Powoduje to spore problemy w praktyce, czego doskonałym przykładem jest kwestia rozliczania usług archiwizowania dokumentów.

Formalnie wszystkie usługi związane z kulturą podlegają pod ustawę o VAT. Mimo że niektóre podmioty, które je świadczą, nie prowadzą działalności gospodarczej w myśl przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w systemie VAT traktowane są jako podatnicy. Definicja podatnika zawarta w art. 15 ustawy o VAT jest bowiem bardzo szeroka. Potwierdzają to też organy podatkowe.

Usługi te jednak w większości przypadków korzystają ze zwolnienia z VAT. Informuje o tym pozycja 11 załącznika nr 4 do ustawy o VAT. Jest tu stwierdzenie, że zwolnione z podatku są usługi związane z kulturą, a ustawodawca przykładowo je wymienia. Ponieważ katalog ten jest otwarty, nie zakreśla precyzyjnie zakresu zwolnienia.

Jednoznacznie natomiast zdefiniowano katalog wyłączeń ze zwolnienia. I tak z preferencji nie skorzystają:

1) usługi związane z taśmami wideo oraz z wszelkimi filmami reklamowymi i promocyjnymi,

2) usługi związane z wyświetlaniem filmów i taśm wideo, wyświetlaniem filmów na innych nośnikach oraz filmów reklamowych i promocyjnych,

3) usługi w zakresie działalności stadionów i innych obiektów sportowych (PKWiU 92.61),

4) wstęp na spektakle, koncerty, przedstawienia i imprezy w zakresie twórczości i wykonawstwa artystycznego i literackiego (PKWiU 92.31.2), związane z funkcjonowaniem obiektów kulturalnych (PKWiU 92.32.10), świadczone przez wesołe miasteczka, parki rozrywki, cyrki, dyskoteki, sale balowe (PKWiU 92.33, 92.34.11, 92.34.12) oraz wstęp na imprezy sportowe,

5) wstęp oraz wypożyczanie wydawnictw (PKWiU 22.11, 22.12, 22.13) w zakresie usług świadczonych przez biblioteki, archiwa, muzea i innych usług związanych z kulturą (PKWiU 92.5),

6) usługi związane z produkcją filmów i nagrań wideo (PKWiU 92.11), usługi związane z dystrybucją filmów i nagrań wideo (PKWiU 92.12), usługi związane z produkcją i dystrybucją filmów i nagrań na innych nośnikach,

7) wstęp do parków rekreacyjnych, plaż i innych miejsc o charakterze kulturalnym (PKWiU ex 92.72),

8) działalność agencji informacyjnych,

9) usługi wydawnicze,

10) usługi radia i telewizji (PKWiU 92.2), z zastrzeżeniem jednak, że zgodnie z poz. 12 załącznika nr 4 do ustawy o VAT, poza usługami związanymi z taśmami wideo oraz z wszelkimi filmami reklamowymi i promocyjnymi, a także działalnością agencji informacyjnych, zwolnione są usługi publiczne radia i telewizji.

Ponieważ w załączniku nr 3 do ustawy o VAT w poz. 155, 156, 157 oraz 162 wymieniono część powyższych usług, do większości z nich stosujemy obniżoną 7-proc. stawkę. Taka konstrukcja powoduje jednak spore wątpliwości w praktyce. Przykładowo organy podatkowe powszechnie przyjmują, że wstęp na wszystkie koncerty jest opodatkowany stawką 7 proc. (np. interpretacja Urzędu Skarbowego w Olsztynie z 14 maja 2004 r., USIV/II/443-19/04). W katalogu wykluczeń w pozycji 11 załącznika nr 4 wyraźnie jednak czytamy, że ze zwolnienia wyłączono jedynie wstęp na imprezy świadczone przez wesołe miasteczka, parki rozrywki, cyrki, dyskoteki, sale balowe. Zatem usługi wstępu na koncerty świadczone przez filharmonie lub teatry powinny z takiego zwolnienia korzystać.

W regulacjach wspólnotowych o zwolnieniu usług dotyczących sfery kultury mówi art. 132 ust. 1 pkt n dyrektywy 112. Zgodnie z nim zwolnione z VAT jest świadczenie niektórych usług kulturalnych, a także dostawa towarów ściśle z nimi związanych, przez podmioty prawa publicznego lub inne instytucje kulturalne uznane przez dane państwo członkowskie. Tak więc przepisy wspólnotowe wprowadzają zwolnienia tylko dla instytucji publicznych lub innych, dla których generowanie zysku nie jest jedynym celem. Natomiast polskie regulacje znacznie szerzej niż przepisy unijne pozwalają na stosowanie zwolnienia w przypadku usług kulturalnych, także świadczonych przez podmioty komercyjne.

Kapitalnym przykładem wątpliwości dotyczących usług związanych z kulturą jest sposób opodatkowania usług archiwizacji i przechowywania dokumentów na zlecenie.

Przechowywanie dokumentów przez podmioty gospodarcze Urząd Statystyczny w Łodzi klasyfikuje jako usługi mieszczące się w grupie PKWiU 92.51.12-00.00 – usługi archiwum. Usługi te w myśl przepisów PKWiU są w takiej sytuacji usługami związanymi z kulturą i powinny być zwolnione z VAT. Kłóci się to oczywiście ze zdrowym rozsądkiem, ponieważ trudno uznać w potocznym tego słowa znaczeniu usługę przechowywania dokumentów księgowych za usługę kulturalną. Również klasyfikacja rodzajów działalności PKD nie klasyfikuje takiej usługi w kategorii usług kulturalnych.

Zgodnie z tą klasyfikacją usługi archiwów publicznych związane z kulturą mieszczą się w kategorii PKD 91.01.B. Nie mieszczą się w niej natomiast usługi świadczone przez podmioty komercyjne polegające na archiwizacji dokumentów i klasyfikowane w grupie PKD 82.19.Z.

Powoduje to, że część firm archiwizujących dokumenty wystawia faktury wykazując zwolnienie z VAT, natomiast część obciąża je stawką podstawową. Tezę o zwolnieniu z VAT usługi archiwizowania dokumentów na zlecenie potwierdzają przykładowo interpretacje Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście z 20 września 2007 r. (1435/PP1/ 443-67a/ 07/ UK/MK), Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach z 3 stycznia 2007 r. (PP-1/443/17/ 2004 [br]OG/005/81/PP1/2004) oraz Urzędu Skarbowego Poznań-Nowe Miasto z 9 maja 2006 r. (ZPA/443-32/ 2006).

Z kolei pogląd o opodatkowaniu usług związanych z archiwizowaniem dokumentów przez podmioty gospodarcze 22-proc. stawką przedstawiły Pierwszy Urząd Skarbowy w Lublinie w interpretacji z 30 sierpnia 2005 r. (D-3/443/41/ 05) oraz Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 12 sierpnia 2004 r. (IS-PŁ-WV-443/178/2004).

Ciekawostką jest, że w przypadku pierwszej interpretacji spółka otrzymała klasyfikację statystyczną swoich usług jako PKWiU 63.12.14 – usługi magazynowania i przechowywania towarów, pozostałe. Wtedy oczywiście nie ma wątpliwości, że usługi te nie są związane z kulturą.

W przypadku drugiej interpretacji izba powołuje się na komercyjny charakter działalności w odróżnieniu od usług „państwowych archiwów”. Nie powołano się w niej na przepisy unijne, jednak sugeruje to przecież przytoczony wcześniej art. 132 ust. 1 pkt n dyrektywy 112. Spółki prawa handlowego świadczące takie usługi, nie są przecież podmiotem prawa publicznego lub inną instytucją kulturalną uznaną przez państwo polskie.

Oczywiście jest to też problem dla nabywców, którzy zastanawiają się, czy mają prawo do odliczenia VAT z faktury, na której jest wykazana usługa archiwizacji z podstawową 22-proc. stawką.

Autor jest doradcą podatkowym w Kancelarii Doradztwa Podatkowego Pama s.c.

W przepisach nie znajdziemy definicji usług związanych z kulturą. Nie zawiera jej ustawa o VAT ani klasyfikacja PKWiU, wymieniając tylko poszczególne usługi mieszczące się w tym pojęciu. Natomiast ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 13, poz. 123 ze zm.) w art. 1 ust. 1 definiuje działalność kulturalną jako tworzenie, upowszechnianie i ochronę kultury. Organy podatkowe odsyłają natomiast podmioty prowadzące komercyjną działalność gospodarczą najczęściej do klasyfikacji statystycznych, które są w tym zakresie bardzo niejasne.