Na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (SSE) zainwestować może każdy przedsiębiorca, a więc każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą bez względu na formę prawną. Najczęściej zezwolenia udzielane są osobom prawnym z siedzibą w Polsce, ale w strefach działają też oddziały firm zagranicznych, spółki osobowe oraz osoby fizyczne prowadzące samodzielnie działalność gospodarczą.

Rozporządzenia regulujące zasady funkcjonowania poszczególnych stref w § 2 określają jednak katalog rodzajów działalności gospodarczej, które nie mogą być objęte zezwoleniem >patrz ramka.

Są to ogólnie obowiązujące ograniczenia. Zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE może określać dodatkowe ograniczenia. I tak np. w razie ubiegania się o zezwolenie na działalność w zakresie usług księgowych zarządzający strefą będzie na ogół dążył do sformułowania warunku zatrudnienia co najmniej 100 osób i utrzymania tego zatrudnienia przez okres nie krótszy niż pięć lat.

Pośród rodzajów działalności, których nie można objąć zezwoleniem na działalność w strefie, warto zwrócić uwagę na usługi handlu hurtowego i detalicznego. Wielu przedsiębiorców, obok prowadzonej na terenie SSE działalności produkcyjnej objętej zezwoleniem, podejmuje się również handlu akcesoriami, częściami serwisowymi bądź zamiennymi do wytwarzanych przez siebie produktów lub po prostu angażuje się dodatkowo w sprzedaż produktów wytwarzanych przez inne firmy powiązane, które stanowią asortyment danej grupy kapitałowej. Bardzo często produkty te są kupowane od firm zewnętrznych i odsprzedawane bez jakiegokolwiek przerobu na terenie strefy. Jest to co do zasady działalność handlowa, która nie może być objęta zakresem zezwolenia strefowego. W konsekwencji dochód uzyskany z takiej działalności podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.

Pamiętajmy jednak, że wyłączenie określonego rodzaju produkcji bądź usług z zakresu działalności, na którą może być udzielone zezwolenie, nie oznacza automatycznej dyskwalifikacji przedsiębiorcy, który taką działalnością się zajmuje. Może on uzyskać zezwolenie na działalność w strefie, pod warunkiem że będzie ono dotyczyło innego rodzaju działalności, dopuszczalnego w ramach działalności strefowej

.

Równolegle prowadzona działalność strefowa i niestrefowa może znacząco komplikować rozliczenia podatkowe takiej firmy, wymaga bowiem odrębnego ustalania wyników z działalności zwolnionej i niepodlegającej zwolnieniu. Prowadzenie działalności gospodarczej poza obszarem strefy powoduje konieczność wydzielenia organizacyjnego działalności prowadzonej na terenie strefy. Wielkość zwolnienia podatkowego określa się w takim wypadku na podstawie danych jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność wyłącznie na terenie strefy (szerzej na ten temat napiszemy w jednej z kolejnych DF).

Kolejne formalne wymogi, które muszą być spełnione, aby możliwe było podjęcie przez danego przedsiębiorcę działalności na terenie strefy, określa art. 16 ust. 3 ustawy z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych. I tak:

- na terenie danej strefy muszą istnieć warunki umożliwiające prowadzenie działalności, którą zamierza podjąć inwestor ubiegający się o zezwolenie,

- realizacja inwestycji na terenie strefy musi być uzasadniona stopniem, w jakim przyczyni się ona do osiągnięcia celów określonych w planie rozwoju danej strefy.

W praktyce zakres planowanej działalności musi być zgodny z planem rozwoju danej strefy określonym we właściwym rozporządzeniu ministra gospodarki. Przykładowo plan taki może uwzględniać promocję wybranych gałęzi przemysłu, preferować duże, średnie lub małe inwestycje, zakładać lokowanie inwestycji nieuciążliwych dla środowiska bądź stawiać na inwestycje kooperujących ze sobą przedsiębiorców. Stąd też niektóre strefy (lub podstrefy) charakteryzują się przewagą przedsiębiorców z danego sektora gospodarki. Pamiętajmy też, że plany rozwoju poszczególnych stref uwzględniają również ramy czasowe przewidziane na przyjmowanie nowych inwestycji.

Ponadto zarządzający strefą musi dysponować wolnymi terenami, obiektami lub pomieszczeniami, które są potencjalnemu inwestorowi niezbędne do wykonywania zamierzonej działalności. W razie braku odpowiednich terenów w pewnych sytuacjach istnieje też możliwość zmiany obszaru strefy >patrz ramka.

Zdarza się również, że inwestor zdoła wynegocjować zakup gruntu po cenie niższej niż rynkowa. Wówczas może pojawić się dodatkowe ograniczenie skutecznego pozyskania takiej inwestycji – zarządzający strefą musi dysponować odpowiednimi finansowymi i prawnymi możliwościami do realizacji takiego szczególnego warunku.

Tak więc horyzont czasowy na rozpoczęcie inwestycji w danej strefie może być wyznaczony nie tylko planem rozwoju strefy, ale również fizycznym brakiem terenów bądź infrastruktury niezbędnej do podjęcia nowej działalności i ograniczeniami w zakresie rozszerzania stref.

Przepisy strefowe przewidują możliwość rozszerzenia istniejących specjalnych stref ekonomicznych, przy uwzględnieniu potrzeby tworzenia jak najlepszych warunków ich funkcjonowania oraz zachowaniu łącznego obszaru wszystkich stref do 12 tys. ha.

Formalnie procedura zmiany granic istniejącej strefy inicjowana jest przez ministra gospodarki. Minister zwraca się z wnioskiem o rozszerzenie strefy do Rady Ministrów, która następnie podejmuje w drodze rozporządzenia decyzję o ewentualnej zmianie granic strefy.Przepisy nie precyzują procedury ubiegania się o rozszerzenie strefy przez inwestora. W praktyce inwestorzy zainteresowani poszerzeniem granic strefy zwracają się do zarządzającego strefą, przedstawiając mu swój projekt inwestycyjny. Jednocześnie wnioskują o wystąpienie przez zarządzającego strefą do ministra gospodarki.

Decyzja o rozszerzeniu strefy pozostawiona jest uznaniu Rady Ministrów. Przy czym przesłanką do rozszerzenia strefy są w praktyce inwestycje istotne dla danego regionu i jego rozwoju.

Co do zasady strefa może być ustanowiona na gruntach stanowiących własność zarządzającego strefą, Skarbu Państwa lub gminy, związku komunalnego lub na gruntach będących w użytkowaniu wieczystym zarządzającego strefą. Jedynie w szczególnych przypadkach „uzasadnionych ważnymi względami gospodarczymi” część strefy może obejmować grunty stanowiące własność innych podmiotów czy też grunty będące własnością Skarbu Państwa, których użytkownikiem jest osoba inna niż zarządzający strefą. Przy ocenie, czy spełnione są ważne względy gospodarcze, Ministerstwo Gospodarki kieruje się kryteriami dotyczącymi wielkości i rodzaju inwestycji ustalonymi w wewnętrznych wytycznych.

Zezwolenie na działalność w strefie nie może obejmować następujących rodzajów działalności:

- wytwarzania materiałów wybuchowych, wyrobów tytoniowych, wyrób, rozlewu i przetwarzania spirytusu oraz napojów alkoholowych, a także przetwarzania paliw silnikowych;

- prowadzenia ośrodków gier;

- usług instalowania, napraw, konserwacji i remontu maszyn i urządzeń wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie strefy oraz przedmiotów osobistego użytku;

- robót budowlanych określonych w sekcji F PKWiU;

- usług w zakresie handlu hurtowego i detalicznego, naprawy pojazdów samochodowych i motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego, usługi hotelarskie i gastronomiczne, określone w sekcjach G i H PKWiU;

- usług pośrednictwa finansowego oraz związanych z nieruchomościami, wynajmem, nauką i prowadzeniem działalności gospodarczej, określonych w sekcjach J i K PKWiU (z wyjątkiem informatycznych, badawczo-rozwojowych w dziedzinie nauk przyrodniczych i technicznych, rachunkowości i kontroli ksiąg, w zakresie księgowości, z wyłączeniem deklaracji podatkowych, w zakresie badań i analiz technicznych, centrów telefonicznych);

- usług w zakresie administracji publicznej, obrony narodowej, obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, edukacji, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, usług komunalnych pozostałych, społecznych i indywidualnych, usług gospodarstw domowych, usług świadczonych przez organizacje i zespoły eksterytorialne, określonych w sekcjach L – Q PKWiU (z wyjątkiem usług prania i czyszczenia);

- działalności gospodarczej, na której prowadzenie jest wymagane posiadanie koncesji, zgodnie z prawem energetycznym;

- produkcji w sektorach rybołówstwa i akwakultury, hutnictwa żelaza i stali oraz włókien syntetycznych w rozumieniu przepisów wspólnotowych dotyczących pomocy publicznej;

- produkcji statków pełnomorskich o pojemności nie mniejszej niż 100 GT określonej w PKD, naprawy i konserwacji statków pełnomorskich o pojemności nie mniejszej niż 100 GT, generalnej odbudowy statków pełnomorskich o pojemności nie mniejszej niż 1000 GT;

- wydobywania węgla kamiennego i węgla brunatnego;

- produkcji pierwotnej produktów rolnych, o których mowa w załączniku I do traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;

- wytwarzania i obrotu produktami mającymi imitować lub zastępować mleko i przetwory mleczne, o których mowa w art. 3 ust. 2 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 1898/87 z 2 lipca 1987 r. ?

Eksperci z PricewaterhouseCoopers odpowiedzą na pytania czytelników związane z rozliczeniem podatkowym działalności gospodarczej w SSE.

Zachęcamy do zadawania pytań na adres: a.kolesnik@rp.pl.

Grzegorz Grableski menedżer, Anna Szymańska konsultantka, Łukasz Janowski, konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers