Od 1 lipca 2018 r. zacznie obowiązywać mechanizm podzielonej płatności w VAT. W związku z tym przedsiębiorcy mają liczne wątpliwości, m.in. co do ryzyka wynikającego z odpowiedzialności solidarnej w ramach umowy faktoringu.

Faktoring to usługa finansowa, gdzie faktor (najczęściej jest to bank lub inna instytucja finansowa) nabywa, finansuje oraz zarządza wierzytelnościami. Z kolei faktorant (przedsiębiorca, dłużnik faktoringowy) to dostawca wierzytelności będący drugą stroną umowy faktoringu. Otrzymuje on zapłatę z tytułu dostawy wierzytelności. Początkowo stosowna kwota wypłacana jest w postaci zaliczki, natomiast finalnie, po uregulowaniu wszystkich należności przez kontrahenta faktoranta, faktorant otrzymuje pozostałą część umówionej kwoty.

Decyduje kupujący

Sam mechanizm podzielonej płatności (tzw. split payment) w znacznym uproszczeniu opiera się na podziale kwoty, jaką kupujący płaci sprzedawcy (wynikającej z faktury) na dwie odrębne części:

- wartość VAT wpłacaną na specjalne utworzone przez banki konto oraz

- kwotę netto, która wpłynie na stosowne (zwykłe) konto rozliczeniowe.

Do nabywcy towaru lub usługi należy decyzja czy zastosuje mechanizm podzielonej płatności, czy zdecyduje się na tradycyjne rozliczenie przedmiotowej transakcji.

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, jeżeli płatność zostanie dokonana w sposób określony w ust. 2 na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, o której mowa w ust. 3 pkt 3, to podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.

Przykład

Przedsiębiorca XYZ sp. z o.o. (spółka), będący czynnym podatnikiem VAT, sprzedaje swoje wierzytelności spółce ABC sp. z o.o. (faktor), która otrzymuje stosowne kwoty z tytułu faktur wystawionych przez kontrahentów spółki. Kontrahent będący nabywcą towarów lub usług decyduje o zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności i kieruje komunikat przelewu do faktora. Bank faktora dzieli płatność, powodując odpowiedzialność solidarną za VAT zawarty w fakturach. Faktor stanie się odpowiedzialny solidarnie wraz ze spółką w sytuacji nierozliczenia przez nią należnego VAT.

Nie bez znaczenia pozostaje również brzmienie art. 108a ust. 6 ustawy o VAT. Przepis ten wskazuje, że odpowiedzialność solidarna podatnika, o którym mowa w ust. 5, jest wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze albo zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę płatność, niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu, w kwocie otrzymanej na rachunek VAT.

Analiza art. 108a ust. 6 ustawy o VAT nie rozstrzyga jednoznacznie o tym, że zapłata z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności musi trafić na rachunek sprzedawcy. Skorzystanie z mechanizmu podzielonej płatności jest możliwe poprzez wpłatę należnych kwot na rachunek VAT innych podmiotów niż dostawcy, np. faktora.

Niekorzystne skutki da się zredukować

Mając na uwadze przepisy regulujące mechanizm podzielonej płatności, podatnicy zawierający umowę faktoringu powinni spodziewać się od faktora wyłącznie kwoty netto z uwagi na redukowaną w ten sposób odpowiedzialność solidarną podatnika z tytułu umowy faktoringu.

W przedstawionym przykładzie usługa faktoringu polegająca na udzieleniu finansowania przez spółkę ABC (faktor) na rzecz spółki XYZ (sprzedawca) może powodować odpowiedzialność solidarną faktora w przypadku nierozliczenia VAT przez sprzedawcę. Faktor może jednak uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej, jeżeli przelewa otrzymane pieniądze z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Pojawia się tu jednak pewna wątpliwość. Udzielając finansowania na rzecz sprzedawcy, faktor pierwszy dokonuje przelewu, nie mając rozeznania czy względem niego zostanie zastosowany mechanizm podzielonej płatności. Mając to na uwadze, podmioty świadczące usługi faktoringu powinny tworzyć modele zachowań chroniące je przed odpowiedzialnością solidarną wynikającą z faktur objętych faktoringiem.

Autor jest młodszym konsultantem podatkowym w ECDDP Sp. z o.o.

www.ecdpgroup.com

podstawa prawna: art. 108a – 108d ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)