Szpitale, przychodnie i lekarze prowadzący prywatną praktykę wykonują nie tylko świadczenia związane z procesem leczenia. Często o stanie zdrowia różnych osób wydają opinie, które nie są niezbędne do ich leczenia. Chodzi np. o  dokumenty przygotowywane na zlecenie sądów lub organów ścigania.

Mają one znaczenie dla określenia możliwości poniesienia odpowiedzialności karnej bądź cywilnej osoby poddanej badaniom.

Na podstawie opinii biegłego może również zostać rozstrzygnięta kwestia odpowiedzialności danej osoby (czy można jej przypisać winę), sposób zakwalifikowania określonego zachowania (np. określenie rodzaju obrażeń pokrzywdzonego), możliwości umieszczenia danej osoby w zakładzie karnym bądź uczestniczenia przez nią w postępowaniu sądowym.

Co mówi przepis ustawy

Art. 43 ust. 1 pkt 18 i 19 ustawy o VAT mówi, że zwolnione są:

- usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze,

- usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów: lekarza i lekarza dentysty; pielęgniarki i położnej; medycznych (o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 15 kwietnia 2011 o działalności leczniczej DzU nr 112, poz. 654); psychologa.

Jeśli zadaniem lekarza jest ocena stanu zdrowia na potrzeby postępowania sądowego, to co do zasady jego świadczenie nie służy profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia danej osoby.

Ta ocena jest potrzebna dla określenia zasad odpowiedzialności prawnej danej osoby. Zdaniem organów podatkowych oznacza to, że sporządzenie tego rodzaju opinii nie jest zwolnione z VAT.

Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 20 kwietnia 2011 (IPPP3/443-120/11-2/ SM)

uznała, że nie korzysta ze zwolnienia wydanie opinii sądowo-psychiatrycznej na zlecenie sądów i prokuratur przez lekarza psychiatrę.

Na zlecenie sądu z VAT

Nie ma znaczenia, że przed jej sporządzeniem wykonywane jest pełne badanie lekarskie (psychiatryczne, somatyczne, neurologiczne).

Opiniujący lekarz psychiatra zapoznaje się z pełną dokumentacją medyczną i w razie potrzeby kieruje na badania diagnostyczne lub dodatkowe (EEG, CT, NMR, badanie psychologiczne, seksuologiczne, konsultacje innych specjalistów lub na obserwację szpitalną). Podobny pogląd ta sama izba skarbowa wyraziła w interpretacji z 17 maja 2011 (IPPP3/443-194/11-4/JF).

Zwolnienia nie można zastosować również wtedy, gdy obserwację szpitalno-psychiatryczną zalecaną w postanowieniu sądowym prowadzi szpital (podmiot medyczny), a nie lekarz. Za swoje usługi szpital powinien wystawić fakturę z 23-proc. VAT. Tak uznała Izba Skarbowa w Poznaniu w odpowiedzi z 13 maja 2011 (ILPP2/443-356/11-2/AD).

Opinie innych lekarzy wydawane na podstawie postanowienia prokuratury lub innego organu państwowego również nie korzystają ze zwolnienia.

Powinny być opodatkowane 23-proc. VAT, co potwierdza Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 24 maja 2011 (ILPP4/443-174/11-4/ISN).

Można dostrzec jeden wyjątek

W interpretacjach organów podatkowych dostrzec można tylko jeden wyjątek. Otóż Izba Skarbowa w Warszawie w piśmie z 25 maja 2011 (IPPP1-443-485/11-3/MP) uznała, że badania lekarskie osób dotyczące istnienia lub braku przeciwwskazań do zatrzymania ich i umieszczenia w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych jest zwolnione z VAT.

Według niej świadczenia te służą ochronie zdrowia i sprawowaniu profilaktycznej opieki zdrowotnej osób zakwalifikowanych do przebywania w takich pomieszczeniach.

Zwolnienie nie dotyczy już jednak – wykonywanego na podstawie tej samej umowy z policją – pobierania próbek krwi do badań laboratoryjnych w celu określenia poziomu zawartości alkoholu we krwi u osób zatrzymanych. Te badania mają bowiem na celu wyłącznie kwestie odpowiedzialności prawnej zatrzymanych osób (tak wynika z odpowiedzi Izby Skarbowej w Warszawie z 25 maja 2011, IPPP1-443-485/11-3/MP).

A może usługa edukacyjna

Zdarza się, że opinie – na zlecenie sądów, organów ścigania czy też innych podmiotów – wydaje jednostka naukowo-badawcza. Powstaje wtedy pytanie, czy jest to usługa edukacyjna w zakresie kształcenia na poziomie wyższym, a więc zwolniona z VAT?

Takie pytanie zadały katedra i zakład medycyny sądowej, będące jednostką uniwersytetu medycznego. Oprócz działalności dydaktycznej i naukowej w ramach świadczonych przez siebie usług wydaje ona opinie, głównie na potrzeby organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz w niewielkiej części dla osób prywatnych oraz kancelarii prawnych.

Zdaniem tej katedry wydawane opinie były ściśle związane z kształceniem na poziomie wyższym (działalność dydaktyczna), materiał będący przedmiotem opiniowania był bowiem jednocześnie materiałem dydaktycznym. Przykładowo wykonanie sądowo-lekarskiej sekcji zwłok w wyniku postanowienia prokuratury z jednej strony skutkuje wydaniem opinii z tej czynności dla zleceniodawcy, z drugiej jednak studenci, którzy biorą udział w sekcji, kształcą się na poziomie wyższym.

Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 6 kwietnia 2011 (ILPP1/443-1362/10-4/BD)

nie zgodziła się jednak z tymi argumentami. Stwierdziła, że opisane we wniosku usługi powinny być opodatkowane 23-proc. stawką. Nie korzystają one bowiem ze zwolnienia dla usług edukacyjnych.

Autor jest doktorem nauk prawnych, doradcą podatkowym, wspólnikiem w EOL Kancelaria Doradztwa Podatkowego

Czytaj też:

 

Zobacz:

» Dobra Firma » Podatki i księgi » VAT » Co i jak podlega opodatkowaniu » Usługi medyczne i dentystyczne

» VAT » Zwolnienia z VAT » Zwolnienia przedmiotowe z VAT