Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 17 kwietnia 2014 r. (III SA/Wa 2671/13).
Spółka zawarła umowę konsorcjum, w ramach której partnerzy tworzą zes?pół w celu wykonania projektu. Faktury kosztowe partnerów i zewnętrznych dostawców wystawiane są na lidera konsorcjum, który również jako jedyny podmiot wystawia faktury VAT na zamawiającego. We wniosku o interpretację spółka zadała pytanie, czy podział przychodów i kosztów pomiędzy partnerów dokonywany przez lidera podlega opodatkowaniu VAT.
Zdaniem spółki rozliczenia finansowe pomiędzy partnerami nie są dostawą towarów ani świadczeniem usług, ?a zatem nie powinny być dokumentowane fakturami VAT, lecz innymi dokumentami księgowymi – notami uznaniowymi i obciążeniowymi. Przeniesienie to ma charakter czysto techniczny ?i służy odzwierciedleniu przychodów ?oraz kosztów każdego partnera stosownie do jego udziału w projekcie. Na poparcie swojego stanowiska spółka powołała się na wyrok WSA (I Sa/Po 880/11), utrzymany następnie w mocy przez NSA (I FSK 1128/12).
Organ w wydanej interpretacji nie zgodził się z tym stanowiskiem i stwierdził, że czynności wykonywane przez partnera konsorcjum są odpłatnym świadczeniem usług podlegającym opodatkowaniu na postawie art. 8 ust.1 ustawy o VAT. W ocenie organu z punktu widzenia VAT i zgodnie z zasadą odrębności podatników, podatnikiem jest każdy partner, a nie samo konsorcjum. Rozliczenia finansowe są wynagrodzeniem za świadczone usługi. Organ uznał, że spółka ma obowiązek udokumentowania fakturą VAT każdego odpłatnego świadczenia wykonanego przez lidera na rzecz partnerów konsorcjum.
Spółka wniosła na interpretację skargę do WSA.
Sąd zgodził się ze spółką. Podniósł, że podział kosztów i przychodów nie jest ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług. Podział ten nie wiąże się także z przekazywaniem władztwa ekonomicznego nad towarami pomiędzy liderem a partnerami. Zdaniem sądu taka operacja księgowa nie jest czynnością odpłatną, a więc nie może podlegać opodatkowaniu VAT.
—Amelia Sawerska, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Krzysztof ?Kańtor, aplikant radcowski, konsultant w warszawskim biurze firmy Deloitte Doradztwo Podatkowe ?sp. z o.o.
Przetargi na inwestycje o znacznej wartości, przykładowo związane z infrastrukturą drogową czy energetyczną, to dla wielu firm szansa na zdobycie nowych zamówień. Niejednokrotnie jednak skala prac, wymogi techniczne oraz ryzyko finansowe sprawiają, że ich realizacja przekracza faktyczne możliwości jednego podmiotu. ?W takiej sytuacji utworzenie konsorcjum może pozwolić firmom na realizację wspólnego przedsięwzięcia, bez konieczności tworzenia odrębnej spółki celowej.
Na gruncie polskiego prawa konsorcjum ?nie jest odrębnym podmiotem prawa ?i podatnikiem VAT. Porozumienie ?o współdziałaniu może przybrać różne formy, ale zasadniczo powinno określać wspólny cel oraz zasady jego realizacji, ?w szczególności udział każdego z uczestników w stratach lub zyskach. W praktyce, ?na podstawie udzielonych pełnomocnictw, konsorcjum reprezentowane jest przez lidera, który wystawia we własnym imieniu faktury na klienta, przy czym poszczególni uczestnicy odpowiadają z nim solidarnie za realizację umowy z zamawiającym.
Nie podlega dyskusji, że świadczenia wykonane przez uczestnika konsorcjum ?w ramach realizacji projektu (np. prace przy budowie autostrady) powinny być dokumentowane fakturą i podlegać VAT. Wątpliwości mogą pojawić się w przypadku rozliczeń przychodów i kosztów w ramach konsorcjum. Wydaje się, że nie występuje tu świadczenie usług, jednak w interpretacjach indywidualnych wydanych na przestrzeni ostatnich lat organy podatkowe w wielu przypadkach uznawały, że rozliczenie przychodów i kosztów pomiędzy konsorcjantami podlega opodatkowaniu tym podatkiem.
Z takim poglądem nie zgodził się sąd orzekający w niniejszej sprawie, potwierdzając brak obowiązku opodatkowania VAT rozliczeń przychodów i kosztów między partnerami w ramach konsorcjum. Zdaniem sądu, działań takich nie można na gruncie VAT oceniać jednostkowo, lecz należy uwzględniać podstawowy cel wynikający ?z takich porozumień gospodarczych. Ponadto powoływane przez organy szerokie rozumienie pojęcia świadczenia usług na gruncie ustawy o VAT nie oznacza, że świadczeniem usług jest każda czynność czy zdarzenie, którego efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron na skutek działania bądź zaniechania innej strony. Taki wniosek wynika w szczególności z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np.: sprawy C-498/99, C-16/93, C-89/81, ?czy C-154/80).
Komentowany wyrok kontynuuje zatem korzystną dla podatników linię orzeczniczą sądów administracyjnych i potwierdza, że rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia, jeżeli nie towarzyszy im świadczenie usługi, nie mogą być traktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu VAT. Tym samym, możliwe jest dokumentowanie ich za pomocą innych dokumentów księgowych niż faktura (np. not obciążeniowych).
