Podstawowe zasady zatrudniania menedżerów w spółkach prawa handlowego, a także ich opodatkowania w przypadku sprawowania przez te osoby funkcji wyłącznie na podstawie aktu powołania do zarządu spółki zostały omówione w wydaniach „Rz" z 29 i 30 kwietnia 2013 r. Dziś przedstawiamy zasady opodatkowania umów zawieranych z członkami zarządów spółek kapitałowych.

Oprócz powołania na stanowisko w zarządzie spółka może podpisać z menedżerem między innymi umowę o pracę.

Członka zarządu oraz spółkę może wiązać więcej niż jeden stosunek prawny. Podstawowym węzłem łączącym te podmioty jest powołanie na stanowisko w zarządzie spółki, jednak może mu towarzyszyć również umowa zawarta pomiędzy nim a zarządzanym podmiotem. Najpopularniejszymi z nich są następujące:

Stroną podpisującą umowę z menedżerem jest rada nadzorcza lub pełnomocnik spółki.

W przypadku wszystkich wymienionych umów konieczne jest uprzednie powołanie danej osoby na stanowisko członka zarządu. Odbywa się to na mocy uchwały wspólników bądź aktu powołania – gdy kompetencja taka jest uprawnieniem osobistym wspólnika lub osoby spoza ich grona.

Zawierając umowę z członkiem zarządu, należy również pamiętać o specjalnych wymogach dotyczących reprezentacji spółki. W umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę może bowiem reprezentować wyłącznie rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 i art. 379 k.s.h.).

Zasad tych nie stosuje się do jednoosobowych spółek z o.o., w których funkcję jedynego członka zarządu pełni jedyny wspólnik. W takim przypadku czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego (art. 173 § 2 k.s.h.).

Tak. Wynika to między innymi z tego, że menedżerowi można powierzyć także inne funkcje w spółce niż tylko zarządzanie spółką.

Niezależnie od umów zawieranych z menedżerami w przedmiocie zarządzania przedsiębiorstwem możliwe jest powierzanie im wykonywania innej pracy na rzecz spółki na podstawie umowy o pracę bądź umów cywilnoprawnych. Wśród dopuszczalnych konfiguracji należy wskazać w szczególności na następujące:

1. powołanie + umowa o pracę na innym stanowisku niż zarządcze,

2. powołanie +  umowa o świadczenie usług innych niż zarządcze lub umowa o dzieło,

3. umowa o pracę + umowa o świadczenie usług innych niż zarządcze lub umowa o dzieło,

4. kontrakt menedżerski + umowa o świadczenie usług innych niż zarządcze lub umowa o dzieło lub umowa o pracę na innym stanowisku niż zarządcze,

5. umowa o świadczenie usług zarządzania + umowa o dzieło.

Członek zarządu, co do zasady, może być jednocześnie zatrudniony na umowę o pracę na innym stanowisku w spółce. Przesądził to ostatecznie Sąd Najwyższy w wyroku z 9 czerwca 2010 roku (II UK 33/10), w którym stwierdził, że „przepisy prawa pracy i kodeksu spółek handlowych nie stoją na przeszkodzie temu, aby ta sama osoba była wspólnikiem spółki, pełniła funkcję członka jej zarządu i była zatrudniona przez tę spółkę jako pracownik".

Przykładowo, możliwe jest połączenie pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki (np. w oparciu o uchwałę o powołaniu, umowę o świadczenie usług zarządzania, kontrakt menedżerski) z jednoczesnym zatrudnieniem na umowę o pracę na stanowisku dyrektora departamentu, który nie wchodzi w skład zarządu.

Tak. W zależności od zawartej umowy różne będzie bowiem źródło przychodów menedżera. Jednak zawsze będzie miała zastosowanie skala podatkowa.

Wskazane powyżej formy „zatrudnienia" członków zarządu należy przyporządkowywać do następujących źródeł przychodów wskazanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na szczególną uwagę zasługuje art. 13 pkt 9 ustawy o PIT. Zgodnie z nim do przychodów z działalności wykonywanej osobiście zaliczane są również przychody osiągane w ramach prowadzonej przez członka zarządu działalności gospodarczej, co wyklucza skorzystanie z opodatkowana tego przychodu metodą liniową.

Oznacza to w zasadzie, że niezależnie od rodzaju źródła przychodu członek zarządu będzie opodatkowany według skali podatkowej. Zarówno bowiem przychody z działalności wykonywanej osobiście, w tym zarządzania przedsiębiorstwem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jak i przychody ze stosunku pracy podlegają tym samym stawkom podatku.

W zasadzie do każdego rodzaju umowy będą miały zastosowanie koszty uzyskania przychodu takie jak przewidziane dla stosunku pracy.

Niestety, polski ustawodawca nakazuje stosować do obliczania kosztów uzyskania przychodu menedżerów zatrudnionych na podstawie umów wskazanych w art. 13 pkt 9 ustawy o PIT, przepisy o kosztach uzyskania przychodu przy umowie o pracę. Dodatkowo, odesłanie to nie obejmuje przypadków, w których menedżer ma miejsce stałego lub czasowego zamieszkania poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy.

Podsumowując, koszty uzyskania przychodu przedstawiają się w następujący sposób: >patrz tabela.

Tak. Ale tylko w przypadku umów o świadczenie usług lub umów o dzieło w ramach działalności gospodarczej.

Opodatkowanie podatkiem liniowym dochodu menedżera z działalności gospodarczej jest wykluczone w dwóch przypadkach:

W pozostałym zakresie możliwe jest wykonywanie usług na podstawie umów o świadczenie usług bądź umów o dzieło zawieranych w ramach działalności gospodarczej oraz opodatkowanie ich podatkiem liniowym. Będzie to przykładowo dotyczyło umów, których przedmiotem jest: działalność doradcza, wykonanie na rzecz spółki dzieła w postaci projektu, opracowania, materiałów, wniosków, itp.

Sposób rozliczania podatku dochodowego od takich umów zależy od rodzaju czynności, rodzaju umowy i statusu menedżera jako podatnika.

Sposób opodatkowania dodatkowej umowy zawartej z członkiem zarządu zależy od kilku zasadniczych okoliczności. Są nimi:

Menedżerowie, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podpisali umowę z obecnym lub byłym pracodawcą i wykonują dotychczasowe czynności, nie mogą rozliczać podatku liniowego.

Opodatkowanie umów cywilnoprawnych oraz przychodów z działalności gospodarczej w sposób korzystniejszy niż umowy o pracę wyłączone jest w następujących przypadkach:

Menedżerowie muszą od nich odprowadzać składki takie jak przy umowie o pracę.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli:

Przepisem tym objęte jest nie tylko połączenie umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej z tą samą spółką (jako pracodawcą i zleceniodawcą), ale także przypadki, gdy co prawda umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem, ale w jej ramach zleceniobiorca wykonuje usługi na rzecz swojego pracodawcy.

Konsekwencją tego jest konieczność opłacania składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne od tych umów, na takich samych zasadach, jak od umowy o pracę.

Są dwie sytuacje, kiedy menedżer nie musi rozliczać się z fiskusem z VAT.

Co do zasady menedżer prowadzący działalność gospodarczą, jak każdy inny przedsiębiorca, może uzyskać status podatnika VAT czynnego, czego konsekwencją jest obowiązek doliczania tego podatku do swojego wynagrodzenia oraz wystawiania faktur. Stawka podatku dla usług zarządzania przedsiębiorstwem to 23 proc.

Jednak istnieją sposoby uniknięcia opodatkowania VAT tego typu umów. Menedżer może nie  rozliczać tego podatku w dwóch przypadkach. Chodzi o:

? określające sposób wykonywania umowy,

? określające wynagrodzenie menedżera,

? zgodnie z którymi za działania takich osób (menedżera, osoby świadczącej usługi zarządzania) względem osób trzecich pełną odpowiedzialność ponosić będzie spółka (art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT).

- Autor jest radcą prawnym, wykładowcą i trenerem www.szkoleniaekspert.pl