Upadłość spółki: Kto odprowadza zaliczki na PIT, syndyk czy wspólnik

Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 26 września 2013 r. (IBPBI/1/415-625/13/AB).

Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpił wspólnik spółki jawnej, w stosunku do której ogłoszono upadłość likwidacyjną. Miał on wątpliwości jakie obowiązki podatkowe ciążą na nim, a jakie należy przypisać powołanemu przez sąd upadłościowy syndykowi masy upadłości. Przedmiotem jego zapytania było w szczególności to, na kim spoczywa obowiązek odprowadzania zaliczek na podatek, sporządzania deklaracji podatkowych oraz dokonania rozliczenia rocznego i wpłaty podatku od przychodu powstałego w związku ze sprzedażą składników majątku upadłej spółki.

Organ podatkowy stwierdził, że syndyk – jako zarządzający majątkiem masy upadłości – zobligowany jest do obliczenia zaliczki na podatek dochodowy i niezwłocznego regulowania należności podatkowych z tego tytułu (pod warunkiem, że w masie upadłości znajdują się środki do zapłaty podatku). Zdaniem organu, podatki i inne daniny publiczne, których powstanie datuje się na okres przed dniem ogłoszenia upadłości, nawet jeżeli wiążą się z działalnością prowadzoną przez upadłą spółkę, nie podlegają jednak zaspokojeniu z masy upadłości. Nadto, w ocenie organu, to podatnik, a nie syndyk jest zobowiązany do złożenia zeznania rocznego.

Komentarz eksperta

Mikołaj Kondej, syndyk licencjonowany, konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC

Przepisy podatkowe nie regulują w sposób jednoznaczny konsekwencji podatkowych ogłoszenia upadłości. W praktyce nie budzi jednak wątpliwości, że ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na podmiotowość prawnopodatkową upadłego. Inaczej mówiąc, ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na obowiązek wywiązywania się przez upadłą spółkę z obowiązków fiskalnych.

W tym kontekście należy jednak zwrócić uwagę, że w analizowanej sprawie upadłym jest spółka jawna. Na gruncie podatku dochodowego spółka taka jest przejrzysta podatkowo (nie jest ona podatnikiem). Opodatkowanie dochodów osiąganych przez spółkę jawną następuje na poziomie jej wspólników, a nie spółki. Wspólnicy ci odpowiadają pomocniczo za zobowiązania spółki. Nie oznacza to jednak, że ogłoszenie upadłości spółki jawnej skutkuje automatycznym postawieniem w stan upadłości jej wspólników.

Należy zatem zgodzić się z organem podatkowym, że to na wspólniku, a nie syndyku ciąży obowiązek złożenia zeznania rocznego. Na skutek ogłoszenia upadłości spółki jawnej syndyk uzyskuje kompetencje do działania w imieniu i na rzecz spółki. Nie ciążą na nim jednak obowiązki ani nie przysługują żadne uprawnienia do podejmowania działania w imieniu i na rzecz wspólnika spółki.

Trudno zatem zgodzić się ze stanowiskiem, że syndyk jest zobowiązany do odprowadzania za wspólnika spółki jawnej zaliczek na podatek dochodowy. Na spółce jawnej nie ciążą bowiem żadne obowiązki w zakresie podatku dochodowego, gdyż spółka ta nie posiada podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie podatków dochodowych. Obowiązek obliczenia i odprowadzenia należnych zaliczek na podatek dochodowy ciąży na wspólniku spółki. Na gruncie obowiązujących przepisów syndyk nie ma zaś ani obowiązku, ani prawa działać w zastępstwie wspólnika upadłej spółki.

Co więcej, należy zwrócić uwagę, że po stronie wspólnika dochody ze spółki jawnej mogą podlegać sumowaniu z innymi dochodami (m.in. z prowadzonej przez wspólnika działalności gospodarczej lub z innych spółek osobowych, których wspólnik jest uczestnikiem). W efekcie, syndyk nie ma praktycznej możliwości ustalenia wysokości należnej zaliczki na podatek, a co za tym idzie również jej odprowadzenia.

Z przedstawionym powyżej stanowiskiem koresponduje pogląd organu podatkowego, że zaspokojeniu z masy upadłości nie podlegają podatki i inne daniny publiczne, których powstanie datuje się na okres przed dniem ogłoszenia upadłości i których powstanie wiązało się z działalnością prowadzoną przez upadłą spółkę. Jak już wskazywano, dłużnikiem zobowiązania z tytułu podatku dochodowego jest wspólnik, a nie spółka. Na gruncie obowiązujących przepisów brak jest podstawy prawnej do zaspokojenia z majątku upadłej spółki osobowej zobowiązań podatkowych jej wspólnika.

Na marginesie należy zwrócić uwagę, że analizowana sytuacja upadłości spółki osobowej nie jest jedynym przypadkiem, gdy powstają wątpliwości co do stosowania norm prawa podatkowego po ogłoszeniu upadłości. W praktyce problematyczna pozostaje również kwestia rozliczeń podatkowych masy upadłości po śmierci upadłego, dopuszczalności prowadzenia postępowań podatkowych wobec upadłego czy też zakresu zastosowania w upadłości przepisów o korekcie kosztów w CIT i korekcie VAT odliczonego. Z tego powodu należy postulować, aby przy okazji planowanej nowelizacji prawa upadłościowego ustawodawca rozważył również doprecyzowanie wątpliwych kwestii związanych z zasadami opodatkowania podmiotu znajdującego się w upadłości.