Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnik ma prawo do odliczenia VAT, pod warunkiem że zakupione towary i usługi mają związek z działalnością opodatkowaną. Nabycie usługi w postaci prawa do przedterminowego rozwiązania umowy jest związane z czynnościami objętymi VAT (działalnością prowadzoną przez podatnika – usługami dostarczania personelu). Usługa ta związana jest z całokształtem działalności gospodarczej firmy Alfa, stanowiąc koszt racjonalny i uzasadniony z biznesowego punktu widzenia.

Tym samym doprowadzenie do ustania stosunku umownego (zakup usług informatycznych), który nie jest już wykorzystywany w prowadzonej działalności, jest zgodne z interesem gospodarczym podatnika. W tym zakresie nabywane świadczenie (wyrażenie przez kontrahenta zgody na rozwiązanie umowy na świadczenie usług) dotyczy potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej w analogicznym stopniu jak każda inna usługa mająca na celu racjonalizację (zmniejszenie) kosztów prowadzonej działalności.

Brak ograniczeń

Jednocześnie w omawianym przypadku nie mają zastosowania ograniczenia w odliczeniu podatku, określone w art. 88 ustawy o VAT. W szczególności nie będzie miał zastosowania art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT wskazujący, że faktury nie są podstawą do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku, ?w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona z podatku. Jak wskazano powyżej, transakcja podlega opodatkowaniu stawką 23 proc. VAT, co wyklucza zakwestionowanie prawa do odliczenia VAT ?z powodu braku opodatkowania usługi.

Za jaki okres rozliczeniowy

Prawo do odliczenia VAT po stronie Alfa powstaje na zasadach ogólnych. Zgodnie z ogólną regulacją art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Przy czym w przepisach o VAT obowiązuje zasada, że do odliczenia podatku konieczne jest posiadanie przez nabywcę faktury dokumentującej nabycie świadczenia (podatnik nie może obniżyć kwoty podatku należnego wcześniej niż za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał fakturę) – art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT.

Jeżeli podatnik nie odliczy VAT w pierwotnym terminie, to ma prawo do odliczenia podatku za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Należy jednak pamiętać, że uprawnienie to odnosi się do art. 86 ust. 10 (czyli do momentu, kiedy powstał obowiązek podatkowy po stronie sprzedawcy – w naszym przypadku będzie to data wykonania usługi), a nie do okresu rozliczeniowego, w którym nabywca otrzymał fakturę VAT (art. 86 ust. 10b pkt 1).

Później poprzez korektę

Dodatkowo w art. 86 ust. 13 ustawy o VAT utrzymano zasadę, że jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w ustawowych terminach, to może on obniżyć kwotę podatku należnego przez korektę deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Może to jednak zrobić nie później niż ?w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Przykład

Beta podpisała porozumienie ?o przedterminowym rozwiązaniu umowy najmu. Porozumienie weszło w życie 28 kwietnia 2014 r. Beta rozlicza VAT w miesięcznych okresach rozliczeniowych.  Fakturę ?z tytułu wyrażenia zgody przez wynajmującego na rozwiązanie umowy Beta otrzymała 2 maja ?2014 r. Obowiązek podatkowy powstał po stronie podatnika (wynajmującego) 28 kwietnia ?2014 r. Jeżeli Beta nie odliczy VAT ?w rozliczeniu za maj 2014 r. (okres rozliczeniowy, w którym otrzymała fakturę VAT), to może zrealizować odliczenie w dwóch następnych okresach rozliczeniowych, licząc ?od okresu, w którym powstał obowiązek podatkowy (tj. 28 kwietnia 2014 r.). Tym samym Beta ma prawo do odliczenia VAT ?w maju lub w czerwcu 2014 r.

Organy potwierdzają

Na możliwość odliczenia VAT ?w omawianym przypadku wskazują również organy podatkowe. Jak czytamy w interpretacji ?Izby Skarbowej w Katowicach ?z 14 sierpnia 2013 r. (IBPP1/443-431/13/MS):

„(...) Podstawową korzyścią wynikającą z zawartego przez wnioskodawcę porozumienia ?o rozwiązaniu umowy najmu było zwolnienie wnioskodawcy z obowiązku uiszczania czynszu z tytułu najmu przedmiotowej nieruchomości. Ponadto z wniosku wynika, że wnioskodawca prowadzi działalność podlegającą opodatkowaniu VAT na terenie kraju oraz wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów, eksport towarów oraz świadczenie usług na rzecz podmiotów i osób, dla których przepisy o VAT przewidują ich opodatkowanie w miejscu siedziby albo zamieszkania odbiorcy.

Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy prawa podatkowego, stwierdzić należy, iż w związku z tym, że otrzymana przez kontrahenta wnioskodawcy kwota wynikająca z zawartego porozumienia o rozwiązaniu umowy najmu będzie stanowiła wynagrodzenie za świadczoną przez kontrahenta usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów według stawki 23 proc., co szczegółowo uzasadniono powyżej, nie znajdzie zastosowania w tym zakresie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT.

W konsekwencji powyższego wnioskodawcy przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego ?z faktury wystawionej przez kontrahenta wnioskodawcy dokumentującej opłatę wynikającą z zawartego porozumienia ?o rozwiązaniu umowy najmu, gdyż jak wskazał wnioskodawca, opłata z tytułu porozumienia ?o rozwiązaniu umowy najmu, którego zawarcie znajduje ekonomiczne uzasadnienie, ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą (przedmiotowy najem dotyczył budynku biurowego wykorzystywanego przez wnioskodawcę prowadzącego działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu VAT na terenie kraju oraz wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów, eksport towarów oraz świadczenie usług na rzecz podmiotów ?i osób, dla których przepisy o VAT przewidują ich opodatkowanie ?w miejscu siedziby albo zamieszkania odbiorcy). Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli nie zaistnieją inne okoliczności wykluczające prawo do odliczenia podatku naliczonego wskazane ?w art. 88 ustawy o VAT".

—Adam Czekalski, doradca podatkowy

WNIOSEK:

W omawianym przypadku wyrażenie zgody na przedterminowe rozwiązanie umowy o świadczenie usług należy uznać za świadczenie usług opodatkowane VAT według stawki podstawowej. Podatnikowi będącemu nabywcą usługi przysługuje prawo do odliczenia VAT na zasadach ogólnych.