Podatnicy, którzy mają problem z rozliczeniem się z fiskusem, mogą wystąpić o tzw. ulgę uznaniową. Wnosić można m.in. o rozłożenie na raty bieżącego podatku, zaległości podatkowej czy odsetek. Zdarza się jednak, że mimo przyznania ulgi podatnik nie radzi sobie z pierwotnym układem ratalnym. Może go wówczas renegocjować, ale nie powinien z tym zwlekać do ostatniej chwili. Jak to zrobić i że fiskus nie może tego prawa ograniczać, przypomniał niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.
Układ z fiskusem...
Sprawa dotyczyła podatnika, któremu w kwietniu 2021 r. fiskus rozłożył na raty zaległości podatkowe z odsetkami. Termin spłaty ustalono począwszy od 28 stycznia 2022 r. Problem zaczął się, gdy mężczyzna pod koniec grudnia 2021 r. wystąpił o zmianę harmonogramu. Urzędnicy odmówili, a gdy podatnik się od tego odwołał, fiskus w ogóle umorzył sprawę.
Organ odwoławczy stwierdził bowiem, że postępowanie stało się bezprzedmiotowe.
Decyzja odmawiająca zmiany harmonogramu spłat została doręczona podatnikowi 30 marca 2022 r. Urzędnicy zauważyli, że nie uregulował on w ustalonym terminie żadnej z należności. A ponieważ z pierwotnego układu wynikało, że termin zapłaty trzeciej raty upłynął 30 marca 2022 r., to stwierdzili wygaśnięcie decyzji ratalnej z mocy prawa z tą datą.
Fiskus podkreślił, że podatnik złożył odwołanie 4 kwietnia 2022 r., a wtedy nie było już przedmiotu orzekania w postępowaniu odwoławczym.
Podatnik nie złożył broni. Wniósł skargę do WSA w Gdańsku i wygrał. Sąd nie kwestionował, że zgodnie z art. 259 § 1a ordynacji podatkowej w razie niedotrzymania terminu płatności trzech kolejnych rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość, z mocy prawa następuje wygaśnięcie decyzji obejmującej wszystkie niezapłacone raty. I niewątpliwie, zdaniem WSA, na skutek niedotrzymania terminu płatności trzech kolejnych rat decyzja wygasa automatycznie, z mocy prawa, dla wszystkich niezapłaconych rat.
...nie do umorzenia
Jednak w spornej sprawie ten efekt nie wystąpił. Skarżący złożył wniosek o zmianę układu ratalnego (tzn. o odmienne ukształtowanie rat podatku niż w pierwotnej decyzji uznaniowej) 30 grudnia 2021 r., czyli przed nadejściem terminu spełnienia trzech kolejnych rat. Ostatnia z nich przypadała na 30 marca 2022 r. W takiej sytuacji, zdaniem sądu, podatnik nabył prawo do uzyskania ostatecznego merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie jego podania, możliwego także do zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Zwłaszcza że, jak podkreślił WSA, to od fiskusa zależało, jak szybko je rozpatrzy, oczywiście przy związaniu maksymalnymi terminami załatwienia sprawy przewidzianymi prawem.
Skoro doręczenie decyzji pierwszoinstancyjnej zbiegło się z datą, w której powinna nastąpić zapłata dotychczasowych rat, nie zaistniał efekt umarzający, a pierwotna decyzja uznaniowa nie wygasła z mocy samego prawa. Podatnik miał prawo się od niej odwołać po to, żeby uzyskać ostateczne rozstrzygnięcie drugiej instancji.
Sąd uznał, że postępowanie fiskusa w spornej sprawie pozostaje w sprzeczności z zasadą dwuinstancyjności. Tymczasem standardem jest, że każda sprawa administracyjna w jej całokształcie powinna zostać rozpoznana merytorycznie dwukrotnie – na tę kwestię wielokrotnie zwracano uwagę w orzecznictwie. Wykładnia, która pozbawiałaby takiego prawa, jest niewłaściwa – konkludował WSA.
Wyrok nie jest prawomocny.
Sygnatura akt: I SA/Gd 931/22