Istotą ECS – u nas uruchomionego 31 sierpnia 2007 r. – jest elektroniczna obsługa wywozu towarów poprzez wymianę komunikatów elektronicznych między urzędami celnymi a podmiotami dokonującymi zgłoszeń celnych. 1 lipca 2009 r. ECS całkowicie zastąpi zgłoszenia papierowe na formularzach SAD. Do tego czasu oba systemy będą funkcjonować równolegle.

Wprowadzenie ECS zmienia zasady potwierdzania wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty dla potrzeb VAT.

[srodtytul]Konsekwencje w VAT[/srodtytul]

W systemie ECS obsługa zgłoszeń wywozowych oznacza obieg komunikatów elektronicznych zgłaszającego i urzędu celnego (potwierdzenie wywozu towarów), które generowane są przy wykorzystaniu tzw. klucza do bezpiecznej transmisji danych.

[wyimek]1 lipca 2009 r. system kontroli eksportu całkowicie zastąpi zgłoszenia papierowe na formularzach SAD [/wyimek]

Zgodnie z przepisami prawa celnego zgłaszający musi mieć swoją siedzibę we Wspólnocie (art. 64 ust. 2 b WKC), zatem potwierdzenie wywozu może otrzymać wyłącznie podmiot z siedzibą we Wspólnocie. Również tylko taki podmiot jest uprawniony do otrzymania klucza do bezpiecznej transmisji danych, a co za tym idzie do ważnego przesyłania komunikatów w ECS.ECS umożliwia elektroniczne potwierdzanie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty – również dla celów VAT. Dla zastosowania stawki 0 proc. w eksporcie towarów konieczne jest więc spełnienie innych warunków formalnych niż dotychczas.

Zgodnie z art. 41 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawa) stawkę podatku w wysokości 0 proc. stosuje się w eksporcie towarów (tzw. eksport bezpośredni), pod warunkiem że przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc podatnik otrzymał “dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Wspólnoty”. Z kolei zgodnie z art. 41 ust. 11 zasadę tę stosuje się odpowiednio do tzw. eksportu pośredniego, jeżeli podatnik przed złożeniem deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym dokonał dostawy towarów, posiada “kopię dokumentu, w którym urząd celny określony w przepisach celnych potwierdził wywóz tych towarów poza terytorium Wspólnoty. Z dokumentu tego musi wynikać tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu”.

[srodtytul]Potwierdzenie wywozu[/srodtytul]

Przepisy ustawy nie precyzują, w jakiej formie ma być sporządzony dokument potwierdzający wywóz towaru, wobec tego należy posłużyć się prawem celnym.

Za dokument potwierdzający wywóz uznawano dotychczas oryginał karty 3. jednolitego dokumentu administracyjnego SAD. Po uruchomieniu systemu ECS trzeba brać pod uwagę art. 796 e ust. 1 rozporządzenia 2454/93: “Urząd celny wywozu po otrzymaniu komunikatu »Wyniki kontroli w urzędzie wyprowadzenia« (…) potwierdza fizyczne wyprowadzenie towarów, przesyłając zgłaszającemu komunikat »Potwierdzenie wywozu« lub informując go w innej, określonej w tym celu przez ten urząd formie”.

Uzasadnia to wniosek, że w systemie ECS potwierdzenie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty, o którym mowa w art. 41 ust. 6 ustawy, stanowi co do zasady elektroniczny komunikat IE-599 – »Potwierdzenie wywozu«. Komunikat ten generowany jest jako plik elektroniczny w formacie XML. Następnie jest podpisywany przez system ECS przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych.

Wykorzystanie klucza do bezpiecznej transmisji danych umożliwia identyfikację urzędu celnego, który wydał komunikat. Mianowicie klucz ten (zgodnie z zamieszczoną na stronach internetowych Służby Celnej “Instrukcją dla eksporterów/zgłaszających w zakresie obsługi zgłoszeń wywozowych w systemie ECS – wersja 1.1”) stanowi “znak identyfikacyjny, który generuje znak kodowy zgodnie z art. 199 ust. 2 RWKC”. A przepis ten mówi, że “organy celne mogą również zezwolić, aby zgłoszenia sporządzane przy użyciu celnych systemów przetwarzania danych, w miejsce ręcznego lub mechanicznego opatrywania pieczęcią urzędu celnego i podpisem upoważnionego urzędnika, były bezpośrednio poświadczane przez te systemy”. Uzasadniony jest więc wniosek, że komunikat elektroniczny IE-599 w formie pliku XML, wygenerowany przy wykorzystaniu znaku identyfikującego urząd celny, wywołuje równoważny skutek, jaki miałby wydany przez urząd celny dokument papierowy.

A co można uznać za “kopię dokumentu”, o której mowa w art. 41 ust. 11 ustawy? Prawo podatkowe nie definiuje tego terminu. Słowniki podają zaś, że kopia to “rzecz dokładnie odtworzona z oryginału”. Kopią komunikatu elektronicznego może być zatem zarówno jego wydruk, kserokopia wydruku, jak i kopia samego pliku elektronicznego zapisana na serwerze.

[srodtytul]Ministerialna instrukcja[/srodtytul]

Jednak niektóre organy podatkowe nie uznają wydruku (kserokopii) komunikatu elektronicznego IE-599 za wystarczające potwierdzenie wywozu w tzw. eksporcie pośrednim.

Ma to swoje źródło w zamieszczonej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów “Informacji dotyczącej potwierdzania wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty dla potrzeb podatku od towarów i usług”. W instrukcji tej co do zasady nie kwestionuje się ważności komunikatu IE-599 jako potwierdzenia wywozu. MF potwierdza, że: “W przypadku gdy obsługa zgłoszenia wywozowego odbywa się w systemie ECS, potwierdzenie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty stanowi co do zasady komunikat IE-599 – “Potwierdzenie wywozu”, z którego będzie wynikało, iż dokonano wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty. Podpisany przez system ECS komunikat ECS przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych komunikat IE-599 jest dokumentem potwierdzającym wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty. Komunikat ten zawiera dane zgłoszenia z momentu zwolnienia zgłoszenia do procedury wywozu oraz informację o potwierdzeniu wywozu lub zatrzymaniu towaru na granicy. Komunikat IE-599 jest wysyłany do zgłaszającego przez urząd celny wywozu. Zatem od 31 sierpnia 2007 r. za dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług należy uznać dokument elektroniczny komunikat IE-599 przesłany przez urząd celny wywozu”.Dalej instrukcja zastrzega, że inne zasady obowiązują w eksporcie pośrednim (a contrario – w eksporcie bezpośrednim MF całkowicie uznaje komunikat elektroniczny za wystarczające potwierdzenie wywozu). Zdaniem MF w wypadku eksportu pośredniego “właściwy urząd celny powinien potwierdzić wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty przez fizyczne wydanie podatnikowi nieposiadającemu siedziby na terytorium RP potwierdzenia wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty, polegające na wydruku komunikatu IE-599 oraz zamieszczeniu na nim pieczęci i podpisu”. Zdaniem MF dopiero kopia takiego potwierdzenia uprawnia podatnika do zastosowania zerowej stawki podatku w eksporcie pośrednim.Tymczasem urzędy celne odmawiają zamieszczania na wydrukach swoich pieczęci i podpisów. Słusznie uzasadniają, że samo otrzymanie komunikatu IE-599 podpisane przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych stanowi dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty.

[srodtytul]Nieuzasadnione żądania[/srodtytul]

Zaprezentowane stanowisko MF i niektórych organów podatkowych nie tylko nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa, lecz wręcz sprzeciwia się założeniom ECS.

Można je łatwo wyinterpretować z punktu 14 preambuły rozporządzenia 1875/2006. Krótko mówiąc, ECS ma na celu usprawnienie procedur celnych poprzez zastąpienie systemu papierowego systemem elektronicznym. Żądanie organów podatkowych, by potwierdzać wywóz poprzez dodatkowe zamieszczenie pieczęci i podpis urzędu celnego, ewidentnie stoi w sprzeczności z tymi celami.

Ponadto moc komunikatu elektronicznego jako dokumentu wynika z opatrzenia go kluczem do bezpiecznej transmisji danych. Nie można żądać od urzędu celnego, by powtórnie legitymizował ów komunikat poprzez jego wydruk i opieczętowanie oraz podpisanie, skoro komunikat ten jest ważny na mocy powyższego klucza. Byłoby to bowiem równoznaczne z podpisywaniem dokumentu, który już został podpisany.

[b]Informacja MF nie uwzględnia również, że zgodnie z prawem celnym jedynym podmiotem w systemie ECS, który jest uprawniony do otrzymania komunikatu potwierdzającego wywóz towarów, jest zgłaszający. Z kolei zgłaszającym może być tylko podmiot z siedzibą we Wspólnocie. Nie można więc nakazywać urzędowi celnemu, jak czyni to MF, aby wydał ten komunikat (czy też jego wydruk) podmiotowi do tego nieuprawnionemu, tj. podmiotowi spoza Wspólnoty.

Poza tym instrukcja MF jest sprzeczna z pozostałymi informacjami publikowanymi na stronie internetowej MF[/b] (w dziale Służby Celnej), m.in. że: “Podpisany przez system ECS przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych komunikat IE-599 jest dokumentem celnym potwierdzającym wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty, także dla celów podatkowych”.

[srodtytul]Sprzeczność z założeniami[/srodtytul]

[b]Informacja MF dotycząca obowiązków podatnika VAT w ramach systemu ECS jest sprzeczna z fundamentalnymi założeniami tego systemu, tj. wprowadzeniem elektronicznego systemu obiegu dokumentów.[/b] Pomija ona zasady obsługi zgłoszeń wywozowych wynikające z przepisów prawa celnego. W konsekwencji dochodzi do sytuacji absurdalnych, w których władze podatkowe żądają od podatników z siedzibą w Polsce, dokonujących eksportu pośredniego na rzecz podatników spoza Wspólnoty, aby posiadali wydruki komunikatów elektronicznych IE-599 poświadczone przez urząd celny, gdy tymczasem ci sami podatnicy – jako zgłaszający – są w posiadaniu tych komunikatów w oryginale.

W tej sytuacji jednoznaczne stanowisko powinien zająć minister finansów. Optymalnym rozwiązaniem byłoby wydanie interpretacji ogólnej w trybie art. 14 a ordynacji podatkowej, a przynajmniej zmiana treści instrukcji zamieszczonej na stronie internetowej. MF nie powinno dłużej pozwalać na utrzymywanie się w orzecznictwie organów podatkowych stanowiska, które jest ewidentnie nieprawidłowe.