkretyzowany beneficjent

Ten sam sąd w wyroku z 21 kwietnia 2011 r. (III SA/Wa 1870/10) także orzekł, że gdy nie ma możliwości określenia konkretnego przychodu przypadającego na konkretną osobę (członka zarządu spółki), to nie można ustalić wartości przychodu z nieodpłatnych świadczeń, czyli nie można go opodatkować.

W wyroku z 13 kwietnia 2011 r. (I SA/Sz 49/11) WSA w Szczecinie stwierdził zaś, że gdy ubezpieczonym jest każdy członek zarządu, bez względu na podział funkcji oraz sposób wykonywanych przez siebie obowiązków i ich konsekwencje, bez uwzględnienia stopnia ryzyka i odpowiedzialności członków organów spółki, a składka ubezpieczeniowa jest stała, ryczałtowa przez cały okres ubezpieczenia, nie sposób uznać, że przychód każdego członka zarządu jest powiększony o wymierną, jemu przypisaną kwotę składki od zakupionego ubezpieczenia.

Umową ubezpieczenia objęty jest bowiem każdorazowo zarząd spółki, ale ubezpieczenie faktycznie chroni samą spółkę przed odpowiedzialnością wobec osób trzecich.

Cytując zaś jeden z wcześniejszych wyroków, WSA w Szczecinie powtórzył, że jedynie umowa ubezpieczeniowa konkretnej osoby z nazwiska i imienia oraz sprawowanej funkcji rodziłaby po jej stronie, jako osoby uposażonej stawką ubezpieczeniową, obowiązek opodatkowania stawki jako przychodu.

To nie przeszkoda

Organy podatkowe mają jednak na ten temat inne zdanie. W interpretacji z 27 maja 2011 r. (ITPB2/415-239/11/ENB) Izba Skarbowa w Bydgoszczy, uznała, że fakt iż umowa ubezpieczenia jest zawarta, czy też składki są opłacane w wersji bezimiennej, nie jest trwałą przeszkodą w ustaleniu wysokości przychodu przypadającego na konkretną osobę.

Krąg osób objętych ubezpieczeniem na dzień zapłaty składki ubezpieczeniowej jest bowiem spółce znany i może ona wskazać każdą osobę, która jest objęta tym ubezpieczeniem, a także okres, w którym korzysta z ochrony ubezpieczeniowej.

Podobnie Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 28 września 2010 r. (ILPB2/ 415-809/10-2/TR) stwierdziła, że sposób ustalania płatności, tj. bezimienna forma ubezpieczenia nie może stanowić przeszkody w określeniu wysokości przychodu przypadającego na konkretną osobę.

Z uwagi bowiem na to, że liczba osób objętych świadczeniem, okres, w czasie którego sprawowali funkcję oraz ich dane osobowe są wiadome, nie ma jakichkolwiek trudności z ustaleniem wartości świadczenia przypadającego na konkretną osobę.

Uwzględniając wysokość zapłaconych składek na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej oraz liczbę ubezpieczonych osób, można zdaniem organu ustalić wysokość przychodu uzyskanego przez daną osobę. Organ stwierdził także, że kwota składki rozkłada się solidarnie na wszystkich członków organów spółki objętych ubezpieczeniem. Składka w częściach odpowiadających poszczególnym członkom organów spółki jest dla nich przychodem opodatkowanym PIT.

Brak jednoznacznej identyfikacji

Korzystniejsze dla podatników stanowisko zajęła Izba Skarbowa w Warszawie, w interpretacji z 25 stycznia 2010 r. (IPPB4/415-743/09-2/SP). Uznała, że w przypadku, gdy osoby ubezpieczone nie zostały z góry określone w umowie (załączniku do umowy, aneksie lub innym dokumencie) w sposób pozwalający na ich jednoznaczną identyfikację, jako osób ubezpieczonych od odpowiedzialności cywilnej, lecz są identyfikowane dopiero w chwili zajścia wypadku ubezpieczeniowego lub w chwili spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela, nie jest możliwe ustalenie przychodu w postaci otrzymania nieodpłatnych świadczeń przez poszczególnych ubezpieczonych, ponieważ brak jest podstaw do przyporządkowania im składek w dacie zawarcia umowy i opłacenia ich przez spółkę.

Organ stwierdził, że tak jest w przypadku, gdy ubezpieczeniem będą objęte wszelkie osoby fizyczne, które były, są obecnie lub będą dyrektorem, członkiem zarządu, członkiem rady nadzorczej, dyrektorem generalnym, kierownikiem, prokurentem, pełnomocnikiem, likwidatorem którejkolwiek ze spółek, lub osobą na równorzędnym stanowisku w dowolnym systemie prawnym, lub dowolnym pracownikiem oraz gdy ubezpieczenie dotyczy małżonków, spadkobierców i następców prawnych osób ubezpieczonych.

Autorka jest doradcą podatkowym