Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości

Tak uznał minister finansów w interpretacji ogólnej z 21 października 2016 r. (PS2.8401.2.2016).

W celu ujednolicenia stosowania przepisów prawa podatkowego minister finansów wydał interpretację ogólną wyjaśniającą, że w przypadku spółki cywilnej podatnikami podatku od nieruchomości (PoN) są jej wspólnicy.

Zgodnie z uzasadnieniem interpretacji, spółka cywilna stanowi jedynie stosunek zobowiązaniowy wspólników (a tym samym nie może nabyć we własnym imieniu praw). Nie może zatem stać się posiadaczem samoistnym nieruchomości, użytkownikiem wieczystym gruntu ani posiadaczem mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. Taki status wskazany jest natomiast jako przesłanka określająca podatnika PoN w art. 3 ust 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (u.p.o.l.). Solidarny obowiązek wspólników wynika z art. 3 ust 4 u.p.o.l., który nakłada taką odpowiedzialność na współwłaścicieli bądź posiadaczy w sytuacji posiadania nieruchomości przez więcej niż jeden podmiot.

Minister finansów wyróżnił ponadto przypadek, kiedy wspólnik wnosi wkład w postaci możliwości używania nieruchomości przez pozostałych wspólników. Zgodnie z interpretacją podatnikiem jest wtedy wspólnik, który wnosi nieruchomość (ponieważ dalej pozostaje on jej właścicielem, a nieruchomość nie wchodzi do majątku wspólników).

Minister finansów przywołał wyroki potwierdzające stanowisko wyrażone w interpretacji, m.in. wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 stycznia 2016 r. (II FSK 3264/13) i z 3 lutego 2016 r. (II FSK 2368/14), wskazując jednocześnie na istnienie poglądu, zgodnie z którym podatnikiem PoN powinna być spółka cywilna, a nie jej wspólnicy (wyrok NSA z 25 kwietnia 2008 r., II FSK 226/07).

Komentarz eksperta

Aleksander Jarosz, menedżer w dziale prawnopodatkowym PwC

Ze względu na publicznoprawny charakter prawa podatkowego, szczególne znaczenie odgrywają tu zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz wynikająca z niej zasada określoności prawa, która nakłada obowiązek stanowienia precyzyjnych przepisów. W świetle przywołanych zasad, należy pozytywnie ocenić wydanie przez ministra finansów interpretacji, która jednoznacznie rozstrzyga wątpliwości związane z ustaleniem podatnika PoN w spółce cywilnej. Przychylnie należy również spojrzeć na uzasadnienie interpretacji.

Dla pełnego zobrazowania poprawności interpretacji, warto skrótowo wskazać argumentację, na której oparte było stanowisko przeciwne, uznające spółkę cywilną za podatnika PoN. Otóż, zgodnie z nim, przesłanka z art. 3 ust. 1 u.p.o.l. dotycząca m.in. własności czy posiadania, zostaje spełniona przez samą spółkę cywilną, gdyż np. posiadanie nieruchomości, pomimo rzeczywistego sprawowania go przez wspólników spółki, jest bezpośrednio związane z osiągnieciem celu, dla którego utworzona została spółka (a zatem jest realizowane w ramach jednostki organizacyjnej - spółki cywilnej). Stanowisko takie należy jednak uznać za nieprawidłowe, gdyż majątek w spółce cywilnej należy do jej wspólników i to oni, nabywając prawa do nieruchomości, stają się ich współwłaścicielami (posiadaczami, użytkownikami wieczystymi) i tym samym spełniają przesłanki pozwalające uznać ich za podatników PoN. Taka argumentacja znalazła się również w komentowanej interpretacji.

Prawidłowe ustalenie podatnika PoN w spółce cywilnej ma wpływ nie tylko na kwestie podmiotu czy przedmiotu opodatkowania, ale również na sposób rozliczenia tego podatku. Otóż w przypadku uznania za podatników wspólników spółki cywilnej (jako osób fizycznych), to organ podatkowy w drodze decyzji ustala wysokość zobowiązania podatkowego na podstawie informacji otrzymanych od współwłaścicieli nieruchomości (zobowiązanie powstaje w dniu doręczenia decyzji wspólnikom). Jeżeli podatnikiem byłaby spółka cywilna, to musiałaby ona sama złożyć deklarację na PoN.

Stanowisko przedstawione w interpretacji wskazuje również na solidarną odpowiedzialność podatników PoN będących wspólnikami spółki cywilnej. Praktyczne znaczenie owej „solidarności" skutkuje m.in. tym, że każdy ze wspólników może zostać pociągnięty do odpowiedzialności z tytułu zobowiązań w PoN, odpowiadając za nie całym swoim majątkiem. Ponadto, wspólnik wstępujący do spółki odpowiada za jej zobowiązania, powstałe od momentu wstąpienia do niej, natomiast wspólnik, który wystąpił ze spółki, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w okresie, w którym był on w spółce.

Stanowisko wyrażone w interpretacji wpisuje się w ugruntowaną w ostatnich latach linię orzeczniczą sądów oraz stanowisko doktryny, utrzymując jednocześnie spójność i logikę pomiędzy przenikającymi się uregulowaniami prawa podatkowego oraz cywilnego.

Komentowana interpretacja jest jedną z nielicznych dotyczących kwestii PoN. Biorąc pod uwagę duże rozbieżności pojawiające się przy wykładni u.p.o.l., interpretacja ogólna jest bardzo dobrym instrumentem, który powinien przyczynić się do ujednolicenia rozstrzygnięć w zakresie PoN. Jest to zatem pożądany kierunek działania, w którym powinien podążać minister finansów. Na marginesie wskazać należy, że 1 grudnia 2016 r. NSA przedstawił omawianą w interpretacji kwestię do rozstrzygnięcia rozszerzonemu składowi siedmiu sędziów.

Współautorem komentarza jest Marcin Zwolenik, konsultant w dziale prawnopodatkowym PwC