Opodatkowanie VAT usług kateringu i sprzątania w szpitalach

Po wydaniu przez ministra finansów interpretacji ogólnej w sprawie zakresu zwolnienia od VAT usług związanych z usługami medycznymi pojawiło się pytanie, czy wprowadza ona nowe zasady opodatkowania VAT usług świadczonych na rzecz szpitali.

Interpretacja nie powinna wpłynąć na praktykę w zakresie traktowania usług kateringu czy typowych usług sprzątania, które w dalszym ciągu będą podlegać opodatkowaniu odpowiednio stawką 8 oraz 23 proc. Zasadniczo to nie budziło i nie budzi wątpliwości uczestników rynku. Ma ona natomiast istotne znaczenie w kontekście uporządkowania i właściwego zdefiniowania usług, które z uwagi na swój szczególny przedmiot i cel pozostają w ścisłym związku z procesem leczenia i opieki nad pacjentami. W wydawanych dotychczas interpretacjach indywidualnych organy prezentowały często sprzeczne stanowisko co do kwestii zastosowania zwolnienia od VAT w odniesieniu do tego typu usług. Większość uczestników rynku stosowała jednak zwolnienie z VAT.

W wydanej interpretacji ogólnej minister stwierdził, że dla realizacji procesu leczniczego niezbędne jest podejmowanie wielu czynności, stanowiących integralny element działalności placówek, świadczących opiekę medyczną, które powinny podlegać zwolnieniu z VAT. Czynności te niejednokrotnie wykonywane są przez podmioty zewnętrzne w ramach outsourcingu.

Minister wskazał, że chodzi o czynności podejmowane od przyjęcia pacjenta do szpitala aż do jego wypisu, a jedynie przykładowo wskazał, że czynności te mogą obejmować wsparcie w codziennej opiece nad pacjentami, prace zmierzające do zachowania właściwego stanu sanitarno-epidemiologicznego placówki, czynności o charakterze niemedycznym podejmowane w związku z wykonywanymi w szpitalach zabiegami czy też wykonywanie innych zadań mających na celu zapewnienie ciągłego i prawidłowego funkcjonowania placówek opieki zdrowotnej, takich jak transport wewnątrzszpitalny, gospodarka odpadami, dezynfekcja i dekontaminacja pomieszczeń czy wykonywanie zadań administracyjnych.

Czy ta interpretacja ogólna jest korzystna dla szpitali? Zdecydowanie tak. Wykonanie powyższych zadań bardzo często szpitale zlecają podmiotom zewnętrznym, co pozwala znacząco ograniczyć ich koszt. Mając przy tym na uwadze fakt, że szpitale, świadcząc usługi podlegające zwolnieniu od opodatkowania VAT, co do zasady nie są uprawnione do odliczenia podatku naliczonego, możliwość skorzystania ze zwolnienia wskazanego w interpretacji ma bardzo istotny wpływ na efektywny koszt usług pomocniczych ponoszony przez placówki opieki zdrowotnej. Gdyby interpretacja ogólna przesądziła o opodatkowaniu VAT tego typu usług nabywanych od zewnętrznych podmiotów, byłby to olbrzymi cios dla szpitali, które musiałyby wygospodarować dodatkowe środki na pokrycie kosztu podatku VAT, ograniczając oczywiście wydatki na inne cele związane z ich funkcjonowaniem.

Interpretacja ogólna powinna również przyczynić się do ujednolicenia podejścia firm świadczących te usługi dla szpitali dzięki zarysowaniu przez ministra zakresu czynności, które mogą być objęte zakresem zwolnienia od VAT w związku z procesem leczenia pacjenta od przyjęcia do szpitala do wypisu.

Czy zatem ze zwolnienia z VAT może skorzystać każdy? Nie, nie każdy. Możliwość zastosowania zwolnienia powinno się przede wszystkim zweryfikować w świetle zakresu współpracy danego podmiotu z jednostką medyczną. Niemniej jednak interpretacji ogólnej nie należy zawężać w taki sposób, że zwolnienie z VAT jest ograniczone wyłącznie do relacji pomiędzy podmiotami leczniczymi. To nie te relacje wyczerpują specyfikę i naturę zjawiska, jakim jest outsourcing niektórych usług przy pacjencie, które przecież kiedyś wykonywane były przez personel szpitala, a dzisiaj z różnych względów wykonywane są przez podmioty zewnętrzne.

Interpretacja ogólna wskazuje wyraźnie, że została wydana na skutek zgłaszanych wątpliwości w zakresie opodatkowania usług przy pacjencie. Wątpliwości te nie występowały raczej w relacji pomiędzy podmiotami leczniczymi (nawet jeśli w praktyce szpitale podzlecały jakieś czynności między sobą), ale raczej w relacji szpital – wyspecjalizowany podmiot świadczący usługi przy pacjencie, które zostały opisane w interpretacji ogólnej jako usługi opieki medycznej lub usługi ściśle z nią związane. Rozstrzyga to ponad wszelką wątpliwość sam początek interpretacji ogólnej, który wskazuje, że dotyczy ona art. 43 ust. 1 pkt 18a, a nie art. 43 ust. 1 pkt 18, w którym jest mowa o usługach świadczonych przez podmioty lecznicze.

Tym samym uzasadnione jest przyjęcie założenia, że z omawianego zwolnienia z VAT korzystać mogą również te podmioty, które funkcjonują na rynku usług związanych z opieką medyczną i świadczą usługi w otoczeniu pacjenta, których celem jest wsparcie działalności leczniczej sensu stricto. Byłyby to zatem zarówno podmioty posiadające status podmiotu leczniczego (o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT), jak i te, które statusu takiego podmiotu nie posiadają (art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT, którego dotyczy interpretacja ogólna).

Autorzy są partnerami w PwC