Zwolnienie z VAT: doradztwo na rzecz funduszy to nie zarządzanie nimi

Tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z  5 lutego 2019 r. (0112-KDIL2-3.4012.661.2018.1.ZD).

Czytaj także: Usługi doradcze bez VAT i zgłoszenia

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej interpretacji była możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 12 lit. a ustawy o VAT w odniesieniu do usług prawnych świadczonych na rzecz alternatywnych spółek inwestycyjnych.

W ocenie podatnika jest on uprawniony do zastosowania zwolnienia z tego względu, że świadczone przez niego usługi prawne spełniają przesłanki z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, tj. stanowią usługi zarządzania alternatywnym funduszem inwestycyjnym.

Odmiennego zdania był jednak organ interpretacyjny, który posiłkując się przepisami unijnymi oraz powołując się na orzecznictwo TSUE uznał, iż przedmiotowe usługi nie mogą stanowić usług zarządzania alternatywnym funduszem inwestycyjnym, gdyż nie wiążą się z zarządzaniem portfelem inwestycyjnym lub ryzykiem tego funduszu, a w konsekwencji nie są objęte zwolnieniem z opodatkowania VAT.

Paweł Mróz konsultant w dziale doradztwa podatkowego Deloitte

Ustawa o VAT przewiduje dwa rodzaje zwolnień dotyczących usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych (dalej: „FI") oraz alternatywnych funduszy inwestycyjnych (dalej: „AFI").

Po pierwsze, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 12 lit. a ustawy o VAT, z opodatkowania zwolnione są usługi zarządzania FI oraz AFI w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Po drugie, stosownie do art. 43 ust. 1 pkt. 12 lit. b ustawy o VAT, zwalnia się z opodatkowania usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi FI oraz AFI lub ich częścią.

Na podstawie wskazanych przepisów dosyć problematyczną kwestią jest precyzyjne określenie, jakie usługi korzystają z przedmiotowych zwolnień, zwłaszcza w kontekście braku definicji legalnej „usług zarządzania" w przepisach krajowych. W związku z tym podatnicy oraz organy stosujące prawo posiłkują się w tym zakresie przepisami unijnymi: dyrektywą nr 2009/65/WE (dalej: „UCITS") oraz dyrektywą nr 2011/61/UE (dalej: „ZAFI").

Zgodnie z art. 6 ust. 2 UCITS, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe obejmuje obowiązki, o których mowa w jej załączniku II. Na jego podstawie, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące: zarządzanie inwestycjami; administrację (w tym m.in. obsługę prawną); wprowadzanie do obrotu.

Z kolei, na podstawie dyrektywy ZAFI, zarządzanie AFI oznacza wykonywanie co najmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym lub zarządzania ryzykiem takiego funduszu (art. 4 ust. 1 lit. w dyrektywy ZAFI w zw. z załącznikiem I pkt. 1 lit. a oraz lit. b do tej dyrektywy).

Powstaje zatem pytanie, którą dyrektywę należy stosować w celu określenia czy dana usługa jest usługą zarządzania AFI, a tym samym czy znajdzie zastosowanie zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt. 12 lit. a ustawy o VAT. Wydaje się bowiem, iż posiłkowanie się wyłącznie dyrektywą UCITS z pominięciem dyrektywy ZAFI pozwoliłoby na objęcie zwolnieniem szerszej grupy usług. W takim przypadku podmiot świadczący przykładowo usługi prawne na rzecz AFI nie musiałby jednocześnie pełnić funkcji w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym lub ryzykiem w celu skorzystania ze zwolnienia. Jednak w wydawanych ostatnio interpretacjach indywidu- alnych organy podatkowe przyjmują bardziej restrykcyjne podejście, zgodnie z którym usługi zarządzania AFI powinny być definiowane w świetle przepisów dyrektywy ZAFI. W ten sposób organy odmawiają prawa do skorzystania ze zwolnienia z VAT tym podatnikom, którzy pełniąc funkcje wskazane w dyrektywie UCITS, nie pełnią zarazem funkcji w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym lub ryzykiem, o których mowa w dyrektywie ZAFI.

Dodatkowym argumentem wykorzystywanym przez organy podatkowe do kwestionowania możliwości zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a lub lit. b ustawy o VAT, z powołaniem się na orzecznictwo TSUE, jest fakt, iż określone usługi nie stanowią usług istotnych dla procesu zarządzania FI lub AFI.

W ocenie organów podatkowych nie tylko obsługa prawna FI lub AFI nie stanowi usług zarządzania i nie powinna korzystać ze zwolnienia z VAT. Do usług niekorzystających ze zwolnienia zaliczają również takie usługi jak: kompleksowe usługi doradczo-analityczne (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 grudnia 2018 r., 0112-KDIL1-1.4012.738.2018.2.RW) czy usługi doradztwa inwestycyjnego (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 6 września 2018 r., 0114-KDIP4.4012.375.2018.1.AS).

Niekorzystne interpretacje wydawane są także w odniesieniu do usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi FI lub AFI. W interpretacji indywidualnej z 31 grudnia 2018 r. (0114-KDIP4.4012.776.2018.1.EK) organ uznał, iż usługi świadczone na rzecz funduszu, polegające na wycenie jego portfela inwestycyjnego, w tym wycenie aktywów funduszu, nie stanowią usług zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu i w konsekwencji nie korzystają ze zwolnienia z VAT. W ocenie organu, opisane przez podatnika usługi nie mają charakteru usług istotnych i specyficznych dla zarządzania FI (mają jedynie charakter techniczny, pomocniczy).

Oceniając końcowo omawianą interpretację należy stwierdzić, iż wpisuje się ona w aktualne restrykcyjne podejście organów podatkowych odnośnie możliwości zastosowania zwolnień z VAT dotyczących usług świadczonych na rzecz FI oraz AFI.