Minister finansów wydał interpretację ogólną wyjaśniającą zasady rozliczania wydatków na nabycie udziałów (akcji), które zostały unicestwione. Takie wydatki mogą być kosztem uzyskania przychodów także po podziale spółki. Należy je przypisać do udziałów (akcji) spółki podzielonej, pozostających w posiadaniu wspólnika, oraz spółki przejmującej otrzymanych w wyniku tej operacji.

Z przepisów wynika, że wydatki na nabycie udziałów (akcji) nie są kosztem uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia (art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT). Podatkowym kosztem stają się dopiero w momencie odpłatnego zbycia.

Możliwe jest jednak, że do takiego zbycia nie dojdzie. Przykładowo wtedy, gdy spółka zostaje zlikwidowana albo udziały (akcje) podlegają umorzeniu lub z mocy prawa wygasają wynikające z nich prawa. Może się też zmniejszyć wartość lub ilość posiadanych przez wspólnika walorów.

Sytuację, w której prawa inkorporowane przez udziały (akcje) wygasają lub podlegają ograniczeniu, nazywa się ich unicestwieniem (w przepisach kodeksu spółek handlowych takie pojęcie nie występuje, pojawia się jednak w ustawach podatkowych).

Kiedy może do niego dojść? Po podziale spółki. Powoduje on bowiem, że całość lub część majątku przechodzi na własność innej spółki. Jeżeli podział dotyczy całości majątku spółki dzielonej, zostaje rozwiązana i wykreślona z rejestru.

Konsekwencją jest unicestwienie wszelkich praw inkorporowanych przez udziały (akcje). Wspólnik jednak ma – co do zasady – prawo do uzyskania rekompensaty w postaci praw udziałowych w spółce przejmującej majątek.

Dokonując następnie odpłatnego zbycia tak uzyskanych udziałów (akcji), może zaliczyć do swoich kosztów uzyskania przychodów poniesione przez niego wydatki na ich nabycie (objęcie) w spółce podzielonej.

Nieco inne skutki występują, kiedy podział spółki dokonywany jest poprzez wydzielenie. W takiej sytuacji u wspólnika pozostaną udziały (akcje) spółki dzielonej, których wartość nominalna będzie niższa niż przed podziałem. Wydatki na ich nabycie należy rozliczyć w odpowiedniej proporcji (mówi o tym art. 16 ust. 1 pkt 8c lit. c) ustawy o CIT oraz art. 24 ust. 8 pkt 3 ustawy o PIT).

Sposób określenia proporcji nie jest zależny od tego, czy zmniejszy się ilość posiadanych przez wspólnika udziałów (akcji) czy też ich wartość nominalna.

Zdaniem ministra finansów tylko taka wykładnia zapewnia równe traktowanie podmiotów, niezależnie od wynikającej z umowy (statutu) spółki oraz z przepisów i przyjętej przez wspólników koncepcji podziału praw włączonych poprzez udziały (akcje) danej spółki.

numer interpretacji: DD5.8201.15. 2015.KSM