Umorzone odsetki od kredytu są przychodem z działalności gospodarczej

Wartość umorzonych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów/pożyczek (z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy), jest przychodem z działalności gospodarczej. Tak mówi art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT) i odpowiednio z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o PIT). Z przepisów tych nie wynika, by zasada ta miała zastosowanie tylko do części zobowiązania kredytowego, tzn. tylko do spłaty kapitału, ale już nie do odsetek.

[srodtytul]Zdarzenie obojętne podatkowo…[/srodtytul]

Mimo to wielu podatników jest przekonanych, że umorzenie wymagalnych odsetek nie powoduje powstania przychodu z działalności gospodarczej. Bierze się to stąd, że odsetki dla celów podatkowych rozliczane są kasowo. Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT i art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT do przychodów podatkowych nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów). Niezapłacone odsetki nie mogą obciążać kosztów podatkowych (art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o PIT). Powołując się na te przepisy, [b]Ministerstwo Finansów w piśmie z 13 stycznia 1999 r. (PB3-5912-722-6D4/I-JS/98)[/b] wyjaśniło, że decyzje o umorzeniu lub odroczeniu terminów płatności odsetek są obojętne pod względem podatkowym zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika. Do tego stanowiska stosowały się też organy podatkowe, taki pogląd przedstawiły np. [b]Małopolski Urząd Skarbowy w piśmie z 7 lutego 2007 r. (PO1/423-12/07/10428)[/b] oraz [b]Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 15 października 2008 r.[/b] dotyczącej umorzenia odsetek z tytułu nieterminowej płatności za nabyte usługi [b](IP-PB3-423-1149/08-2/KR)[/b].

[srodtytul]…czy raczej nieodpłatne świadczenie[/srodtytul]

Wypowiadając się w sprawie umorzonych odsetek od kredytu na działalność gospodarczą, izba zmieniła jednak zdanie. W[b] interpretacji z 26 stycznia 2009 r. (IPPB1/415-1270/ 08-2/JB)[/b] uznała, że w takiej sytuacji powstaje przychód z działalności gospodarczej – z tytułu nieodpłatnych świadczeń.

Z pytaniem w tej sprawie zwróciła się podatniczka, która zawarła z bankiem umowę o kredyt obrotowy na finansowanie działalności gospodarczej. Z powodu trudnej sytuacji finansowej nie wywiązała się ze spłaty, więc bank naliczył jej karne odsetki. Ponieważ nie ma szans na uregulowanie całości długu, liczy na to, że bank podejmie decyzję o umorzeniu zaległych odsetek. Umorzenie to – zdaniem podatniczki – nie będzie mieć skutków podatkowych, ze względu na treść art. 14 ust. 3 pkt 2 i art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o PIT.

[srodtytul]Firma ma przychód[/srodtytul]

Izba nie zgodziła się z tym. Przypomniała, że wartość umorzonych zobowiązań jest przychodem z działalności gospodarczej. Jest nim też wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT). Korzystanie przez kredytobiorcę z cudzego kapitału bez oprocentowania jest takim nieodpłatnym świadczeniem. Nie spłacając odsetek, podatniczka znajdować się będzie w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do osób, które korzystają z kredytów na zasadach rynkowych (za wynagrodzeniem w postaci odsetek). Dalej izba argumentowała, że dla kwalifikacji umorzonych odsetek do przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń nie ma znaczenia, z jakich przyczyn następuje umorzenie. Jeżeli umowa pożyczki (kredytu) początkowo jest odpłatna, a następnie w wyniku porozumienia strony umorzą oprocentowanie, to staje się umową nieodpłatną. Reasumując, w momencie umorzenia odsetek – umownych i karnych – u podatniczki powstanie przychód z działalności gospodarczej.

[srodtytul]Zawieszenie spłaty bez skutków podatkowych[/srodtytul]

Izba wypowiedziała się też na temat skutków okresowego zawieszenia naliczania odsetek. Jak czytamy w przywołanym piśmie: „zawieszenie naliczania odsetek na pewien oznaczony okres powoduje, że w okresie tym bank wierzyciel nie nalicza dłużnikowi (wnioskodawczyni) odsetek umownych oraz odsetek karnych. Odsetki za ten okres są jednak naliczane po upływie okresu zawieszenia. W sytuacji takiej, w okresie zawieszenia, nie dochodzi zatem do bezpłatnego korzystania przez wnioskodawczynię z cudzego kapitału. Odsunięty jest jedynie termin zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z tego kapitału. (…) samo zawieszenie naliczania odsetek nie powoduje po stronie dłużnika – wnioskodawczyni – powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu (…). Przychód ten powstanie jednak (…) w sytuacji umorzenia odsetek, których naliczanie zawieszono, a które następnie naliczono przed ich umorzeniem”.

[srodtytul]Bank nie wystawi PIT-8C[/srodtytul]

Na koniec dodajmy, że bank, który umorzył kredyt lub odsetki osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, nie ma obowiązku sporządzania po zakończeniu roku formularza PIT-8C (oczywiście gdy był to kredyt przeznaczony na działalność firmy). Powstały z tego tytułu przychód przedsiębiorca rozlicza wraz z innymi przychodami z działalności gospodarczej, tymczasem w PIT-8C – zgodnie z art. 42a ustawy o PIT – wykazywane być powinny przychody z tzw. innych źródeł.