Czy pobór prądy, gazu, wody i innych mediów, dokonywany bez umowy, jest czynnością podlegającą VAT? Dotychczas w polskiej praktyce przynajmniej od 2010 roku dominuje pogląd, że takie czynności nie rodzą obowiązku podatkowego w VAT, a kary płacone dostawcom mediów za nielegalny pobór mają charakter odszkodowań.

O tym, że kradzież prądu nie może być traktowana jako dostawa towarów, stwierdzały – wbrew organom podatkowym – sądy administracyjne. Na przykład NSA w wyroku z 6 stycznia 2010 r. (sygn. akt I FSK 1501/08) stwierdził, że kwoty odszkodowań płaconych za nielegalny pobór energii nie są zapłatą za transakcję handlową. „Kradzież nie może być uznana za zdarzenie powodujące przeniesienie praw pomiędzy poszkodowanym a sprawcą” – napisali sędziowie w uzasadnieniu.

Na zmianę tej praktyki może wpłynąć wydany 27 kwietnia wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-677/21 Fluvius Antwerpen. TSUE, orzekając w sprawie belgijskiego dostawcy energii elektrycznej, orzekł, że nawet w przypadku bezumownego dostarczania prądu, taka czynność jest dostawą towaru. Opłaty sankcyjne związane z takim nielegalnym poborem też powinny być opodatkowane VAT.

Choć ostatnio administracja skarbowa zgadzała się, że nielegalne korzystanie z dostaw mediów nie rodzi obowiązku w VAT, to jednak nie była w tym konsekwentna. Pojawiły się interpretacje dotyczące nielegalnego poboru wody, w których potraktowano takie zjawisko jak zwykłą dostawę towarów. To podejście podobne do tego zaprezentowanego w wyroku TSUE w sprawie C-677/21.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 7 listopada 2019 r., (sygn. 0113- KDIPT1-3.4012.517.2019. 2.MJ) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że pobierana w takich sytuacjach opłata sankcyjna podlega VAT. W tym przypadku opłata była ustalona w oparciu o przypuszczalną ilość nielegalnie pobranej wody i nielegalnie odprowadzonych ścieków, na podstawie średnich danych z gminy oraz taryfy opłat przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji. „Należną spółce kwotę za bezumowne korzystanie z sieci wodno-kanalizacyjnej uznać należy za wynagrodzenie z tytułu dostarczania wody i/lub odprowadzania ścieków. (…) Wystąpił tu konieczny element wzajemności, wystarczający do uznania, że kwota uiszczona (…) za bezumowne korzystanie z sieci wodno-kanalizacyjnej jest wynagrodzeniem za świadczoną usługę” – czytamy w treści interpretacji.

Z kolei w interpretacji indywidualnej z 23 stycznia 2020 r. (sygn. 0112-KDIL1-2.4012.615.2019.2.PM) KIS wprost odniósł się do kwestii przestępstwa kradzieży wody. Wskazano, że w orzecznictwie TSUE nawet niektóre czynności zakazane wprost przez prawo mogą być przedmiotem opodatkowania.