Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w postanowieniu z 21 czerwca 2016 r. w sprawie C-393/15.
Stan faktyczny
Słowacka spółka zajmująca się dostawą oprogramowania zabezpieczającego komputery posiadała oddział zarejestrowany na potrzeby VAT w Polsce. Oddział ten zajmował się głównie produkcją elementów oprogramowania do programów antywirusowych na rzecz spółki w ramach wewnętrznych transakcji niepodlegających opodatkowaniu VAT. Spółka sprzedawała następnie programy antywirusowe na terytorium Słowacji, gdzie również rozliczała VAT. Oddział przeprowadzał w Polsce sporadyczną sprzedaż, która polegała głównie na odsprzedaży na rzecz swoich pracowników wcześniej nabytych towarów. Organy podatkowe odmówiły oddziałowi prawa do odliczenia VAT wynikającego z faktur zakupowych, ze względu na brak czynności opodatkowanych na terytorium Polski. Stwierdziły, że w tej kwestii bez znaczenia jest to, że oddział dokonywał w Polsce sporadycznej sprzedaży.
Oddział odwołał się od decyzji organów. W konsekwencji WSA w Krakowie rozstrzygnął spór na jego korzyść. Sąd uznał, że po pierwsze słowacka spółka nie mogła domagać się zwrotu VAT poprzez jej polski oddział, ponieważ rozporządzenie ministra finansów z 23 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu VAT niektórym podmiotom wykluczało możliwość takiego zwrotu podatnikom zarejestrowanym w Polsce dla celów zapłaty VAT. Ponadto wskazał, że zgodnie z przepisami dyrektywy VAT, podatnik ma prawo do odliczenia podatku na terytorium państwa członkowskiego, w którym ponosi wydatki, niezależnie od tego, czy podatnik ten wykonuje czynności opodatkowane w tym państwie lub czy część swojej działalności prowadzi na terytorium innego państwa członkowskiego. W efekcie, organ podatkowy odwołał się do NSA.
NSA postanowił zwrócić się z pytaniem do Trybunału Sprawiedliwości UE czy oddział zarejestrowany na potrzeby VAT w Polsce ma prawo do odliczenia VAT wynikającego z zakupów na rzecz centrali (w innym państwie członkowskim), przy czym oddział ten wykonuje głównie wewnątrzzakładowe czynności oraz sporadyczną sprzedaż opodatkowaną w Polsce.
Wyrok sądu
Trybunał wydał postanowienie, w którym stwierdził, że oddział ma prawo do odliczenia VAT. Przypomniał, że system VAT ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru zapłaconego podatku w ramach prowadzonej działalności, a prawo do odliczenia stanowi jego integralną część. Przepisy dyrektywy wskazują, że jeżeli towary i usługi wykorzystywane są na potrzeby transakcji opodatkowanych, to podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT w państwie, w którym dokonał tych zakupów.
Ponadto TSUE podkreślił, że podatnik ma prawo do odliczenia VAT, jeżeli towary i usługi są wykorzystywane do celów związanych z działalnością podatnika – nawet jeżeli czynności związane z tą działalnością dokonywane są na terytorium innego państwa członkowskiego. Przepisy dyrektywy definiują pojęcie „działalność gospodarcza" w sposób szeroki, co oznacza, że nie można zawężać jej zakresu poprzez kryterium miejsca prowadzenia rozpatrywanej działalności gospodarczej. W konsekwencji, zakres prawa do odliczenia nie może być ograniczony tylko do takiej sytuacji, w której podatek naliczony zawsze jest związany z transakcjami opodatkowanymi w państwie członkowskim, w którym był on wcześniej odliczony (VAT należny i naliczony wykazywany jest zawsze w jednym państwie). W związku z tym TSUE stwierdził, że oddział ma prawo do odliczenia VAT, który był nałożony na towary i usługi wykorzystywane na potrzeby opodatkowanych czynności spółki mającej siedzibę w innym państwie członkowskim.
—Magdalena Szlembarska
masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpodatki@rp.pl
Komentarz autorki
Magdalena Szlembarska, konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO
Interpretacja przepisów musi się teraz zmienić
Komentowane orzeczenie kończy wątpliwości w zakresie prawa do odliczenia VAT od towarów i usług, które są nabywane przez oddziały na potrzeby wykonywania czynności opodatkowanych przez centralę znajdującą się w innym niż ten oddział państwie członkowskim. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał postanowienie, które bez żadnych wątpliwości przyznaje prawo do odliczenia VAT w opisywanej sprawie. Odmienny pogląd przedstawiany był do tej pory m.in. w wyrokach NSA z 15 lipca 2014 r. (I FSK 568/13 oraz I FSK 301/13). NSA wskazywał, że prawo do odliczenia VAT przez polski oddział zagranicznej spółki nie przysługuje w sytuacji, gdy oddział nie przeprowadza na terytorium Polski transakcji opodatkowanych VAT, lecz realizuje działania wyłącznie na rzecz centrali znajdującej się za granicą. Od momentu wydania postanowienia przez TSUE, taka interpretacja przepisów ulegnie zmianie.
Trybunał podkreślił na nowo, że jedną z najważniejszych zasad VAT jest neutralność. Dlatego nie można pozbawiać przedsiębiorcy prawa do odliczenia podatku naliczonego za towary lub usługi, które zostały nabyte na potrzeby prowadzenia opodatkowanej działalności. Oddział i centrala to według ustawy o VAT jeden podmiot. Organy podatkowe zawęziły prawo do odliczenia, bo uznawały, że VAT naliczony musi wystąpić symetrycznie w tym samym państwie, co VAT należny, organy. TSUE uznał, że w tym przypadku zasada neutralności ma prymat nad zasadą terytorialności. W związku z tym nie można zawęzić prawa do odliczenia podatku w ten sposób.
Omawiane postanowienie będzie miało istotny wpływ nie tylko na opisaną sytuację, w której oddział zagranicznej spółki w Polsce odlicza VAT. Tak samo będzie w przypadku oddziału polskiej spółki w innym państwie członkowskim. Analogicznie, taki oddział będzie miał prawo wnioskować o zwrot VAT naliczonego w danym państwie, nawet jeżeli wynika on z zakupów na rzecz centrali w Polsce, a sprzedaż na terytorium danego państwa członkowskiego przeprowadzana jest sporadycznie. Wynika to z tego, że postanowienia TSUE mają jednakowe znaczenie we wszystkich państwach członkowskich.