Oprocentowanie lokat: łatwiej rozliczyć firmowe odsetki

1 stycznia 2015 r. zmieniły się zasady opodatkowania odsetek zgromadzonych na rachunkach bankowych przez osoby fizyczne prowadzące własny biznes. Zgodnie z nowelizacją ustaw o CIT i o PIT są zaliczane do przychodów z działalności gospodarczej. Dotyczy to odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na kontach związanych z prowadzonym biznesem. Przedsiębiorcy rozliczą je tak samo jak odsetki na „zwykłych" rachunkach.

Przyczyna sporów

Dotychczas organy podatkowe uznawały, że przychodami z działalności gospodarczej są tylko odsetki od rachunków związanych z wykonywaną działalnością. Chodzi o te konta, z których regulowane są firmowe zobowiązania oraz na które wpływają płatności od kontrahentów. Fiskus inaczej traktował natomiast odsetki od kwot zdeponowanych na innych rachunkach bankowych, np. lokatach terminowych czy depozytach. Jeśli dane kwoty były przenoszone na inny rachunek, to nie miały już związku z działalnością. Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych stanowiły wówczas przychód z kapitałów pieniężnych, opodatkowany tzw. podatkiem Belki. Wówczas to bank jako płatnik odpowiada za pobranie i odprowadzenie daniny do urzędu skarbowego.

Takie stanowisko nie tylko komplikowało rozliczenia, ale w większości przypadków było niekorzystne dla przedsiębiorców, zwłaszcza gdy dany biznesmen rozliczał się według skali i płacił PIT według stawki 18 proc. Tymczasem odsetki obciążone są stawką 19 proc.

Większy problem powstawał jednak w sytuacji, gdy bank jako płatnik nie pobrał podatku, mimo że był do tego zobowiązany. Taka sytuacja była dość częsta, gdyż banki traktowały wszystkie lokaty przedsiębiorcy jako rachunki związane z prowadzoną przez niego działalnością. Wówczas przedsiębiorca sam musiał zapłacić zryczałtowany podatek kapitałowy.

Odrębne rozliczenie

Przykładem takiego rozstrzygnięcia jest m.in. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 8 listopada 2012 r. (ITPB1/ 415-928/12/HD). Z pytaniem do fiskusa zwrócił się przedsiębiorca, który jako osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą w zakresie produkcji maszyn dla rolnictwa. Rozlicza się podatkiem liniowym, a zdarzenia gospodarcze ewidencjonuje za pomocą ksiąg rachunkowych. Wszelkie opłaty związane z prowadzoną działalnością realizuje za pośrednictwem firmowego rachunku.

Wnioskodawca zaznaczył jednocześnie, że posiada na tym rachunku wolne środki. Zawarł więc z bankiem umowę o otwieranie depozytów automatycznych, zgodnie z którą minimalna kwota depozytu wynosi 100 tys. zł. Bank otwiera depozyt automatycznie, pozostawiając na rachunku bankowym 10 tys. zł. Operacja ta polega na przenoszeniu środków z rachunku firmowego na inne konto (subkonto).

Przedsiębiorca chciał się upewnić, czy odsetki lokowane na subkontach są przychodem z działalności gospodarczej opodatkowanym stawką liniową 19 proc. Jego zdaniem tak właśnie należy je zakwalifikować, tym bardziej że z otrzymanych z banku wyciągów nie wynika, by bank jako płatnik pobierał od nich podatek Belki.

Fiskus uznał jednak, że jest to przychód zaliczany do kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Tym samym odsetki te nie podlegają zaewidencjonowaniu w księgach rachunkowych. W przypadku lokat terminowych (depozytów) założonych w banku to bank pełni funkcję płatnika i musi pobrać daninę. Jeśli jednak bank nie pobrał podatku, to obowiązek wykazania odsetek w zeznaniu rocznym i odprowadzenia daniny z tego tytułu spada na przedsiębiorcę.

Wyroki sądów były natomiast rozbieżne. Naczelny Sąd Administracyjny przyznał rację fiskusowi w orzeczeniu z 1 sierpnia 2012 r. (II FSK 2644/10). NSA uznał, że odsetki z lokat, bez względu na nazwę rachunku, pochodzą z działalności związanej z lokowaniem pieniędzy, a nie z prowadzonej działalności gospodarczej. Sprawa, która znalazła swój finał w NSA, dotyczyła podatnika, który zwrócił się do fiskusa o interpretację w kwestii określenia źródła przychodów dla otrzymywanych odsetek od lokat bankowych. Planował rozpoczęcie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej lub poprzez przystąpienie do spółki osobowej (cywilnej, jawnej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej).

Podatnik zamierza także osiągać przychody między innymi z odsetek od lokat bankowych oraz od pożyczek udzielanych różnym podmiotom. Według niego wszystkie tego rodzaju wpływy będą zaliczane do źródła przychodów: „pozarolnicza działalność gospodarcza". Sąd zgodził się z fiskusem, że odsetki z lokat pochodzą z działalności związanej z lokowaniem pieniędzy, a nie z działalności gospodarczej. Powinny zatem być rozliczane odrębnie według stawki 19-proc.

Tak jak pozostałe zyski

Sytuacja przedsiębiorców zmieniła się znacząco po 1 stycznia 2015 r. Zgodnie z nowymi przepisami do przychodów z działalności gospodarczej należą odsetki od pieniędzy na rachunkach rozliczeniowych, o których mowa w przepisach prawa bankowego, lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo- kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Ta sama zasada dotyczy również odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach. Wynika to z nowego brzmienia art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o PIT.

Dla przedsiębiorców oznacza to, że odsetki będą musieli rozliczać sami, na identycznych zasadach jak pozostałe zyski z prowadzonej działalności. Będą je doliczać do innych przychodów uzyskiwanych z prowadzonej działalności.

Jest to też duża zmiana dla banków, które nie muszą już pobierać od nich podatku Belki.

Warto dodać, że początkowo Ministerstwo Finansów przewidywało inne rozwiązania odnośnie do opodatkowania odsetek. Pierwsza wersja projektu nowelizacji zakładała bowiem, że odsetki od lokat tworzonych przy rachunku, za pomocą którego przedsiębiorca dokonuje rozliczeń związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, stanowią przychód z kapitałów pieniężnych, stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Dla wielu przedsiębiorców taka zmiana okazała się sporym zaskoczeniem.

Grzegorz Grochowina, menedżer w firmie doradczej KPMG

Należy pochwalić Ministerstwo Finansów, że wprowadziło w nowelizacji rozwiązanie korzystne dla przedsiębiorców. Teraz mogą uznać za przychód z działalności gospodarczej wszystkie odsetki, zarówno te z rachunku służącego do bieżącej obsługi firmy, jak i z dodatkowych lokat oszczędnościowych. To racjonalny przepis, który powinien zakończyć dotychczasowe spory. W poprzednich latach problemem było bardzo rozbieżne orzecznictwo. Część sądów uznawała kwotę odsetek z lokat za przychód z działalności, część – z kapitałów pieniężnych. Teraz nie ma co do tego wątpliwości, przedsiębiorcy będą musieli doliczyć odsetki do innych przychodów firmy i rozliczyć w zależności od wybranej metody opodatkowania (np. według skali lub stawki liniowej). Co ważne, część z nich nie zapłaci w ogóle podatku, jeśli wykaże odpowiednio wysokie koszty uzyskania przychodu. Warto jednak zwrócić uwagę, czy banki dostosowały swoje systemy do nowych przepisów. Może się bowiem okazać, że część z nich nadal automatycznie pobiera od firmowych odsetek podatek Belki.