Fundusze inwestycyjne typu ETF (Exchange Traded Funds) to otwarte fundusze inwestycyjne łączące w sobie zalety akcji i funduszy w jednym produkcie. Celem takich funduszy jest odzwierciedlanie zachowania określonego instrumentu bazowego, którym mogą być indeksy giełdowe, surowce, waluty lub inne instrumenty. Co do zasady tytuły uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych typu ETF notowane są na giełdach papierów wartościowych na podobnych zasadach jak akcje.

Przychody z kapitałów pieniężnych...

Uwzględniając przywołaną w ustawie o PIT definicję papierów wartościowych oraz sam charakter funduszy inwestycyjnych ETF – jako instrumentów finansowych podobnych do akcji (notowanych na giełdzie papierów wartościowych) – należy wskazać, że sprzedaż jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych będących przedmiotem obrotu giełdowego według ustawy o PIT będzie stanowiła sprzedaż papierów wartościowych. Przychody z tego tytułu zaliczane są do przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT.

...z 19-proc. stawką

Zgodnie z art. 30b ust. 1 ustawy o PIT od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu. Jeżeli podatnik będący polskim rezydentem osiąga te dochody zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i poza jej granicami, to dochody te łączy się i od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu za granicą. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą (art. 30b ust. 5a ustawy o PIT). Zasady te stosuje się odpowiednio także w przypadku podatnika (rezydenta polskiego), który uzyskuje dochody ze zbycia papierów wartościowych wyłącznie poza granicami Polski.

Oznacza to, że osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w Polsce (polski rezydent podatkowy) obowiązana jest opodatkować w Polsce, na podstawie art. 30b ustawy o PIT, także dochody ze sprzedaży papierów wartościowych (zagranicznych funduszy inwestycyjnych typu ETF), które zostały przez niego osiągnięte poza terytorium Polski (z możliwością odliczenia od podatku należnego w Polsce, w odpowiedniej proporcji, podatku zapłaconego z tytułu osiągnięcia tych dochodów za granicą).

Na druku PIT-38

Opodatkowaniu z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych podlega dochód, który należy ustalić jako różnicę między sumą przychodów ze zbycia a kosztami uzyskania przychodów określonymi zgodnie z art. 30b ust. 2 ustawy o PIT. Tak ustalonego dochodu nie łączy się przy tym z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej ani w sposób określony w art. 30c (podatek liniowy). Wykazuje się je w odrębnym zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 30b ust. 6 w związku z art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy o PIT (tj. w zeznaniu podatkowym PIT-38). Termin złożenia zeznania to 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym nastąpiła sprzedaż papierów wartościowych. W tym samym terminie podatnik powinien wpłacić podatek (jeżeli na obrocie papierami wartościowymi osiągnął dochód).

A zatem w przypadku odpłatnego zbycia zagranicznych funduszy inwestycyjnych typu ETF podatnik jest obowiązany po zakończonym roku podatkowym, w którym to zbycie nastąpiło, złożyć w terminie do końca kwietnia zeznanie podatkowe (PIT-38) i wykazać w nim uzyskane dochody (poniesioną stratę) z tego źródła (art. 45 ust. 1a pkt 1 w zw. z art. 30b ust. 6 ustawy o PIT).

Trzeba sięgnąć do traktatów

Przy opodatkowaniu w Polsce dochodów ze sprzedaży zagranicznych funduszy inwestycyjnych typu ETF należy uwzględnić postanowienia właściwych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska (art. 4a oraz art. 30b ust. 3 ustawy o PIT). W przypadku inwestowania przez rezydenta polskiego w zagraniczne papiery wartościowe, będące przedmiotem obrotu giełdowego poza granicami Polski, zastosowanie znajdą zatem postanowienia właściwych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wcześniej należy jednak ustalić miejsce osiągania dochodów z papierów wartościowych. Często bowiem sprzedaż jednostek funduszy inwestycyjnych, których siedziba znajduje się w jednym państwie, jest realizowana z udziałem podmiotów pośredniczących.

Miejsce wzbogacenia

Pod pojęciem miejsca osiągania dochodów należy rozumieć miejsce, w którym wykonywane są czynności generujące dochód i będące jego przyczyną sprawczą. Miejscem uzyskania dochodów jest miejsce pierwotnego powstania wzbogacenia (ich źródło) – bez znaczenia pozostaje przy tym miejsce wypłaty środków. Takie stanowisko potwierdza również orzecznictwo sądowoadministracyjne (zob. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 kwietnia 2010 r., II FSK 2144/08). Uwzględniając w tym zakresie fakt, że sprzedaż zagranicznych funduszy inwestycyjnych odbywa się na giełdzie papierów wartościowych (ETF są bowiem co do zasady przedmiotem obrotu giełdowego), miejsce osiągania dochodów należy określić jako miejsce ich sprzedaży (przy obrocie giełdowym – giełda papierów wartościowych).

Przy rozstrzyganiu obowiązków podatkowych związanych ze sprzedażą zagranicznych papierów wartościowych (funduszy inwestycyjnych typu ETF) należy zatem uwzględnić postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych z państwem miejsca osiągania tych dochodów (przy obrocie giełdowym – siedziby giełdy papierów wartościowych).

Przykład

Osoba fizyczna z Polski sprzedała zagraniczne fundusze inwestycyjne typu ETF notowane na niemieckiej giełdzie papierów wartościowych. W takim przypadku należy uwzględnić regulacje umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z Niemcami (dalej: UPO z Niemcami). Zgodnie z art. 13 ust. 5 UPO z Niemcami zyski z przeniesienia własności jakiegokolwiek majątku (niewymienionego we wcześniejszych ustępach tego artykułu) podlegają opodatkowaniu tylko w tym umawiającym się państwie, w którym przenoszący własność ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. Zbycie zagranicznych papierów wartościowych (jednostek funduszy inwestycyjnych ETF) według UPO z Niemcami podlega więc opodatkowaniu jedynie w kraju zamieszkania osoby otrzymującej tego rodzaju dochody, czyli w tym przypadku w Polsce. Dochód uzyskany z tytułu sprzedaży jednostek zagranicznych funduszy inwestycyjnych typu ETF na niemieckiej giełdzie papierów wartościowych podlega, z uwzględnieniem postanowień UPO z Niemcami, opodatkowaniu w Polsce (zgodnie z art. 30b ust. 1 ustawy o PIT.

Przeliczenie kwot w walucie

Przychód uzyskany w walutach obcych oraz poniesione w walutach obcych koszty uzyskania przychodów należy przeliczyć na podstawie art. 11a ust. 1 i 2 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (przy obrocie giełdowym będzie to dzień roboczy poprzedzający dzień zawarcia transakcji na giełdzie). Przychodami z odpłatnego zbycia papierów wartościowych są bowiem przychody należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Dzień zawarcia transakcji sprzedaży na giełdzie jest dniem, na który przychody ze sprzedaży stają się należne.

Z kolei koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, tj. dnia roboczego poprzedzającego dzień nabycia papierów wartościowych – jednostek zagranicznego funduszu inwestycyjnego ETF (art. 11a ust. 2 ustawy o PIT).

Jak dokumentować

W celu opodatkowania dochodów uzyskanych ze sprzedaży zagranicznych papierów wartościowych – jednostek uczestnictwa w zagranicznych funduszach inwestycyjnych typu ETF, podatnik powinien posiadać stosowne dokumenty potwierdzające uzyskanie przychodu z tego tytułu oraz dokumenty potwierdzające poniesione koszty związane z ich nabyciem, np. odpowiednie dokumenty wystawione przez podmiot pośredniczący w obrocie tymi papierami wartościowymi (np. dom maklerski czy bank). Tylko bowiem na podstawie dokumentów jednoznacznie potwierdzających zakres, a także rodzaj transakcji realizowanej przez podatnika będzie można prawidłowo wypełnić obowiązki podatkowe wynikające z przywołanych regulacji prawnych.

Autor jest konsultantem podatkowym w dziale podatków bezpośrednich ECDDP sp. z o.o.

Papiery wartościowe w ustawie o PIT

Ustawa o PIT w art. 5a pkt 11 stanowi, że przez papiery wartościowe należy rozumieć papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Zgodnie z art. 3 pkt 1 tej ustawy należą do nich:

1. akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,

2. inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w punkcie 1, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne).