Kiedy stratę z lat ubiegłych można odliczyć w zeznaniu rocznym PIT

Często przedsiębiorcy na początku prowadzenia działalności nie osiągają spodziewanych zysków i wykazują stratę. Co zrobić w takiej sytuacji? Czy można w jakiś sposób wykorzystać stratę?

Strata w działalności powstaje wówczas, gdy koszty przekraczają osiągnięte przychody. Aby jednak można było mówić o stracie, nadwyżka kosztów nad przychodami powinna wystąpić na koniec roku podatkowego, czyli po zsumowaniu ich wartości narastająco na ostatni dzień tego okresu. Wtedy podatnik będzie mógł rozliczyć ewentualną wartość straty.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT o wysokość straty ze źródła przychodów poniesionej w roku podatkowym można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Wysokość obniżenia dochodu w którymkolwiek z tych lat nie może jednak przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty.

W zeznaniu rocznym...

Przepisy podatkowe nie wskazują wprost, czy stratę z lat ubiegłych można odliczyć wyłącznie w zeznaniu rocznym czy już w okresowych zaliczkach na podatek dochodowy. Można domniemywać, że możliwe jest odliczenie już w bieżących zaliczkach. Takie stanowisko zajmują również organy podatkowe. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 9 sierpnia 2011 r. (IPTPB1/415-42/11-2/ASZ): „Przepisy regulujące rozliczenie straty w następnych latach nie wskazują, czy rozliczenia takiego należy dokonać dopiero po zakończeniu danego roku podatkowego czy też w jego trakcie. Co za tym idzie, w przypadku braku szczegółowych uregulowań w tym zakresie należy przyjąć, że możliwe jest rozliczenie tej straty zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu, a wybór stosownej metody pozostaje w gestii podatnika.

W przypadku, gdy podatnik pomimo dokonywania odliczenia części straty z lat ubiegłych w trakcie roku podatkowego z dochodu bieżącego (zaliczkowo), w ostatecznym rozliczeniu za ten rok podatkowy nie osiągnął dochodu, lecz stratę, w związku z czym nie będzie mógł skorzystać z odliczenia, nie traci kwoty straty, którą »zaliczkowo« odliczył. Kwota ta może być bowiem odliczona w kolejnych latach podatkowych".

Przykład

W zeznaniach rocznych przedsiębiorca wykazał:

- w 2011 r. stratę w wysokości 8000 zł,

- w 2012 r. stratę w wysokości 7000 zł,

- w 2013 r. stratę w wysokości 2000 zł,

- w 2014 r. dochód w wysokości 9000 zł

– z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Oznacza to, że w zeznaniu za 2014 rok mógł pomniejszyć dochód o stratę w łącznej wysokości 8500 zł, czyli:

- za 2011 r.: 8000 zł × 50 proc. = 4000 zł,

- za 2012 r.: 7000 zł × 50 proc. = 3500 zł oraz

- za 2013 r.: 2000 zł × 50 proc. = 1000 zł.

W 2015 roku dochód przedsiębiorcy z działalności wyniósł 10 000 zł, wobec czego postanowił on odliczyć całą pozostałą część straty z 2011 roku (czyli 4000 zł), z 2012 roku (czyli 3500 zł), a także 50 proc. straty za 2013 rok, czyli 1000 zł.

...czy zaliczkach

Podatnik nie musi czekać z odliczeniem straty do momentu składania zeznania rocznego. Może uwzględnić stratę z lat ubiegłych na bieżąco, już na etapie płacenia miesięcznych lub kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy. Należy jednak pamiętać, że odliczenie straty powinno nastąpić dopiero po złożeniu zeznania rocznego za rok, w którym powstała.

Przykład

Przedsiębiorca prowadzi działalność od 3 lutego 2015 r. Zaliczki rozliczane są liniowo w okresach miesięcznych. W rozliczeniu za 2015 rok została wykazana strata w wysokości 3000 zł. Podatnik nie złożył jeszcze zeznania rocznego za 2015 rok. W pierwszej okresowej zaliczce na podatek w 2016 roku (czyli za styczeń) przedsiębiorca wykazał dochód do opodatkowania w wysokości 4000 zł, który stanowi podstawę do wyliczenia zaliczki na podatek. W takiej sytuacji przedsiębiorca nie będzie miał możliwości rozliczenia straty za 2015 rok przy obliczaniu zaliczki za styczeń, ponieważ nie zostało jeszcze złożone do urzędu zeznanie roczne za ten rok.

Co z zawieszeniem

Zawieszenie działalności nie powoduje zawieszenia biegu pięcioletniego okresu rozliczenia straty. Innymi słowy, termin biegnie niezależnie od tego, czy przedsiębiorca czasowo zawiesił działalność. Tak też wskazują organy podatkowe. Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 28 lutego 2011 r. (ILPB1/415-1375/10-2/AMN) stwierdziła: „W przypadku zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej, okres zawieszenia działalności gospodarczej nie zostaje wyłączony z okresu pięcioletniego następującego po roku podatkowym, w którym poniesiono stratę. Tym samym okres ten biegnie niezależnie od okresu zawieszenia działalności gospodarczej i upływa po pięciu najbliższych kolejno po sobie następujących latach podatkowych po roku, w którym strata została poniesiona. Zatem po wznowieniu działalności gospodarczej, po upływie pięcioletniego okresu następującego po roku, w którym stratę poniesiono, nie ma możliwości dokonania odliczenia poniesionej straty".

Przykład

Przedsiębiorca wykazał w zeznaniu rocznym:

- w 2008 r. stratę w wysokości 4000 zł,

- w 2009 r. stratę w wysokości 5000 zł,

- w 2010 r. stratę w wysokości 2000 zł,

- w 2011 r. stratę w wysokości 6000 zł

– z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. W związku z tym zdecydował się zawiesić działalność na lata 2013–2014. Po wznowieniu działalności w zeznaniu za 2015 r. wykazał dochód w wysokości 3000 zł. Zdecydował się w tej sytuacji rozliczyć w zeznaniu niewykorzystaną stratę. Ze względu na upływ pięcioletniego terminu nie będzie mógł już odliczyć straty za lata 2008 i 2009.

Kiedy nie wolno

Należy pamiętać, że stratę można rozliczyć wyłącznie w ramach tego samego źródła przychodów. Jeżeli przedsiębiorca uzyskuje również przychody np. ze stosunku pracy, to nie będzie miał możliwości rozliczyć straty z działalności przez zmniejszenie przychodów z pracy. Jeżeli jednak podatnik prowadzi więcej niż jedną działalność, lecz dochody i straty rozlicza wspólnie w ramach jednego źródła przychodów (np. jako jednoosobowa działalność gospodarcza + dochody wspólnika spółki cywilnej), to będzie mógł odliczyć stratę.

Wspólnie z małżonkiem

Poniesienie straty przez jedno ze współmałżonków nie wyklucza możliwości ich wspólnego rozliczenia na jednym PIT. Jednak w przypadku wspólnego rozliczenia należy pamiętać, że od dochodu męża lub żony nie będzie można odjąć straty poniesionej przez drugie z małżonków. W takiej sytuacji wspólne rozliczenie będzie polegać na tym, że małżeństwo zapłaci podwójny podatek, obliczony od połowy dochodów tego, który nie wykazał straty.

WNIOSEK

Przedsiębiorca chcący rozliczyć stratę z działalności powinien pamiętać o następujących zasadach:

- stratę można odliczyć tylko w ramach tego samego źródła przychodów,

- stratę można rozliczyć w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych,

- wysokość obniżenia w którymkolwiek z kolejnych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty poniesionej straty,

- zawieszenie działalności nie wpływa na przerwanie biegu pięcioletniego terminu odliczenia straty.

Autorka jest specjalistką ds. księgowości w firma.pl