Zmiany w zakresie cen transferowych dotkną wszystkich, którzy mają do czynienia z transakcjami między podmiotami powiązanymi. Będą to nie tylko księgowi czy kontrolerzy finansowi, działy operacyjne i prawne, ale przede wszystkim członkowie zarządu.
Od 1 stycznia 2017 roku konieczne będzie przekazanie przez spółkę do urzędu skarbowego oświadczenia o sporządzeniu kompletnej dokumentacji podatkowej. Zobowiązanie takie – zgodnie z art. 9a ust. 7 ustawy o CIT (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.) – będzie spoczywać na podatniku. Oświadczenie powinny złożyć osoby odpowiednio umocowane do reprezentowania spółki. W praktyce osobami tymi będą zwykle członkowie zarządu danej spółki.
Oświadczenie w terminie rocznego zeznania
Ustawodawca przewidział dodatkowo termin na złożenie takiego oświadczenia. Spółka (zarząd) będzie miała czas na jego złożenie w terminie przewidzianym do złożenia rocznego zeznania podatkowego. W konsekwencji w przypadku roku podatkowego pokrywającego się z rokiem kalendarzowym termin ten będzie upływał 31 marca roku następującego po roku, za który przygotowywana jest dokumentacja cen transferowych.
W praktyce oznacza to, że dokumentacja cen transferowych powinna być przygotowana i kompletna przed upływem terminu na złożenie zeznania podatkowego. W przeciwnym wypadku złożenie oświadczenia, o którym mowa, będzie stanowiło poświadczenie nieprawdy.
Zmiana podejścia
Jest to zupełnie nowe podejście do terminu przygotowania dokumentacji cen transferowych. Dotychczas termin ten nie był tak ściśle określony. Dokumentacja miała być gotowa do udostępnienia organom w ciągu siedmiu dni od otrzymania wezwania do jej przedstawienia. Prowadziło to do sytuacji, w których dokumentacje nie były przygotowywane na bieżąco, tylko „hurtowo", po zakończeniu danego roku lub nawet rzadziej. Niekiedy dokumentacje przygotowywano dopiero po otrzymaniu wezwania do jej przedstawienia. Kończyło się to zwykle morzem wypitej kawy, nieprzespanymi nocami i dokumentacją o wątpliwej jakości.
Dotychczasowe podejście będzie jednak musiało ulec zmianie. Zarówno zakres informacji, jakie należy przedstawić w dokumentacji, jak i narzucony termin na jej przygotowanie wymuszą zmianę sposobu przygotowywania dokumentacji cen transferowych. W związku z ww. oświadczeniem to właśnie zarządowi powinno najbardziej zależeć na jakości i kompletności dokumentacji cen transferowych według nowych standardów. To zarząd będzie bowiem w imieniu spółki oświadczał o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych.
Niezłożenie takiego oświadczenia lub poświadczenie w nim nieprawdy będzie się wiązać z osobistą odpowiedzialnością karnoskarbową członków zarządu składających oświadczenie.
Odpowiedzialność karna skarbowa
Ustawodawca nie przewidział na obecnym etapie szczególnych przepisów kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.) odnoszących się wprost do oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych. Można jednak wskazać obowiązujące już regulacje, na podstawie których członkom zarządu będą mogły zostać wymierzone kary.
Zgodnie z art. 80 § 1 k.k.s. niezłożenie w terminie właściwemu organowi wymaganej informacji podatkowej podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych. Ponadto zgodnie z § 3 tego artykułu, jeżeli złożona informacja jest nieprawdziwa, to sprawca podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
Co to oznacza w praktyce? Liczbę stawek dziennych oraz ich wysokość ustala sąd indywidualnie w danej sprawie. Pojedyncza stawka dzienna nie może być niższa niż 1/30 minimalnego wynagrodzenia ani wyższa niż 400-krotność tej kwoty. Maksymalna kara grzywny za niezłożenie informacji podatkowej w przewidzianym terminie wynosi zatem (przy wynagrodzeniu minimalnym na poziomie 1850 zł) odpowiednio od 7400 zł do 2 960 000 zł. Natomiast maksymalna kara grzywny za poświadczenie nieprawdy w składanej informacji podatkowej wynosi od 14 800 zł do 5 920 000 zł. Co istotne, kary te muszą być zapłacone z majątku osobistego sprawcy czynu.
Osoby skazane za przestępstwo skarbowe podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Skutkiem tego może być ograniczenie możliwości pełnienia przez te osoby określonych funkcji. Spółki, w których członkowie zarządu zostali wpisani do Krajowego Rejestru Karnego, nie mogą brać udziału w przetargach publicznych.
Na podstawie kodeksu karnego skarbowego zarzuty popełnienia czynu zabronionego mogą być stawiane nie tylko członkom zarządu. Kodeks daje bowiem możliwość postawienia zarzutu popełnienia tego samego czynu kilku osobom. Na ewentualne zarzuty mogą być zatem narażeni w szczególności: prezes zarządu, dyrektor finansowy, menedżer ds. podatkowych, główny księgowy – jako osoby zajmujące się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, spółki (por. art. 9 § 3 k.k.s.). Ten potencjalnie szeroki zasięg odpowiedzialności przypomina zresztą o potrzebie wdrożenia procedur wewnętrznych ograniczających krąg osób zajmujących się sprawami finansowymi spółki.
Przemysław Gruchała, menedżer w Enodo Advisors
Trzeba zadbać o dostosowanie procedur do nowych regulacji
W związku ze zmianą przepisów warto odpowiednio przygotować procedury dostosowujące organizację do nowych realiów związanych z obowiązkami dokumentacyjnymi w zakresie cen transferowych. Według nowych wytycznych spotykane dotychczas niekiedy podejście po macoszemu do przygotowywania dokumentacji cen transferowych (np. sporządzanie jej dopiero po otrzymaniu wezwania do jej przedstawienia) już się nie sprawdzi. Spełnienie wszystkich warunków formalnych, jakim ma odpowiadać dokumentacja według nowych standardów, wymaga kompleksowych działań, w tym zaangażowania większej liczby osób odpowiedzialnych za rozliczenie lub posiadających niezbędne informacje. Wymaga to czasu i odpowiedniego ustrukturyzowania procesów i przepływów informacji oraz danych.
Należy również zwrócić uwagę, że nie zawsze dokumentacja przygotowana przez zagraniczną centralę będzie odpowiadać polskim wymogom. Tym bardziej w sytuacji, gdy za część prac odpowiedzialna ma być zagraniczna spółka z grupy, należy zadbać o dostosowanie procesów do nowych wymogów celem zabezpieczenia przed ryzykiem odpowiedzialności karnej skarbowej członków zarządu.
podstawa prawna: art. 80 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 186 ze zm.)
podstawa prawna: art. 2 ustawy z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r., poz. 1932)
