Ustawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 167; dalej: uozz) obliguje pracodawcę do zapewnienia swobodnego działania zakładowej organizacji związkowej na terenie zakładu pracy. Powołanie pracownika do pełnienia funkcji w zakładowej organizacji związkowej nie ma wpływu na stosunek pracy łączący pracownika z pracodawcą. Jak stanowi art. 3 uozz, nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
Tak więc osoba pozostająca w zatrudnieniu, mimo oddelegowania do pełnienia funkcji w zakładowej organizacji związkowej, nadal jest podmiotem praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy, a fundamentalnym prawem pracownika jest prawo do wynagrodzenia. Zgodnie z art. 80 k.p., wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę wykonaną, natomiast za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Jednak art. 31 uozz przewiduje prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej. Określa on przy tym m.in. liczbę pracowników, jaka może korzystać z tego uprawnienia. Ponadto z przepisu tego wynika, że zwolnienia od pracy, w zależności od wniosku zarządu zakładowej organizacji związkowej, udzielane są z zachowaniem prawa do wynagrodzenia lub bezpłatnie.
Fiskus akceptuje
Zatem jeżeli pracodawca wypłaca wynagrodzenie pracownikom oddelegowanym do pełnienia funkcji np. w zakładowej organizacji związkowej na warunkach określonych w przepisach prawa, to koszty z tego tytułu można uznać za koszty uzyskania przychodów na zasadach wynikających z art. 15 ust. 4g ustawy o CIT. Stanowisko takie w pełni podzielają organy fiskalne (por. interpretacje: Izby Skarbowej w Łodzi z 8 maja 2012 r., IPTPB3/423-59/12-2/IR; Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 sierpnia 2011 r., ILPB3/423-247/11-2/KS; Izby Skarbowej w Katowicach z 17 listopada 2010 r., IBPBI/2/423-1091/10/MO).
Do kosztów podatkowych można również kwalifikować koszty szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników oddelegowanych do pełnienia funkcji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej. Zapewnienie pracownikom okresowo takich szkoleń jest obowiązkiem zakładu pracy, wynikającym z przepisów k.p., a przy tym nie ma podstaw, by pracodawca zawieszał realizowanie tego obowiązku na czas oddelegowania pracowników do pełnienia funkcji w związku zawodowym.
Przy liczeniu odpisu
Ponadto osoby pełniące określone funkcje w zakładowych organizacjach związkowych pozostają pracownikami. Zakład pracy nie ma podstaw, by pomijać tych pracowników, ustalając przeciętną liczbę zatrudnionych na potrzeby naliczenia odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. To oznacza, że kwota naliczonego odpisu, w tym przypadającego na pracowników oddelegowanych do zarządów zakładowych organizacji związkowych, będzie kosztem uzyskania przychodów w dacie jej wpłaty na rachunek bankowy tego funduszu (art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. b ustawy o CIT).
Szkolenia i podróże
Zgodnie z interpretacją Izby Skarbowej w Katowicach z 9 maja 2012 r. (IBPBI/2/423-130/12/PC) z kosztów uzyskania przychodów należy wyeliminować ewentualne wydatki pracodawcy, ponoszone na pokrycie kosztów szkoleń czy podróży pracowników, jeśli podróże te są odbywane przez nich w związku z realizowaniem zadań z tytułu funkcji pełnionych w ramach zakładowych organizacji związkowych. Wydatki te nie są ponoszone w związku z realizacją obowiązków ustawowych i nie mają na celu osiągania przychodów ani zachowania albo zabezpieczenia źródła ich uzyskiwania. Zatem nie spełniają przesłanek uznania ich za koszty uzyskania przychodów.
—Sebastian Twardoch jest doradcą podatkowym w Twardoch Rachunkowość i Podatki
—Krzysztof Hanuszek jest specjalistą w zakresie podatków w Twardoch Rachunkowość i Podatki
