W przeszłości kwestia statusu komornika sądowego jako podatnika VAT była przedmiotem kontrowersji. W interpretacji ogólnej z 30 lipca 2004 r. (PP10-812-802/04/MR/ 1556PP) minister finansów uznał, że komornicy sądowi w zakresie, w jakim stosując środki przymusu zastrzeżone dla władzy publicznej, wykonują władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, są uznawani za organ władzy publicznej i tym samym są objęci regulacją art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Natomiast czynności wykonywane przez komorników sądowych w pozostałym zakresie podlegają opodatkowaniu VAT.

Czytaj także: Reforma egzekucji komorniczej od 1 stycznia 2019 r. choć brakuje rozporządzenia

Zmiana stanowiska

Stanowisko to zmieniło się w interpretacji ogólnej z 9 czerwca 2015 r. (PT1.050.1.2015.LJU.19), w której minister finansów stwierdził, że wykonywane przez komorników czynności należy uznać za świadczenie usług za wynagrodzeniem podlegające opodatkowaniu VAT. Do tych czynności – stwierdził minister finansów - nie ma zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, a zatem podlegają one opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zarazem, kierując się m.in. zasadą zaufania obywateli do państwa, minister finansów stwierdził w tej interpretacji ogólnej, że komornicy są zwolnieni z obowiązku zapłaty VAT, z tytułu wykonywanych przez nich czynności za wynagrodzeniem, do końca września 2015 r. W świetle tej interpretacji ogólnej z 9 czerwca 2015 r. komornicy sądowi stali się podatnikami VAT od 1 października 2015 r.

NSA potwierdza...

Stanowisko, iż komornicy sądowi posiadają status podatnika VAT znalazło potwierdzenie w uchwale NSA z 6 marca 2017 r. (I FPS 8/16), w której wskazano, że do komornika sądowego, którego status wynika z ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, ma zastosowanie art. 15 ust. 1 w zw. z ust. 2, a nie ma zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

...ale SN ma inne zdanie

Na marginesie należy zauważyć, że także po wydaniu interpretacji ogólnej z9 czerwca 2015 r. oraz uchwały NSA z 6 marca 2017 r. stanowisko, że komornik sądowy posiada status podatnika VAT bywało kwestionowane. Przykładem może tu być uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27 lipca 2017 r. (III CZP 97/16), w której SN stwierdził, że komornik sądowy nie może podwyższyć opłaty egzekucyjnej pobieranej na podstawie art. 49 ust. 1 ww. ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, o podatek od towarów i usług.

Nowe ustawy od 1 stycznia 2019 r.

Od 1 stycznia 2019 r. zmieniły się zasady funkcjonowania komorników sądowych i opłat komorniczych. Kwestie te regulują:

? ustawa z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz

? ustawa z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych.

Stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy o komornikach sądowych, komornik jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. Komornik wykonuje te czynności z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w ustawach.

Z kolei, zgodnie z art. 2 ww. ustawy o kosztach komorniczych, koszty komornicze obejmują wydatki komornika sądowego, poniesione w toku prowadzonego przez niego postępowania egzekucyjnego, innego postępowania albo dokonywania innych czynności oraz opłaty komornicze.

Od 1 stycznia 2019 r. komornik sądowy jest zatem organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, a pobierane z tego tytułu opłaty stanowią daninę publicznoprawną.

Skoro zatem od 1 stycznia 2019 r. komornik sądowy jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, to usprawiedliwiony wydaje się wniosek, że w zakresie tych czynności komornik sądowy od 1 stycznia 2019 r. nie jest podatnikiem VAT.

Będą oficjalne wyjaśnienia...

Pogląd taki znajduje potwierdzenie w stanowisku Ministerstwa Finansów. W komunikacie dotyczącym interpretacji ogólnej w sprawie komorników z 31 grudnia 2018 r., MF poinformowało, że w najbliższym czasie wyda interpretację ogólną przepisów prawa podatkowego w sprawie opodatkowania VAT działalności komorników sądowych od 1 stycznia 2019 r., tj. po wejściu w życie przepisów: ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz ustawy z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych. Główną tezą interpretacji ogólnej ma być stwierdzenie, że wykonywane – w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2019 r. – przez komorników sądowych czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym nie podlegają opodatkowaniu VAT.

...ale nie wiadomo kiedy

Niestety prace na wydaniem tej interpretacji ogólnej przedłużają się, chociaż 25 lutego upływa termin złożenia rozliczenia VAT za styczeń 2019 r. (tj. deklaracji VAT-7 i JPK_VAT). Wobec braku jednoznacznej interpretacji ministra finansów wydaje się, że komornicy sądowi powinni wstrzymać się z wyrejestrowaniem z rejestru podatników VAT, a za styczeń 2019 r. złożyć chociażby zerową deklarację VAT-7 i plik JPK_VAT (umożliwi to ich ewentualną późniejszą korektę).

Nie można bowiem wykluczyć, że w zapowiedzianej interpretacji ogólnej minister finansów uzna, iż komornicy sądowi jedynie w zakresie czynności wykonywanych w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym nie podlegają opodatkowaniu VAT. Natomiast czynności wykonywane przez komorników sądowych w pozostałym zakresie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem według zasad ogólnych – jak to miało miejsce w interpretacji ogólnej z 30 lipca 2004 r. (PP10-812-802/04/MR/1556PP). W takim przypadku złożenie druku VAT-Z może okazać się nieuzasadnione. ?

Autor jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna: art. 15 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 2174 ze zm.)

ustawa z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (DzU z 2018 r., poz. 771 ze zm.)

ustawa z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (DzU z 2018 r., poz. 770 ze zm.)

>Kto jest podatnikiem VAT

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT). Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT).?