Ostatni miesiąc roku to czas, kiedy przedsiębiorcy częściej niż w innych okresach w roku uczestniczą w różnego rodzaju akcjach charytatywnych i decydują się na przekazywanie darowizn. Przy okazji takich działań warto zadbać też o aspekty podatkowe, zwłaszcza że przekazanie darowizny może przyczynić się do zmniejszenia obciążeń podatkowych.
Przepisy podatkowe nie zawierają definicji darowizny. Instytucja ta została jednak uregulowana na gruncie kodeksu cywilnego, który wskazuje, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Istotą darowizny jest zatem nieodpłatne przekazanie majątku darczyńcy na rzecz obdarowanego, bez uzyskania w zamian korzyści majątkowej.
Liczy się działalność, a nie status
Przepisy ustawy o CIT zezwalają na odliczenie od podstawy opodatkowania wartości darowizn przekazanych zgodnie z ustawą z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT). Tym samym, podmiotami obdarowanymi muszą być organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego, czyli podmioty niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, które nie działają w celu osiągnięcia zysku. Jeśli chodzi o działalność pożytku publicznego, to przepisy wskazują, że jest to działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w obszarach pomocy społecznej, ochrony i promocji zdrowia, działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, wspierania i upowszechniania kultury fizycznej, ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, czy też pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą.
Warto przy tym zauważyć, że krąg podmiotów, których obdarowanie może skutkować zwolnieniem na gruncie CIT, jest szerszy niż w przypadku 1 proc. odpisu funkcjonującego na gruncie przepisów o PIT. Obdarowany nie musi bowiem mieć statusu organizacji pożytku publicznego, a jedynie prowadzić działalność pożytku publicznego. Należy przy tym mieć na uwadze, że obdarowanie przez firmę osób fizycznych nie uprawnia jej do zastosowania zwolnienia.
Trzeba udokumentować
Przepisy ustawy o CIT stawiają też pewien warunek formalny, który daje możliwość odliczenia darowizn. W przypadku darowizn pieniężnych konieczne jest ich udokumentowanie dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny rzeczowej konieczne jest stworzenie dokumentacji, która potwierdza wartość pieniężną darowizny oraz zawiera oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
Nie więcej niż 10 proc.
Kwota darowizny, która może podlegać odliczeniu od dochodu, nie może przekroczyć 10 proc. dochodu uzyskanego przez przedsiębiorcę. Przy czym, jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane VAT, to za kwotę darowizny uważa się wartość darowizny brutto, a więc z uwzględnieniem należnego podatku od towarów i usług. Takie sytuacje mogą występować stosunkowo często, gdyż darowizna (nieodpłatne wydanie towarów) podlega VAT każdorazowo, gdy przedsiębiorca miał prawo do odliczenia VAT przy nabyciu czy wytworzeniu tych towarów.
Przepisy ustawy o CIT zasadniczo zabraniają jednoczesnego rozliczenia wartości przedmiotu darowizny jako kosztu uzyskania przychodu.
Produkty spożywcze
Wyjątek stanowią m.in. koszty wytworzenia lub nabycia produktów spożywczych, które są przekazywane na rzecz uprawnionych organizacji pozarządowych na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację. Warto w tym miejscu podkreślić, że czynność taka (nieodpłatne wydanie produktów spożywczych) przy spełnieniu pewnych warunków korzysta ze zwolnienia z VAT.
—Seweryn Dąbrowski jest partnerem w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte
—Marcin Majchrzak jest menedżerem w poznańskim biurze Działu Doradztwa Podatkowego Deloitte