- Prowadzę biuro rachunkowe. Znaczna część moich klientów (zarówno podatnicy CIT, jak i PIT) przyjmuje – na potrzeby VAT – że używane w działalności gospodarczej pojazdy samochodowe służą tzw. działalności mieszanej, tj. są wykorzystywane do działalności gospodarczej oraz do innych celów, w szczególności celów osobistych przedsiębiorcy lub członków jego rodziny, a także pracowników. Jak wykazywać koszty uzyskania przychodów związane z używaniem tych pojazdów (odpisy amortyzacyjne, koszty eksploatacyjne, VAT)? – pyta czytelniczka.
Od 1 kwietnia 2014 r. w ustawie o VAT funkcjonuje domniemanie, że pojazdy samochodowe (tj. pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony) służą tzw. działalności mieszanej, tj. zarówno działalności gospodarczej, jak i do innych celów (np. osobistych podatnika lub pracownika).
W art. 86a ust. 1 ustawy o VAT ustawodawca wprowadził domniemanie, że pojazdy samochodowe służą działalności mieszanej, a zatem kwota podatku naliczonego od wydatków związanych z ich używaniem jest ograniczona do 50 proc. kwoty VAT.
Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zalicza się wydatki dotyczące:
1) nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych;
2) używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową, inne niż wymienione w pkt 3;
3) nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów (art. 86a ust. 2 ustawy o VAT).
Od dziś paliwo na innych zasadach
Wydatki związane z samochodami obejmują m.in. paliwo do pojazdów samochodowych. Jednak od 1 kwietnia 2014 r. do 30 czerwca 2015 r. w przypadku niektórych pojazdów samochodowych prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabywanego paliwa było wyłączone na mocy przepisu przejściowego. Obniżenie kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie miało zastosowania do nabywanych przez podatnika do 30 czerwca 2015 r. paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu:
1) samochodów osobowych;
2) innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:
a) 1 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 425 kg,
b) 2 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 493 kg,
c) 3 lub więcej – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 500 kg.
Uwaga! Zasada ta nie dotyczyła pojazdów samochodowych, które były wykorzystywane przez podatnika wyłącznie do działalności gospodarczej.
Od 1 lipca nie obowiązuje już całkowite wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego od nabywanego paliwa do napędu samochodów osobowych i innych ww. pojazdów służących działalności mieszanej. Zatem od 1 lipca stosuje się także do paliwa rozwiązanie ogólne dotyczące pojazdów samochodowych, które ogranicza kwotę podatku naliczonego przysługującego do odliczenia od paliwa do wysokości 50 proc. kwoty VAT. O tym, czy i w jakim zakresie podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, decydują zasady określone w art. 86 ust. 1, 8, i 9 oraz w art. 88 i 90 ustawy o VAT. Należy o tym pamiętać, ustalając kwotę podatku naliczonego. Może się bowiem okazać, że z uwagi na brak związku z działalnością opodatkowaną przedsiębiorcy w ogóle nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego (ustalonego zgodnie z art. 86a ustawy o VAT czy to w wysokości 50 proc. kwoty zapłaconego VAT czy podatku w pełnej wysokości). Ograniczenie to będzie miało zastosowanie nie tylko wówczas, gdy podatnikiem jest sprzedawca (tj. VAT naliczony wynika z faktury zakupowej), czy od importu towarów, ale również przy wszelkich obciążeniach odwrotnych (np. import usług, WNT).
Ewidencja i VAT-26
Poza zakresem tematyki niniejszego artykułu znajdują się pojazdy, w przypadku których odliczeniu podlega cała kwota VAT od związanych z nimi wydatków. Są to m.in. autobusy i pojazdy samochodowe służące wyłącznie działalności gospodarczej. W praktyce problemy opisane przez czytelniczkę dotyczą samochodów osobowych w rozumieniu art. 4a pkt 9a ustawy o CIT i art. 5a pkt 19a ustawy o PIT. Tylko bowiem w stosunku do tych pojazdów przepisy ustawy o VAT uzależniają uznanie całego VAT za podatek naliczony od prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu i złożenia informacji VAT-26 >patrz ramka.
Nie bada się faktycznego sposobu
W przypadku samochodów osobowych służących działalności mieszanej, tj. wykorzystywanych zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą, jak i do celów niezwiązanych z tą działalnością przyjęto więc domniemanie, że tego typu pojazdy są wykorzystywane w 50 proc. w biznesie, a w pozostałej części prywatnie. Przyjęte uproszczenie oznacza, że nie bada się już realnego wykorzystywania tych pojazdów w celach biznesowych. Niezależnie od tego, czy faktyczne wykorzystywanie na potrzeby firmy byłoby wyższe czy niższe, w rozliczeniach VAT uznaje się, że pojazd wykorzystywany jest w 50 proc. w biznesie. Czy to oznacza, że w rozliczeniach CIT i PIT podatnicy wykorzystujący takie pojazdy są zobligowani do automatycznego pomniejszania kosztów używania samochodu osobowego o 50 proc.?
Prześledźmy to na podstawie kategorii kosztów związanych z wykorzystywaniem samochodu osobowego w prowadzonej działalności gospodarczej.
Gdzie szukać definicji samochodu osobowego
Samochód osobowy – w myśl art. 4a pkt 9a ustawy o CIT i art. 5a pkt 19a ustawy o PIT – to pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:
a) pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
– klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub
– z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,
b) pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,
c) pojazdu specjalnego, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:
– agregat elektryczny/spawalniczy,
– do prac wiertniczych,
– koparka, koparko-spycharka,
– ładowarka,
– podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
– żuraw samochodowy,
d) pojazdu samochodowego określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o VAT.
Spełnienie wymagań dla pojazdów samochodowych określonych w:
1) art. 4a pkt 9a lit. a i b ustawy o CIT i art. 5a pkt 19a lit. a i b ustawy o PIT stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań;
2) art. 4a pkt 9a lit. c ustawy o CIT i art. 5a pkt 19a lit. c ustawy o PIT stwierdza się na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
