Nowe przepisy dotyczące opodatkowania samochodów osobowych, choć nie mają charakteru przełomowego, uszczelniają system poboru podatku.
Dotąd, zgodnie z art. 100 ustawy akcyzowej, akcyza obejmowała:
- import samochodu osobowego niezarejestrowanego w Polsce,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie (WNT) samochodu osobowego niezarejestrowanego w Polsce,
- pierwszą sprzedaż na terytorium Polski samochodu osobowego niezarejestrowanego dotychczas w naszym kraju, który został wyprodukowany w kraju bądź za granicą, ale akcyza z tytułu jego importu bądź WNT nie została zapłacona.
Od 1 września 2010 r. art. 100 zostanie uzupełniony o przepisy, zgodnie z którymi:
- jeżeli przed pierwszą rejestracją samochodu w Polsce nastąpi wymiana jego silnika o pojemności do 2 l na silnik o pojemności wyższej niż 2 l, przyjmuje się, że przedmiotem czynności podlegającej opodatkowaniu jest samochód osobowy o pojemności silnika powyżej 2 l;
- jeżeli przed pierwszą rejestracją samochodu w Polsce nastąpi w nim instalacja silnika (w przypadku gdy samochód sprowadzony został bez silnika), przyjmuje się, że przedmiotem czynności podlegającej opodatkowaniu jest samochód osobowy o pojemności silnika, który został zainstalowany.
Te zasady będą miały zastosowanie niezależnie od tego, czy wymiana bądź instalacja silnika zostały wykonane z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Niewątpliwie celem tych regulacji było zapobieganie sytuacjom, gdy do Polski sprowadzany jest samochód bez silnika bądź z silnikiem mniejszym niż 2 l, a następnie już w Polsce w pojeździe takim instalowany jest silnik (bądź silnik o pojemności większej niż 2 l), podczas gdy podatek akcyzowy z tytułu WNT lub importu w ogóle nie jest płacony bądź płacony jest od samochodu o silniku do 2 l.
Zgodnie z założeniami nowych przepisów akcyza z tytułu przywozu takiego auta do Polski powinna być obliczona z zastosowaniem zasad właściwych dla samochodu odpowiednio z silnikiem bądź silnikiem o wyższej pojemności. Skutek taki nie zaistnieje jednak w przypadku, gdy samochód z silnikiem do 2 l zostanie w Polsce zarejestrowany, a następnie nastąpi wymiana silnika na silnik o wyższej pojemności.
Przepisy te budzić mogą uzasadnione zastrzeżenia. Może się bowiem zdarzyć, że dystrybutor sprowadzi do Polski samochód o silniku do 2 l pojemności i uiści z tego tytułu należną akcyzę, a następnie nabywca tego samochodu, przed jego zarejestrowaniem, zainstaluje silnik o wyższej pojemności.
Czy w takim wypadku powstanie obowiązek podatkowy, i kto będzie podatnikiem z tego tytułu? Nie wydaje się uzasadnione, by był nim dystrybutor, instalacja silnika może bowiem nastąpić bez jego wiedzy.
Jeśli natomiast chodzi o nabywcę, który zainstalował silnik o wyższej pojemności, organy podatkowe mogą starać się wywodzić obowiązek podatkowy z omawianych przepisów i art. 100 ust. 2 ustawy akcyzowej, zgodnie z którym przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również sprzedaż samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju, następująca po uprzedniej sprzedaży, jeżeli wcześniej akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.
Co prawda nabywca, który zainstalował silnik o wyższej pojemności, nie sprzedaje samochodu w sensie prawa cywilnego, jednak ustawa akcyzowa uznaje za sprzedaż również inne czynności, w tym przekazanie samochodu na cele prywatne podatnika. Choć cel uznania tej czynności za sprzedaż był zupełnie inny, nie można wykluczyć, że organy będą dążyć do wykorzystania go również w analizowanej sytuacji.
Od 1 września zmieniają się też reguły określania podatnika akcyzy w przypadku samochodów będących przedmiotem współwłasności. W świetle nowego art. 102 ust. 4 są nim wszyscy współwłaściciele.
Także wtedy, gdy wyłącznie jeden z nich wykona czynność opodatkowaną w odniesieniu do tego samochodu. Ponadto odpowiedzialność współwłaścicieli za zobowiązanie z tytułu akcyzy będzie miała charakter solidarny.
Dotąd ustawa o akcyzie definiowała samochody osobowe jako pojazdy samochodowe i pozostałe pojazdy mechaniczne objęte pozycją : CN 8703, przeznaczone zasadniczo do przewozu osób, inne niż objęte pozycją 8702, włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi, z wyłączeniem skuterów śnieżnych o kodzie CN 8703 10 11, pojazdów typu meleks o kodzie CN 8703 10 18 oraz pojazdów typu quad o kodzie CN 8703 10 18.
Od 1 września ta definicja bardzo się zmienia, wskazane wyłączenia przestaną mieć zastosowanie, a w ich miejsce wprowadzone zostanie wyłączenie dla „pojazdów samochodowych i pozostałych pojazdów, które nie wymagają rejestracji zgodnie z przepisami o ruchu drogowym”. W efekcie, jeśli dany pojazd będzie dopuszczony do ruchu, z czym związany będzie obowiązek jego rejestracji, będzie on również automatycznie objęty obowiązkiem uiszczenia akcyzy.
Dotychczas fakt rejestracji pojazdów takich jak quady nie miał większego znaczenia, co do zasady były one bowiem wyłączone z opodatkowania akcyzą. Teraz co do zasady quady będą opodatkowane, z wyłączeniem sytuacji gdy ich rejestracja nie będzie wymagana.
Autorka jest doradcą podatkowym w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy sp. z o.o.
"Auto na eksport bez obciążenia"