Różnice w zaokrągleniach w VAT wynikają przede wszystkim z zastosowania różnych przepisów do różnych zdarzeń regulowanych przepisami prawa podatkowego. Prawidłowe stosowanie przepisów jest zaś obowiązkiem każdego podatnika i jednym z warunków do uznania prowadzenia rozliczeń ?w sposób bezbłędny.
Do pełnych złotych
Ustawą regulującą kwestie ogólne wskazane w innych przepisach prawa podatkowego jest ordynacja podatkowa (dalej: o.p.). W jej art. 63 wskazano generalne podstawy zaokrąglania. W myśl tego przepisu ?w przypadku podatku od towarów ?i usług podstawę opodatkowania, ?a także samą kwotę podatku, zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, ?a końcówki kwot wynoszące 50 ?i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych.
Inaczej na fakturach
Należy jednak zauważyć, że od tej generalnej zasady ustawodawca wprowadził pewne wyjątki. Z odmienną regulacją można się bowiem spotkać w przypadku wystawiania faktur VAT. W art. 106e ust. 11 zd. 3 ustawy o VAT wskazano, że kwoty wykazywane w fakturze zaokrągla się do pełnych groszy, przy czym końcówki poniżej 0,5 grosza pomija się, a końcówki od 0,5 grosza zaokrągla się do 1 grosza.
Jakkolwiek zasady wynikające ?z ordynacji podatkowej i z ustawy ?o VAT zdają się wzajemnie wykluczać, to jednak przy zastosowaniu odpowiednich norm kolizyjnych można dojść do wniosku, że generalna zasada zapisana jest w przepisach ordynacji podatkowej, a zasada szczególna, mająca zastosowanie ?w przypadku wystawienia faktur, znalazła odzwierciedlenie w ustawie o VAT. Konsekwencją przyjęcia takiego stanowiska jest stosowanie odmiennych zasad zaokrąglania kwot podlegających opodatkowaniu VAT.
W przypadku:
- ?wystawienia faktury VAT – zaokrągleniu podlegają kwoty do pełnych groszy zgodnie z przepisami ustawy o VAT;
- ?przeniesienia kwoty VAT ?z ewidencji sprzedaży lub zakupów VAT do deklaracji VAT – zaokrągleniu podlega kwota do pełnych złotych zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej.
Odmienne ?metody liczenia
Niewielkie różnice sięgające kilku groszy w kwotach VAT mogą być także wynikiem zastosowania różnych metod liczenia podatku – od kwoty netto lub od kwoty brutto. Zgodnie bowiem z art. 85 ustawy ?o VAT w przypadku świadczenia usług, w tym w zakresie handlu i gastronomii, kwota podatku należnego może być obliczana jako iloczyn wartości dostawy i stawki:
1) 18,70 proc. – dla towarów i usług objętych stawką 23 proc.,
2) 7,41 proc. – dla towarów ?i usług objętych stawką 8 proc.,
3) 4,76 proc. – dla towarów i usług objętych stawką podatku 5 proc.
Zastosowanie metody rozliczeniowej od kwoty brutto dotyczy przede wszystkim sprzedaży ewidencjonowanej za pomocą kas fiskalnych. ?W przypadku wystawienia faktury VAT do paragonu może dojść do sytuacji, w której taka sama kwota brutto na paragonie i na fakturze VAT będzie obliczona od różnej kwoty netto i kwoty VAT. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w poniższym przykładzie.
Przykład
Osoba fizyczna kupuje towary ?na kwotę 1230 zł potwierdzoną paragonem fiskalnym. Sprzedaż opodatkowana jest stawką VAT ?w wysokości 23 proc. Przy zastosowaniu metody obliczenia VAT od kwoty brutto na podstawie art. 85 ustawy o VAT (wzór: wartość brutto x 18,70 proc. = kwota VAT) sprzedaż wyglądałaby następująco:
1. wartość brutto: 1230 zł,
2. wartość VAT: 230,01 zł ?(1230 zł x 18,7 proc. = 230,01 zł),
3. wartość netto: 999,99 zł.
W przypadku, w którym zostałaby pierwotnie wystawiona faktura, gdzie VAT jest liczony od kwoty netto, poszczególne wartości na fakturze mogłyby wyglądać następująco:
1. wartość netto: 1000 zł,
2. wartość VAT: 230 zł,
3. wartość brutto: 1230 zł.
W celu wyeliminowania tych rozbieżności należałoby faktury VAT dokumentujące sprzedaż dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wystawiać na takich samych zasadach jak paragony fiskalne, czyli licząc VAT od kwoty brutto. Faktura VAT potwierdzająca sprzedaż dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej powinna wykazywać takie same kwoty, jakie zawiera paragon fiskalny.
Z ewidencji ?do deklaracji
Kolejne wątpliwości związane ?z właściwym zaokrąglaniem kwot VAT wynikają z przeniesienia wartości z ewidencji VAT do deklaracji VAT. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa wpisów w ewidencji sprzedaży lub zakupów VAT może być bardzo dużo. Należy zwrócić uwagę, że zawsze zaokrągleniu będzie podlegać kwota będąca sumą kwot wynikających z poszczególnych ewidencji.
Nierzadko zdarza się także, że podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do 1 złotego przeniesiona do deklaracji VAT i przemnożona przez stawkę podatku daje kwotę podatku, która jest wyższa o 1 zł niż kwota podatku wykazana np. ?w ewidencji sprzedaży VAT. Obrazuje to poniższy przykład.
Przykład
W ewidencji sprzedaży VAT zostały wykazane kwoty według stawki 23 proc.
- wartość netto: 15 236,91 zł,
- wartość VAT należnego: 3504,49 zł.
Do deklaracji VAT po zaokrągleniu podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego z dokładnością ?do 1 zł przenosi się:
- ?wartość netto sprzedaży opodatkowanej według stawki 23 proc. ?– 15 237 zł,
- ?wartość VAT należnego: ?3504 zł.
W wyniku przemnożenia podstawy opodatkowania przez stawkę podatku wynik jest o 1 zł wyższy:
15 237 zł x 23 proc. = 3505 zł
W takim przypadku prawidłowym rozwiązaniem jest przeniesienie do deklaracji VAT wartości wynikających z podsumowania rejestru sprzedaży VAT (tj. w powyższym przykładzie podstawa opodatkowania 15 237 złote, VAT 3504 złote). Wpisanie do deklaracji wartości wynikających z przemnożenia podstawy opodatkowania przez stawkę podatku (podstawa opodatkowania 15 237 zł, VAT 3505 zł) należałoby uznać za niewłaściwe.
Co z wartością ?mniejszą niż grosz
Na zakończenie należy zauważyć, że nie jest możliwe takie zaokrąglanie kwot VAT, w którym pomija się końcówki kwot tego podatku o wartości mniejszej niż jeden grosz. Stwierdził tak jeszcze na podstawie starych przepisów (brzmiących analogicznie jak obecne) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku ?z 10 grudnia 2008 r. (III SA/Wa 2021/08). Sąd ten przyznał, że wprawdzie w polskim systemie monetarnym nie funkcjonuje jednostka pieniężna o wartości mniejszej niż 1 grosz, jednak regulacja dotycząca zaokrąglania kwot podatku ma właśnie na celu wyeliminowanie sytuacji, w której zobowiązanie pieniężne byłoby wyrażone w ułamkowej części grosza.
Rafał ?Lewandowski, doradca podatkowy z Kancelarii BSJP Brockhuis Jurczak Prusak sp.k.
Wskazana jest należyta staranność
Skomplikowane przepisy prawa podatkowego nie pomagają polskim przedsiębiorcom. Poszczególne regulacje wynikają z wielu ustaw, a zawarte w nich normy prawne nakładają się i przenikają. Nie inaczej jest w przypadku zaokrągleń w podatku od towarów i usług. Podkreślając, że właściwe rozliczenie z podatków jest ustawowym obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, trzeba z należytą starannością podejść do prawidłowego wystawienia paragonów i faktur VAT, ich ewidencjonowania oraz rozliczania w deklaracjach.
