Nowe zasady odliczania VAT dotyczą nie tylko samochodów osobowych, ale także innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. W wyniku nowelizacji zlikwidowano limit kwotowy odliczenia. Dodatkowo, przed podatnikami pojawiła się możliwość odliczenia 100 proc. podatku naliczonego. Niestety, wraz z tymi zmianami wprowadzono nowe unormowania dotyczące sprzedaży samochodów, przy zakupie których odliczono VAT, co czyni system odliczeń skomplikowanym.

Tylko przy operacyjnym

Rozważając kwestię realizowania odliczeń z tytułu wykupu leasingowanego samochodu, trzeba na początku wspomnieć, że problematyka ta dotyczy jedynie leasingu operacyjnego. Poza jej zakresem jest występujący również w obrocie gospodarczym leasing finansowy.

W przypadku leasingu operacyjnego samochód jest składnikiem majątkowym leasingodawcy. Podmiot ten m.in. dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Po upływie terminu leasingu korzystający (leasingobiorca) może, lecz nie musi skorzystać z możliwości wykupienia takiego auta. Z kolei leasing finansowy charakteryzuje się tym, że przeniesienie własności następuje automatycznie po zakończeniu okresu trwania umowy.

W Polsce bardziej popularny jest leasing operacyjny pozwalający firmom na korzystanie z samochodu z pominięciem konieczności wyłożenia znacznych środków na jego nabycie. Na jego popularność miały wpływ także przepisy podatkowe umożliwiające częściowe ominięcie limitów kwotowych odliczenia, które obowiązywały w starym stanie prawnym. Otóż użytkowanie samochodu na podstawie umowy leasingu i jego późniejszy wykup po zakończeniu takiej umowy jest traktowany jako dwie odrębne czynności. ?W konsekwencji, odliczenie VAT z tytułu rat leasingowych nie wpływało na wysokość możliwego odliczenia z tytułu późniejszego wykupu, gdyż limit 6000 zł przysługiwał niezależnie w stosunku do obu transakcji.

Został jedynie limit procentowy

Od 1 kwietnia zniesiony został limit kwotowy odliczenia. Zachowano jedynie limit procentowy i to tylko w przypadku odliczenia VAT od samochodu wykorzystywanego zarówno do działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych. Ze względu na to, że wykup samochodu z leasingu może nastąpić dla celów prowadzonej działalności lub do celów prywatnych, obie kwestie zostaną poniżej opisane.

Do prowadzenia działalności...

Zasadniczo w przypadku wykupu samochodu z leasingu podatnik VAT może odliczyć 50 proc. podatku naliczonego, jeżeli samochód jest wykorzystywany zarówno do działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych. Od takiej zasady ustawodawca przewidział dwa wyjątki.

Pierwszy dotyczy sytuacji, kiedy podatnik VAT wykupuje z leasingu auto, którego konstrukcja:

- ?wyklucza możliwość używania go do celów innych niż działalność gospodarcza lub

- ?powoduje, że użycie takiego samochodu do innych celów jest nieistotne.

Dobrym przykładem ilustrującym taki przypadek będzie karawan, jeżeli będzie on miał jeden rząd siedzeń albo jego dopuszczalna masa całkowita będzie większa niż 3 tony. Warto nadmienić, że z tego wyjątku nie mogą skorzystać tzw. samochody z kratką, które swobodnie mogą być użytkowane do celów osobistych podatnika ?i to również w przypadku, gdy podatnikowi będzie przysługiwało prawo do dokonania 100 proc. odliczenia VAT z tytułu rat leasingowych.

Przykład

Podatnik VAT Piotr Wiśniewski zawarł 1 lutego 2014 r. umowę leasingu operacyjnego samochodu. Samochód został wydany panu Piotrowi przed 1 kwietnia 2014 r. Z tytułu rat leasingowych podatnikowi przysługiwało prawo do pełnego odliczenia VAT. Pan Piotr zarejestrował umowę do 2 maja 2014 r. W przypadku wykupu samochodu w przyszłości nie będzie mu przysługiwało prawo do pełnego odliczenia automatycznie, gdyż wykup będzie potraktowany jako umowa odrębna od leasingu.

Drugi wyjątek dotyczy sposobu wykorzystania pojazdu przez podatnika. Otóż można odliczyć 100 proc. VAT z tytułu wykupu samochodu, jeżeli pojazd ten będzie wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej. ?W tym celu podatnik musi złożyć stosowne zawiadomienia na formularzu VAT-26 oraz prowadzić bardzo dokładną ewidencję przebiegu pojazdu.

Przykład

Podatniczka VAT Magdalena Nowak zawarła 1 lutego 2014 r. umowę leasingu operacyjnego samochodu. Samochód został wydany pani Magdzie przed 1 kwietnia 2014 r. Z tytułu rat leasingowych przysługiwało jej prawo do pełnego odliczenia VAT. Pani Magda zarejestrowała umowę do 2 maja 2014 r. Postanowiła również, że będzie wykorzystywać leasingowany pojazd wyłącznie do swojej działalności gospodarczej (złożyła stosowny formularz VAT-26). W przypadku wykupu tego pojazdu w przyszłości pani Magdzie będzie przysługiwało pełne prawo do odliczenia VAT.

...albo dla celów prywatnych

Firmy leasingowe umożliwiają również wykupienie leasingowanego samochodu dla celów prywatnych. W takim przypadku podatnikowi VAT nie będzie oczywiście przysługiwało prawo do jakichkolwiek odliczeń podatku naliczonego. Warto zwrócić uwagę, że wykup dla celów prywatnych nie spowoduje konieczności korekty VAT, gdyż – jak wcześniej zostało wspomniane – wykup jest transakcją odrębną od leasingu.

Przykład

Podatnik VAT Ryszard Kowalski zawarł 2 stycznia 2012 r. umowę leasingu operacyjnego samochodu. Z tytułu rat leasingowych odliczał VAT w wysokości 60 proc., nie więcej niż 6000 zł. Po upływie okresu leasingowego pan Ryszard postanowił wykupić samochód do celów prywatnych. Zawarł w tym celu stosowną umowę z leasingodawcą oraz otrzymał fakturę dokumentującą tę transakcję. Pan Ryszard nie będzie mógł odliczyć VAT. Nie będzie również zobowiązany do jakichkolwiek korekt z tytułu rat leasingowych.

Korekta w związku z późniejszą sprzedażą

Na skutek wejścia w życie rozporządzenia ministra finansów z 19 marca 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień, zlikwidowane zostało zwolnienie w przypadku sprzedaży aut przez podatników, którym przy nabyciu tych pojazdów przysługiwało prawo do odliczenia 50 proc. lub 60 proc. kwoty podatku naliczonego. Tym samym od 1 kwietnia 2014 r. sprzedaż samochodu przez podatnika VAT jest opodatkowana stawką podstawową. Zwolnienie będzie jednak przysługiwało, jeżeli podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT i jeżeli samochód był wykorzystywany wyłącznie do działalności zwolnionej z VAT.

Takie działanie ustawodawcy spowodowało, że znikła konieczność stosowania korekt wynikających z art. 91 ustawy o VAT. Sprzedaż samochodu będzie bowiem opodatkowana stawką podstawową, a nie – jak do tej pory – stawką zw. Dodatkowo podatnik uzyskał możliwość skorzystania z systemu korekt określonego w art. 90b ustawy o VAT, co de facto umożliwia wyższe odliczenie niż pierwotnie zrealizowane, poprzez uznanie, że zmieniło się wykorzystanie pojazdu (tj. samochód w wyniku sprzedaży został wykorzystany w pełni do działalności gospodarczej opodatkowanej VAT). Korekta taka częściowo rekompensuje brak zwolnienia, jednak nie będzie miała zastosowania w przypadkach, kiedy od wykupu minęło więcej niż pięć lat. Oczywiście korekty nie będą musieli robić podatnicy, którzy wykorzystali pełne odliczenia VAT.

Decyduje wartość początkowa

Okres korekty uzależniony jest od wartości początkowej zbywanego auta. Wynosi on:

- ?12 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nabyto pojazd, którego wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł,

- ?60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym, nabyto samochód, którego wartość początkowa przekracza 15 000 zł.

Przykład

Podatniczka VAT Ewa Kowalska wykupiła samochód z leasingu w październiku 2012 r. Cena netto widniejąca na fakturze wyniosła 80 000 zł, a kwota VAT 18 400 zł. Na podstawie przepisów pani Ewa odliczyła kwotę 6000 zł. W kwietniu 2014 r. podatniczka postanowiła sprzedać samochód. Sprzedaż ta będzie opodatkowana stawką podstawową. Pani Ewa będzie miała prawo do skorzystania z 60-miesięcznej korekty. Wysokość nieodliczonego podatku wyniosła 12 400 zł. Pozostały okres korekty wyniósł 42 miesiące, co przełoży się na dodatkową możliwość odliczenia 8680 zł.

Kwota ta wynika z wyliczenia:

18 400 zł – 6000 zł = 12 400 zł

12 400 zł x 42/60 = 8680 zł.

Autor jest doradcą podatkowym, starszym konsultantem w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.