VAT: Opłata motywacyjna nie podlega opodatkowaniu

Tak orzekł WSA w Rzeszowie w wyroku z 21 marca 2013 r. (I SA/Rz 89/13 – I SA/Rz 91/13).

W ramach prowadzonej działalności spółka zamierza ponosić na rzecz swoich potencjalnych odbiorców tzw. opłatę motywacyjną. Opłata ta ma na celu wynagrodzenie kontrahenta za jego gotowość do przystąpienia do umowy i wykonywania wynikających z niej obowiązków. Ma ona charakter bezzwrotny, jednorazowy i nie zależy od faktycznego wykonywania umowy handlowej. W związku z tym spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację indywidualną z pytaniem, czy opłata ta jest wynagrodzeniem opodatkowanym VAT. W ocenie spółki opłata ta nie jest wynagrodzeniem, a gotowość do przystąpienia do umowy nie jest świadczeniem. Spółka wskazała, że opłata ta jest bezzwrotna i nie gwarantuje wykonania obowiązków wynikających z umowy, więc nie powinna podlegać opodatkowaniu VAT. Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem spółki. Jego zdaniem uiszczenie opłaty zależy od zawarcia umowy i wpływa na wysokość obrotu, a w związku z tym podlega opodatkowaniu VAT.

Kolejną kwestią, o której rozstrzygnięcie wniosła spółka, była wątpliwość dotycząca momentu zaliczenia przedmiotowej opłaty do kosztów uzyskania przychodu. Zdaniem spółki, wskazana opłata, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 4d zd. 1 ustawy o CIT, powinna być zaliczona do kosztów jednorazowo w momencie jej poniesienia. Organ podatkowy nie zgodził się ze spółką. Stwierdził, że opłata motywacyjna, jako koszt uzyskania przychodu, powinna być rozliczona proporcjonalnie w okresie, którego dotyczy umowa handlowa. Nie da się bowiem określić, jaka część kosztów dotyczy danego roku podatkowego, ponieważ przychód w tym przypadku będzie uzyskiwany w różnych okresach.

WSA uchylił interpretacje w pełni podzielając stanowisko spółki.

—Andrzej Zyga współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Wojciech Ruśkiewicz, konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. (biuro w Szczecinie)

Komentowany wyrok, w odróżnieniu od stanowiska zaprezentowanego przez organ podatkowy, wpisuje się w korzystną dla podatników linię orzeczniczą sądów administracyjnych, zgodnie z którą, na gruncie podatku od towarów i usług, opodatkowaniu co do zasady nie podlega wynagrodzenie wypłacone w zamian za gotowość do świadczenia usługi (podobnie WSA w Warszawie w prawomocnych wyrokach z 22 kwietnia 2009 r., III SA/Wa 3100/08 oraz z 9 maja 2012 r., III SA/Wa 1974/11).

Jak słusznie zauważył sąd, jedną z przesłanek warunkujących uznanie danej czynności za podlegającą opodatkowaniu VAT (w tym przypadku za odpłatne świadczenie usług), jest związek takiej czynności ze świadczeniem ekwiwalentnym. W przypadku zatem, gdy opłata motywacyjna ma charakter bezzwrotny i jednorazowy, a jej wypłata nie jest uzależniona od faktycznego wykonania umowy zasadniczej (np. umowy sprzedaży), trudno wówczas argumentować, by czynność taka stanowiła wynagrodzenie za świadczenie jakiejkolwiek usługi na gruncie VAT. Jeżeli bowiem podmiot otrzymujący bezzwrotnie opłatę motywacyjną nie wykona w ogóle umowy podstawowej (do wykonania której deklarował gotowość), to po stronie wypłacającego nie wystąpi w ogóle korzyść ekonomiczna w związku z przedmiotowym stosunkiem zobowiązaniowym. Konsekwentnie, w sytuacji gdy opłata motywacyjna jest czynnością pozostającą poza zakresem opodatkowania VAT, po stronie otrzymującego taką opłatę nie powstaje obowiązek wystawienia faktury oraz rozliczania VAT należnego z tego tytułu.

Warto dodać, że wskazówki dla interpretacji przedmiotowego zagadnienia dostarcza także orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Przykładowo, w wyroku z 9 października 2001 r. w sprawie C-409/98 (Commissioners of Customs Excise przeciwko Mirror Group plc) TSUE stwierdził, że podatnik, który w zamian za wynagrodzenie otrzymane z tytułu przystąpienia do umowy najmu długoterminowego, wyraża zgodę na warunki takiej umowy z zamiarem pozostawania klientem podmiotu dokonującego wypłaty (wynajmującego), nie świadczy usług na gruncie VAT na rzecz podmiotu wypłacającego takie wynagrodzenie. Za odpłatne świadczenie usług w VAT uznał natomiast TSUE w wyroku z 21 marca 2002 r. w sprawie C-174/00 (Kennemer Golf & Country Club przeciwko Staatssecretaris van Financiën) działalność stowarzyszenia, polegającą na udostępnianiu na rzecz członków pola golfowego w zamian za roczną stałą opłatę członkowską (pobieraną obok wpłat za wstęp na pole golfowe), nawet w sytuacji, gdy członkowie nie korzystali faktycznie z obiektów stowarzyszenia.

Biorąc pod uwagę stanowisko organów podatkowych, podatnicy powinni liczyć się jednak z ryzykiem zakwestionowania rozliczeń dotyczących opłat motywacyjnych, jeżeli uznali takie transakcje za pozostające poza zakresem VAT. Tym niemniej, biorąc pod uwagę powyżej wskazane orzeczenia, należy pamiętać, że w przypadku ewentualnego sporu istnieje możliwość uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia na etapie postępowania sądowego.